Thực hiện chương trình của ngành trong việc cải cách các hoạt động tư pháp theo Nghị quyết 49-NQ/TW của Bộ Chính trị và Kế hoạch số 08 của Tỉnh uỷ, ngành đã phối hợp với các ngành trong khối nội chính, xây dựng các phiên toà mẫu, xác định các vụ án điểm đưa ra xét xử lưu động ở những địa bàn phức tạp về trật tự xã hội, nhằm tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật trong nhân dân, góp phần giữ gìn an ninh trật tự và trật tự an toàn xã hội ở địa phương.

Nhận thức tầm quan trọng trong việc xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh đáp ứng nhu cầu của công cuộc đổi mới hiện nay, ngành Toà án tỉnh Yên Bái đã xây dựng chương trình hành động, tập trung chỉ đạo triển khai học tập, quán triệt Nghị quyết 49-NQ/TW tới 100% cán bộ, đảng viên, công chức. Đặc biệt, đối với đội ngũ thẩm phán, thư ký, thẩm tra viên, bằng các hình thức tuyên truyền như: phổ biến, quán triệt tại các hội nghị, cử cán bộ tập huấn nghiệp vụ và để mọi người tự nghiên cứu tài liệu về cải cách tư pháp; rà soát cơ cấu tổ chức cán bộ, đánh giá chất lượng cán bộ, đề ra phương hướng, mục tiêu nâng cao chất lượng hoạt động cơ quan toà án các cấp. Về công tác phối hợp với các ngành công an, Kiểm sát trong xét xử các vụ án hình sự, trước khi đưa ra xét xử đều được nghiên cứu kỹ hồ sơ, thực hiện đầy đủ các trình tự tố tụng.

Do vậy, chất lượng các phiên toà được nâng lên rõ rệt. Đánh giá công tác xét xử những năm gần đây, ngành toà án Yên Bái đều bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để xử oan sai, lọt người, lọt tội. Các phiên toà được tổ chức công khai dân chủ theo tinh thần cải cách tư pháp, bảo đảm quyền tranh tụng của bị cáo và những người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan…

Công tác xét xử, giải quyết án, trong 3 năm ( 2005-2007) tổng số án thụ lý 4.263 vụ việc. Trong đó án hình sự thụ lý 1.540 vụ bằng 2.201 bị cáo, đã giải quyết 1.504 vụ bằng 2.141 bị cáo; án dân sự thụ lý 711 vụ, đã giải quyết 641 vụ; án hôn nhân gia đình thụ lý 2.173 vụ, đã giải quyết 2.012 vụ. Trong 2 tháng đầu năm 2008, án hình sự thụ lý 127 vụ, đã giải quyết 114 vụ; án dân sự thụ lý 54 vụ,đã giải quyết 25 vụ và án hôn nhân gia đình thụ lý 145 vụ, đã giải quyết 87 vụ…

Qua đánh giá công tác xét xử đối với địa bàn tỉnh Yên Bái những năm qua cho thấy: các vụ án tội phạm về ma tuý, tội phạm trộm cắp tài sản chiếm số lượng lớn; tội phạm hiếp dâm trẻ em tăng về số lượng các bị cáo đồng phạm, số các bị cáo là người chưa thành niên; tội huỷ hoại rừng, vi phạm quy định về phòng chống cháy rừng tăng và chủ yếu xảy ra trên địa bàn hai huyện Trạm Tấu và Mù Cang Chải. Tội phạm mua bán phụ nữ cũng đang có những chiều hướng phức tạp, khiến các cơ quan chức năng phải tốn rất nhiều công sức để ngăn chặn, xử lý. Án dân sự và hôn nhân gia đình chiếm tỷ lệ phức tạp nhiều vẫn là tranh chấp đất đai, hợp đồng khi phân chia tài sản khi ly hôn. Một thực tế, ở các huyện vùng cao do trình độ dân trí thấp, nhận thức pháp luật của nhân dân còn hạn chế, do vậy, xây dựng các hồ sơ vụ án, xác minh thu thập chứng cứ gặp nhiều khó khăn cho đội ngũ cán bộ Toà án cấp huyện.

Về thực hiện chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2010 và những năm tiếp theo đối với việc nâng thẩm quyền xét xử cho Toà án các huyện, thị, thành phố, bà Đinh Thị Hoan- Chánh án Toà án nhân dân tỉnh cho biết: “Việc thực hiện theo lộ trình tăng thẩm quyền xét xử đối với các toà án các huyện, thị, thành phố, ngay từ năm 2005, chúng tôi đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan để thực hiện. Đến nay, đã có 7/9 toà án được tăng thẩm quyền cả về hình sự và dân sự, còn 2 huyện Trạm Tấu và Mù Cang Chải, đang tiếp tục đề nghị Toà án nhân dân Tối cao trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét cho tăng thẩm quyền trong năm 2008.

Qua đánh giá hoạt động của các toà khi tăng thẩm quyền, nhìn chung đội ngũ cán bộ đã đáp ứng tốt được công việc được giao. Cơ sở vật chất cũng được tăng cường đáng kể. Tuy nhiên hiện nay, kinh phí chi cho xét xử các vụ án lưu động còn hạn chế; chất lượng tranh tụng tại một số phiên toà chưa đáp ứng đòi hỏi của công tác cải cách tư pháp. Nguyên nhân chính, là do năng lực của một số luật sư còn hạn chế, cá biệt có luật sư tinh thần trách nhiệm chưa cao khi bào chữa các vụ án mà Toà án yêu cầu Đoàn Luật sư cử hoặc Trung tâm Trợ giúp pháp lý giới thiệu, điều đó gây ảnh hưởng  không nhỏ đến chất lượng xét xử của mỗi phiên toà…”

Nhằm thực hiện tốt chương trình cải cách tư pháp, ngành toà án Yên Bái tiếp tục nâng cao chất lượng xét xử các loại án, kiên quyết không có án xử oan sai, hoặc bỏ lọt tội phạm; nâng cao chất lượng công tác giám sát kiểm tra đối với toà án cấp huyện; giải quyết đúng, kịp thời các đơn thư khiếu nại tố cáo.

Thái Hưng