Để có một buổi giao ban đông đủ có cả những đối tượng trong độ tuổi sinh đẻ được tham gia như thế này, cán bộ chuyên trách dân số như chị Thuận phải vất vả lắm mới vận động được. Tuy chưa phải xã vùng sâu của huyện Trấn Yên, song những năm qua, công tác dân số/KHHGĐ ở Y Can luôn là một vấn đề khó khăn và thách thức lớn.

Là một thôn của xã Y can, An Thành chưa phải là nơi có số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nhiều, nhưng đều đặn hàng tháng, để đến được hết 75 hộ gia đình tư vấn, tuyên truyền các biện pháp KHHGĐ thì quả là một công việc không phải đơn giản với những người làm công tác dân số/KHHGĐ như chị Thuận. Khó khăn không chỉ là việc đi lại mà cái lớn nhất của những người làm công tác dân số nơi đây chính là từ ý thức, tâm lý e ngại, né tránh của người dân khi tiếp cận với các dịch vụ KHHGĐ.

Đầu thập niên 90, Y Can là một trong những địa phương yếu về công tác dân số của huyện Trấn Yên. Tình trạng sinh con thứ 3, thứ 4, thậm chí thứ 6 thứ 7 không phải là hiếm trong xã, nhất là tại một số thôn đồng bào Dao. Do vậy cuộc sống của người dân cứ mãi trong vòng luẩn quẩn của sự đông con, đói nghèo và lạc hậu.

Trước những khó khăn, thách thức đó, chính quyền xã Y Can đã có nhiều biện pháp quyết liệt với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị cơ sở từ xã đến thôn lồng ghép vào hoạt động của các tổ, nhóm, các đoàn thể quần chúng với việc thành lập một số mô hình CLB không sinh con thứ 3, CLB tiền hôn nhân tại xã. Song, tâm lý cũng như phong tục tập quán của người dân vẫn còn mang nặng tư tưởng lạc hậu, nhiều gia đình vẫn cố bằng mọi cách để có được đứa con trai.

Nỗ lực của đội ngũ cán bộ chuyên trách và cộng tác viên dân số bao nhiêu cũng không đủ khi người dân không mặn mà hưởng ứng. Các chiến dịch chăm sóc sức khoẻ sinh sản/KHHGĐ được tư vấn, tập trung đến những thôn có mức sinh cao, những hộ đông con thường không đạt hiệu quả như mong muốn. Tỷ lệ phụ nữ áp dụng 1 trong 4 biện pháp tránh thai hiện đại đạt thấp, chưa đầy 70%, tỷ lệ phát triển dân số tự nhiên toàn xã vẫn khá cao, trên 1,13%.

Cùng với đó việc hiểu chưa đúng pháp lệnh dân số, sự lơi lỏng trong chỉ đạo cấp uỷ chính quyền xã đã khiến công tác dân số/KHHGĐ ở Y Can thêm những khó khăn và thách thức lớn. Không chỉ là với đồng bào thiểu số mà ngay cả người kinh, cán bộ, đảng viên cũng vi phạm chính sách dân số.

Khó khăn không chỉ với Y Can, huyện Trấn Yên, mà công tác dân số/KHHGĐ của tỉnh Yên Bái cũng đang phải đối mặt với những thách thức lớn do sự gia tăng tình trạng sinh con thứ 3. Nguyên nhân đó bắt nguồn từ việc hiểu sai Pháp lệnh dân số, hiểu không đúng về chức năng và nghĩa vụ của ngành dân số khi giải thể sát nhập, nhiều địa phương lơ là trong quản lý, cán bộ làm công tác dân số không nhiệt tình đã đặt công tác dân số/KHHGĐ của địa phương trước những thách thức lớn.

Ý kiến của ông Đức và mạng lưới cán bộ chuyên trách dân số cơ sở đang là những tồn tại, hạn chế trong công tác dân số/KHHGĐ cả tỉnh. Trước những khó khăn đó, các cấp các ngành cần có sự chia sẻ, phối hợp chặt chẽ hơn nữa, để công tác dân số/KHHGĐ phát huy hiệu quả, đóng góp vào thực hiện mục tiêu kinh tế – xã hội của tỉnh Yên Bái.

Thanh Tân