Với 98% là đồng bào Mông, phong tục tập quán cộng với những hủ tục lạc hậu trong quan niệm sống khiến tình trạng sinh đẻ ở xã vùng cao này trong nhiều năm qua luôn là trở ngại và thách thức lớn đối với cán bộ làm công tác dân số của địa phương. Mặc dù chính quyền xã đã có những biện pháp quyết liệt, song với một xã nghèo như Bản Mù thì để ổn định quy mô dân số vẫn là một trong những mục tiêu khó khăn.

Năm 2007, xã Bản Mù có 20 trường hợp sinh con thứ 3 trở lên. Xác định công tác Dân số/KHHGĐ là nhiệm vụ trọng tâm trong xoá đói giảm nghèo Đảng bộ, chính quyền xã đã đưa mục tiêu giảm nhanh mức sinh vào nghị quyết phấn đấu ổn định quy mô dân số.

Đồng chí chủ tịch UBND xã làm Trưởng ban Dân số, cán bộ chuyên trách và 8 cộng tác viên dân số phối hợp với cán bộ y tế có trách nhiệm theo dõi mức sinh, nhất là những đối tượng đông con tại các thôn để có kế hoạch báo cáo kịp thời trong những buổi giao ban dân số cuối tháng; thông qua các hoạt động như: sinh hoạt nhóm, cấp phát miễn phí các dụng cụ tránh thai, tờ rơi, tờ bướm đến từng hộ gia đình.

Riêng với đồng bào hạn chế về trình độ nhận thức đội ngũ cán bộ chuyên trách, cộng tác viên dân số thường xuyên có mặt kịp thời tuyên truyền, tư vấn.

Ban dân số xã còn phối hợp với Hội Phụ nữ tổ chức các chiến dịch truyền thông dân số lồng ghép với các hoạt động phát triển kinh tế thông qua các hình thức như tập hợp các chị em có hoàn cảnh khó khăn, con nhỏ, diện đông con thành lập các tổ dự án vay vốn phát triển kinh tế gia đình; tham gia dự án dinh dưỡng tổng hợp để vừa có kiến thức phát triển kinh tế, vừa có kiến thức chăm sóc nuôi dạy con nhỏ theo phương pháp khoa học.

Mỗi cách làm đều đem lại những lợi ích thiết thực góp phần chuyển biến tư tưởng nhận thức, giúp xoá đói giảm nghèo cho chị em.

Tuy nhiên, theo Phó chủ tịch HĐND xã Cứ A Trang thì những giải pháp trên chỉ là tạm thời còn thực tế công tác dân số/KHHGĐ ở xã vẫn còn nhiều khó khăn và vướng mắc, bởi với đặc thù của một xã vùng cao, trình độ dân trí thấp, tình trạng đồng bào theo đạo thiên chúa trong những năm gần đây có chiều hướng gia tăng nên việc vận động đối tượng sử dụng các biện pháp KHHGĐ không đơn giản.

Các đối tượng thường né tránh hoặc viện lý do để tránh tiếp xúc với những người làm công tác dân số. Hàng năm, Ban dân số xã đều phối hợp với Trạm Y tế tổ chức các chiến dịch chăm sóc SKSS/KHHGĐ đến những thôn có mức sinh cao, thông qua đó cung cấp dịch vụ KHHGĐ cho các đối tượng, song sự tham gia của người dân không cao.

Trong tổng số 758 phụ nữ có chồng trong độ tuổi sinh đẻ thì có chưa đầy 40% phụ nữ áp dụng 1 trong 4 biện pháp tránh thai hiện đại. Kế hoạch trong năm 2008 xã phải hoàn thành chỉ tiêu 4 ca đình sản, song thực tế việc đến vận động các đối tượng dùng các biện pháp KHHGGĐ đã khó chưa nói gì đến vận động được họ đình sản.

Do vậy mà trong những năm qua, tình trạng sinh con thứ 3 trở lên ở xã vẫn tương đối nhiều, nhất là một số thôn xa trung tâm như: Háng Chi Mua, Tàng Ghênh, Dăng Dê. Từ đầu năm đến nay đã có 14 trường hợp sinh con thứ 3 trở lên, còn những hộ xa trung tâm, không khai báo thì con số này có thể còn nhiều hơn nữa.

Để công tác dân số/KHHGĐ ở Bản Mù đạt hiệu quả, Đảng bộ, chính quyền xã cần có những biện pháp tuyên truyền hữu hiệu hơn nữa, phải đi sâu, đi sát vào tâm tư nguyện vọng, tránh tình trạng hô hào chung chung.

Bên cạnh đó, cũng cần thực hiện thưởng, phạt phân minh với những thôn, những gia đình thực hiện tốt công tác dân số/KHHGĐ... Có như vậy, công tác dân số ở Bản Mù mới đạt hiệu quả.

Thanh Tân