Thực hiện Chiến lược dân số Việt Nam, tỉnh Yên Bái xác định xây dựng mục tiêu dân số giai đoạn 2001- 2010. Trong đó, duy trì xu thế giảm sinh một cách vững chắc để đạt mức sinh thay thế bình quân trong toàn tỉnh chậm nhất vào năm 2010; ở vùng sâu, vùng xa, vùng cao phấn đấu đạt mức sinh thay thế vào năm 2015 nhằm ổn định quy mô, cơ cấu dân số và phân bổ dân cư phù hợp với sự phát triển kinh tế- xã hội vào những năm tiếp theo; thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng dân số về thể chất, trí tuệ và tinh thần, phấn đấu các chỉ tiêu về sức khoẻ sinh sản (SKSS), kế hoạch hoá gia đình (KHHGĐ) bảo đảm mức giảm sinh bình quân hàng năm là 0,45%o (năm 2001- 2005) giảm còn 0,25%o (năm 2006 - 2010); tỷ lệ phát triển dân số tự nhiên năm 2005 là 1,3%, năm 2010 là 1,25%; tăng tỷ lệ người sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại 66% năm 2005 lên 72% năm 2010; số con trung bình của một bà mẹ trong độ tuổi sinh đẻ 2,35 con năm 2005 xuống 2,1 con năm 2010; quy mô dân số của tỉnh không vượt quá 78 vạn người năm 2010.

Để thực hiện mục tiêu trên, trong những năm qua, Uỷ ban Dân số- Gia đình & Trẻ em (công tác dân số nay thuộc Sở Y tế) đã phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tổ chức thực hiện đồng bộ các giải pháp để thực hiện điều chỉnh quy mô dân số. Ngành đã tham mưu cho tỉnh ban hành các văn bản chỉ đạo như Chương trình hành động của Tỉnh uỷ Yên Bái thực hiện Nghị quyết 47-NQ/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chính sách DS/KHHGĐ; Hội đồng nhân dân, UBND tỉnh đã ban hành các văn bản, nghị quyết, kế hoạch, chỉ thị đẩy mạnh mục tiêu dân số hàng năm, triển khai Pháp lệnh Dân số, Nghị quyết về quy định một số chế độ, chính sách DS/KHHGĐ tỉnh Yên Bái giai đoạn 2006- 2010 và nghị quyết về mức phụ cấp cho cán bộ dân số xã, phường, thị trấn…

Ngành chức năng đã phối hợp tuyên truyền chính sách dân số đến các nhóm đối tượng: chính quyền các cấp, người có uy tín trong cộng đồng, đặc biệt là nhóm cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, vị thành niên, thanh niên…, xây dựng chuyên mục trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Ngành cũng đã phối hợp tổ chức hội nghị, hội thảo với các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị- xã hội, hội nghị các già làng, trưởng bản ở huyện, xã vùng cao; tổ chức các hội thi tìm hiểu kiến thức về dân số, chăm sóc sức khoẻ sinh sản; xây dựng và mở rộng hoạt động tư vấn tại trung tâm và tại cộng đồng, ở những địa bàn trọng điểm có tỷ lệ sinh và sinh con thứ 3 cao; mở rộng những mô hình có hiệu quả như: câu lạc bộ phụ nữ không sinh con thứ 3, nhóm nam nông dân thực hiện KHHGĐ, câu lạc bộ thanh niên với SKSS.

Hiện nay, đã xây dựng được 44/180 xã, phường không có người sinh con thứ 3 trở lên; 179 thôn, bản của 31 xã phường thuộc 9 huyện, thị, thành phố trong tỉnh thực hiện mô hình. Cùng với xây dựng các mô hình truyền thông, ngành y tế quan tâm chăm lo nâng cao chất lượng chăm sóc SKSS/KHHGĐ.

Đến nay, 100% số trạm y tế xã và bệnh viện tuyến huyện được cung cấp trang thiết bị y tế phục vụ công tác chăm sóc SKSS; các trạm y tế xã đều có nữ hộ sinh hoặc y sỹ sản nhi. Đồng thời với đó, tăng cường công tác đào tạo chuẩn quốc gia về dịch vụ SKSS và quản lý chất lượng dịch vụ cho cán bộ quản lý y tế và cán bộ trực tiếp làm dịch vụ, đào tạo về làm mẹ cho cán bộ y tế thôn bản vùng cao, đã áp dụng một số chuẩn vào chăm sóc SKSS cho bà mẹ, thực hiện được hầu hết các chăm sóc thiết yếu cho bà mẹ trước và sau khi sinh; các tai biến sản khoa, tỷ lệ tử vong sơ sinh, tử vong mẹ giảm hàng năm.

Ngoài các biện pháp tránh thai lâm sàng đã thực hiện nhiều năm nay như: triệt sản, đặt vòng, ngành đã triển khai tiêm thuốc tránh thai tại các huyện Trạm Tấu, Mù Cang Chải, Yên Bình, Văn Yên; thuốc cấy tránh thai có tác dụng 3 năm tại thành phố Yên Bái và huyện Trấn Yên. Các dịch vụ kỹ thuật bảo đảm an toàn thuận lợi, không có tai biến xảy ra, đã thu hút trên 13.000 người thực hiện mới hàng năm.

Công tác tổ chức chiến dịch tăng cường truyền thông lồng ghép dịch vụ chăm sóc SKSS/KHHGĐ đến các xã khó khăn của tỉnh, mỗi năm được 1-2 đợt, tạo điều kiện cho đồng bào dân tộc thiểu số tiếp cận thông tin, nâng cao nhận thức và thực hiện dịch vụ, góp phần quan trọng để hoàn thành chỉ tiêu kế hoạch các biện tránh thai ở các xã khó khăn, tỷ lệ đạt 60- 70% chỉ tiêu cả năm.

Mô hình lồng ghép dân số với phát triển gia đình bền vững được thực hiện tại 29/180 xã với 150 nhóm "Giúp nhau chăm sóc SKSS và tăng thu nhập", thu hút trên 2.400 hộ thành viên tham gia, chủ yếu là các hộ nghèo và cận nghèo. Thành viên nhóm được cung cấp kiến thức kỹ năng về DS/ KHHGĐ chăm sóc sức khoẻ và phát triển kinh tế hộ, được vay vốn với lãi suất ưu đãi để phát triển sản xuất (trên 9 tỷ đồng), mô hình đã gắn mục tiêu xây dựng gia đình ít con bình đẳng tiến bộ hạnh phúc với phát triển kinh tế nâng cao đời sống xoá đói, giảm nghèo. Mô hình được đánh giá có ảnh hưởng lớn trong cộng đồng và được nhân dân hưởng ứng tích cực.

Thời gian qua, việc thực hiện hiện chính sách pháp luật về dân số được các cấp, ngành chức năng triển khai vận dụng chặt chẽ, bảo đảm đúng chính sách pháp luật, đưa công tác dân số ngày một phát triển ổn định. Hiện nay, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên giảm từ 12% năm 2005 xuống 11%; mức sinh giảm 0,4%o... Nhận thức và hành vi của người dân được nâng lên rõ rệt, qui mô gia đình có 1 hoặc 2 con được chấp nhận ngày càng rộng rãi.

Nguyễn Văn