Án phải phúc thẩm...

Suốt từ năm 2005 đến nay, gia đình bà Phạm Thị Dục - ông Lương Bá Đông ở xã Đại Đồng, huyện Yên Bình làm đơn gửi toà và sau nhiều lần hết xử sơ thẩm, phúc thẩm tại tỉnh, bà tiếp tục kháng cáo lên Toà án nhân dân (TAND) Tối cao. Việc đòi lại diện tích đất bà Dục cho ông Lương Bá Ư mượn đã được toà chấp nhận, tuy nhiên còn một thửa đất tranh chấp vẫn chưa được toà giải quyết ổn thoả, dứt điểm.

Mới đây, TAND Tối cao đã huỷ bỏ bản án xét xử của TAND tỉnh Yên Bái và yêu cầu xử sơ thẩm lại. Nguyên do thì nhiều bởi sự phức tạp của vụ việc, nhưng việc xét xử đã không tiến hành đúng luật tố tụng trong việc yêu cầu người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan tham gia vụ án. Ở đây, diện tích đất tranh chấp có liên quan tới phần đất tỉnh cấp cho Quân khu II nhưng đại diện bên liên quan tại toà lại là Đoàn B55 là chưa đúng luật.

Không đồng ý với phiên toà sơ thẩm, ông Hoàng Năng Toàn tổ 49 phường Đồng Tâm, thành phố Yên Bái tiếp tục gửi đơn đến các cơ quan chức năng, kháng cáo lên toà phúc thẩm cho rằng toà cấp sơ thẩm xét xử không đúng. Theo đó, toà đã bác yêu cầu đòi hộ ông Xô và bà Thuỷ bồi thường tiền đất đã đào của ông và chỉ yêu cầu hộ ông Xô, bà Thuỷ bồi thường cho gia đình ông mỗi hộ 992.000 đồng tiền cây mà họ đã chặt phá đi của gia đình. Ngược lại, ông Toàn phải nộp 5.032.000 đồng tiền án phí. Tính ra ông Toàn phải bù thêm 3 triệu đồng án phí.

Cuối cùng toà phúc thẩm đã giải quyết vẫn đúng như phiên sơ thẩm. Hay như vụ đòi nhà trị giá gần 500 triệu đồng ở phường Đồng Tâm, nguyên đơn phải tạm ứng tiền án phí là 14 triệu đồng. Trong quá trình chuẩn bị xử phúc thẩm thì bị đơn chấp thuận trả lại nhà nên toà không cần xử. Theo luật thì toà vẫn phải thu lại 1/2 số tiền tạm ứng án phí mà không trả lại tất cả số tiền này như trước đây khiến đương sự có phần bức xúc.

Trong giải quyết án hình sự, cơ quan chức năng cũng bộc lộ một số sơ suất, hạn chế. Điển hình như việc xét xử vụ án Liên Mộc và đồng bọn làm giả giấy tờ, con dấu của cơ quan tổ chức, sau khi xét xử sơ thẩm một số giấy tờ liên quan đã bị tiêu hủy, do đó khi kháng cáo đã gặp phải khó khăn khi tiếp tục mở rộng điều tra và tiến hành phiên phúc thẩm...

Vụ án ma túy lớn nhất ở Yên Bái xét xử tại Tòa án nhân dân tỉnh được nhiều người quan tâm đến dự. (Ảnh: N.T)

...Còn nhiều nguyên nhân

Qua một số vụ án được đưa ra xét xử, ngoài yếu tố khách quan do phía đương sự và do một số thay đổi trong luật, vẫn còn những vụ án cán bộ thụ lý chưa nghiên cứu kỹ các văn bản hướng dẫn pháp luật hoặc khả năng chưa theo kịp luật. Mặt khác, việc thu thập, đánh giá chứng cứ hoặc vận dụng pháp luật chưa chính xác dẫn đến chất lượng chưa cao, còn sơ suất trong thực hiện tố tụng.

Đối với công tác giải quyết án dân sự, việc thực hiện đúng các qui định của Bộ luật tố tụng dân sự (sửa đổi) về nghĩa vụ cung cấp chứng cứ, nghĩa vụ tự chứng minh của các đương sự còn gặp nhiều khó khăn do trình độ hiểu biết pháp luật của người dân chưa cao hoặc phối hợp chưa tốt với các cơ quan hữu quan, dẫn đến việc các bên cung cấp không đầy đủ hoặc không thực hiện đủ các thủ tục tố tụng do pháp luật qui định.

Điều đáng bàn đó là kỹ năng của thẩm phán trong việc vận động các bên đương sự chưa tốt và không được chú trọng, dẫn đến một số án phải sửa, không tuyên được án. Trong số án Toà án tỉnh giải quyết theo thủ tục phúc thẩm, một phần giữ nguyên án sơ thẩm hoặc do người kháng cáo rút đơn kháng cáo nên toà án đình chỉ xét xử phúc thẩm. Số án bị toà phúc thẩm sửa có phần do phát sinh tình tiết mới tại phiên phúc thẩm, nhưng một phần trước đó không được cán bộ thụ lý án vận động tốt.

Một số vụ việc tranh chấp, nhất là tranh chấp đất đai khó thi hành, giải quyết án ngay từ phiên sơ thẩm do không xác định được ranh giới, diện tích đất, đất liên quan tới nhiều chủ, việc mua bán, cho mượn không đúng thủ tục pháp lý... dẫn đến phải xử qua nhiều cấp hết sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm rồi phải xử sơ thẩm lại từ đầu. Còn nguyên đơn và cả bị đơn thì lại tiếp tục kháng cáo và chờ đợi...

Giải pháp phải được thực hiện tốt

Trong thời gian từ tháng 10/2008 đến tháng 3/2009, toàn ngành tòa án Yên Bái đã thụ lý tổng số 879 vụ án các loại, đã giải quyết 710 vụ, đạt tỷ lệ giải quyết chung 81%. Đối với án hình sự TAND tỉnh đã thụ lý xử 51 vụ phúc thẩm, 79 bị cáo (tổng số 229 vụ, 460 bị cáo xử sơ thẩm), trong đó, xử y án sơ thẩm 26 bị cáo, sửa án sơ thẩm 31 bị cáo, đình chỉ xét xử phúc thẩm 9 bị cáo. Về án dân sự, TAND tỉnh xử phúc thẩm 19 vụ (tổng số 119 vụ sơ thẩm), trong đó, y án 5 vụ, sửa án sơ thẩm 3 vụ, đình chỉ xét xử 7 vụ, huỷ án 1 vụ...

Theo ông Trần Trung Hải – Phó Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh, để giải quyết tốt những vấn đề đặt ra trong công tác xét xử thời gian qua, ngành Toà án đã đề ra một số giải pháp, trong đó tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Đề án cải cách Tư pháp của Bộ Chính trị, Chương trình thực hiện cải cách Tư pháp đến năm 2010 của Ban cán sự Đảng Toà án nhân dân tối cao. Trên cơ sở đó, ngành toà án tập trung giải quyết và nâng cao chất lượng xét xử các loại án, không để án quá hạn định, hạn chế đến mức thấp nhất án bị sửa do lỗi chủ quan của thẩm phán và hội đồng xét xử.

Ngành đã thực hiện công tác giám đốc kiểm tra tất cả các bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của các toà án cấp huyện, qua đó rút kinh nghiệm chỉ rõ thiếu xót, khuyết điểm và tháo gỡ những vướng mắc trong xét xử, giải quyết án. Để giải quyết tốt án, ngoài việc tập huấn nâng cao trình độ cán bộ, công tác xét xử, thì sự phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng là rất cần thiết nhằm đẩy mạnh việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật đến người dân, tạo điều kiện để luật sư giúp người dân tìm hiểu luật, tham gia tranh tụng làm sáng tỏ những mâu thuẫn ngay tại phiên toà, không để các vụ án có khiếu nại, xét xử nhiều lần.

Nguyễn Huy Văn

.