Cụ bà Giàng Thị Chạ, 70 tuổi cho biết: Đầu những năm 90 trở về trước đời sống của bà con ở thôn này khó khăn, thiếu thốn đủ mọi thứ do chưa tích cực khai hoang ruộng bậc thang, chưa biết gieo cấy lúa hai vụ, cuộc sống chủ yếu dựa vào nương rẫy và thu từ nguồn nhựa cây thuốc phiện, nên Tà Sùa có nhiều người nghiện. Diện tích rừng nguyên sinh bị chặt phá bừa bãi, dẫn đến ngày một thu hẹp, đất cằn cỗi, làm cho cuộc sống của nhiều hộ bị nghèo, đói phải di dân đến ở những nơi khác. Còn lại 64 hộ hiện nay vẫn tiếp tục sống định cư tại Tà Sùa, do họ biết lắng nghe và thực hiện tốt các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Đặc biệt là, họ không trồng, không hút thuốc phiện, không đốt phá rừng bừa bãi, đẻ con ít, tích cực khai hoang ruộng nước, thâm canh tăng vụ.

Ngoài ra, bà con tích cực tham gia phong trào trồng cây phủ xanh đồi núi trọc và khoanh nuôi, bảo vệ rừng đầu nguồn... Bằng những việc làm thiết thực đó, cùng với Đảng, Nhà nước đã quan tâm đầu tư vốn kéo đường điện lưới quốc gia và làm đường giao thông từ trung tâm xã về đến bản Tà Sùa. Bây giờ bà con đã có điện thắp sáng thay cho đèn dầu và có đường đi lại dễ dàng, thuận tiện cho việc vận chuyển hàng hóa, phát triển kinh tế, xây dựng đời sống văn hóa.

Trong sản xuất nông nghiệp, toàn thôn có 70 ha ruộng bậc thang, trong đó bà con đã đưa gần 30 ha vào gieo cấy hai vụ và tích cực áp dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất nên mỗi năm bình quân bà con người Mông ở Tà Sùa thu hoạch đạt gần 84 tạ/ha, trong đó vụ chiêm đạt 42,5 tạ/ha, mỗi hộ thu hoạch bình quân khoảng từ 4 - 5 tấn thóc/năm. Ngoài ra, bà con còn gieo trồng thêm các loại cây khác như: sắn, ngô, khoai, đỗ, đậu tương và bầu, bí...

Việc phát triển chăn nuôi cũng được bà con chú trọng và hộ ít cũng có từ một đến hai con trâu, ngựa để lấy sức kéo và thồ hàng. Đời sống của bà con Tà Sùa hiện nay đã có nhiều đổi thay, đủ cơm ăn, áo mặc, con cháu được đến trường. Các hộ trong thôn đều làm được nhà ở khang trang, sạch đẹp. Người chủ ngôi nhà đẹp mới làm gần cổng vào bản là anh Phàng A Zề tâm sự rằng: Bây giờ xã hội tiến bộ rồi, mình cũng phải tiến bộ theo; nhà cửa phải làm cao ráo, có cửa sổ như người Kinh, người Tày; chuồng gia súc, gia cầm cũng phải làm cách ly nhà ở. Như vậy, mới thoáng mát và không sinh ra các loại bệnh tật, ốm đau... Có cuộc sống ổn định, bà con luôn tham gia làm tốt công tác giữ gìn an ninh trật tự xã hội. Tại địa bàn Tà Sùa, hiện nay không còn các đối tượng nghiện hút, buôn bán, tàng trữ chất ma túy. Đối với môi trường bà con luôn ăn ở hợp vệ sinh, không đốt, chặt phá rừng bừa bãi như trước kia.

Trước khi chia tay với chúng tôi, anh Phàng A Say - Phó chủ tịch UBND xã Bản Công cho biết: Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, nhưng nếu đồng bào tích cực học hành và luôn tự nâng cao trình độ nhận thức thì không chỉ có một hay hai thôn văn hóa như Tà Sùa mà có thể sẽ xây dựng được rất nhiều bản làng văn hóa như các vùng miền xuôi. Xã Bản Công chọn Tà Sùa làm thôn văn hóa điểm đầu tiên và sẽ tiếp tục vận động phát triển mô hình điểm này nhân rộng ra toàn xã để phấn đấu đạt xã văn hóa.

Sùng A Hồng