Nếu như trước đây, một người lao động (LĐ) cần chuyển đi, chuyển đến nơi làm việc mới thì cơ quan sử dụng LĐ chỉ cần một quyển sổ BHXH (gọi tắt là sổ xanh), trong đó có 48 trang có thể điền vào đó cơ quan công tác, quá trình đóng BHXH hằng năm rồi BHXH đóng dấu là xong. Bắt đầu từ 1.1.2009, khi thực hiện sổ BHXH mới thì thủ tục này đã trở nên phức tạp hơn nhiều. Mỗi lần người LĐ làm mới, chuyển đi hoặc chuyển đến cơ quan mới, cơ quan BHXH ở quận, huyện đó phải cần 4 loại giấy tờ.

Đó là một bản ghi quá trình đóng BHXH của người LĐ, 1 tờ rời đóng BHXH bắt buộc, 1 tờ danh sách cấp tờ rời và cuốn sổ xanh. Để làm được việc này, BHXH các quận, huyện phải thực hiện qua rất nhiều công đoạn. Các cơ quan đến đóng BHXH cho người LĐ cũng phải tốn nhiều thời gian đi lại và chờ đợi. Về hình thức sổ BHXH chỉ là một tờ bìa có ghi tên, mã số và các thông tin của người LĐ. Người LĐ đóng BHXH hằng năm sẽ được in thành từng tờ rời rồi tự lưu giữ.

Nếu người LĐ có thời gian làm việc 30 năm đến khi nghỉ hưu thì sẽ có 31 tờ rời đó, kèm theo tờ bìa là sổ BHXH. Đây sẽ là một hạn chế vì việc lưu giữ đầy đủ các tờ rời đó ở mỗi cá nhân khó mà bảo đảm. Việc mất mát rất dễ xảy ra và sẽ nảy sinh thêm việc xin cấp lại vô cùng phiền hà.

Một cái khó nữa mà chính những người làm BHXH không biết phải giải quyết thế nào, khi mà sổ cũ dành riêng 2 trang để ghi các chế độ BHXH đã được hưởng cụ thể: Chế độ thai sản; tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; trợ cấp BHXH một lần; chế độ hưu trí hằng tháng; chế độ BHXH khác. Ơ sổ mới chỉ có vài dòng dành cho việc ghi các chế độ được hưởng. Người LĐ trong cả quá trình công tác 20-30 năm được hưởng không ít các chế độ BHXH thì sẽ ghi vào đâu?

Tốn thêm hàng nghìn tỉ đồng

Tại một cuộc họp mới đây, cơ quan BHXH các địa phương đã phàn nàn rằng: Khi in tên, mã số và các dữ liệu của người LĐ lên tờ bìa của sổ BHXH đều bị nhoè và bị xóa mờ, thậm chí là mất hết chữ. Nguyên nhân là do chưa có loại máy in chuyên biệt để in lên bìa.
 
BHXH Hà Nội là đơn vị đầu tiên tiến hành đưa việc in sổ, thẻ về các quận, huyện, đã phải đầu tư cho mỗi quận, huyện một máy in với giá khoảng 30 triệu đồng/máy. Nếu tính cả nước thì riêng tiền để mua máy in sổ BHXH phải lên tới hàng nghìn tỉ đồng. Đó là chưa kể chi phí cho loại mực in, giấy in đặc biệt để in sổ. Chính vì lý do công nghệ thông tin này mà nhiều địa phương đã đề nghị lên cơ quan BHXH VN chưa thực hiện việc sử dụng sổ BHXH mới.

Cụ thể là BHXH Bộ Quốc phòng - do điều kiện và cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý và in sổ BHXH mẫu mới, đã được BHXH VN cho phép đến năm 2010 mới dùng sổ BHXH mới. BHXH một số tỉnh, thành phố có lượng người tham gia BHXH lớn gặp nhiều khó khăn, cũng đã được BHXH Việt Nam cho phép sử dụng sổ cũ đến hết năm 2009 và bắt đầu thực hiện sổ mới từ năm 2010.

Quyển sổ BHXH cũ được tồn tại từ năm 1996 đến nay đã mang lại nhiều thuận lợi cho cả người LĐ, chủ sử dụng LĐ và cơ quan BHXH, bởi cả ba bên đều có thể giám sát được. Sổ BHXH mới sẽ thiếu sự giám sát ba bên, vì chỉ có chữ ký của người LĐ và BHXH, còn chủ sử dụng LĐ rất khó theo dõi.

Theo Luật BHXH thì việc đóng BHXH phải có sự giám sát của cả ba bên, vậy cách làm mới này có vi phạm luật(?!). Lý do mà cơ quan BHXH Việt Nam đưa ra để thay sổ BHXH mới là cần vi tính hoá, định dạng trên máy tính, tránh việc viết tay vào sổ và tránh sửa chữa, tẩy xóa... mà sổ BHXH cũ đang làm. Những bất cập khi sử dụng sổ BHXH mới sẽ còn tiếp tục nảy sinh.

Cơ quan BHXH Việt Nam đang phải bỏ ra hàng nghìn tỉ đồng để làm mới cuốn sổ BHXH; song lợi ích của việc này đem lại sẽ là bao nhiêu, hay lại đẻ thêm những thủ tục hành chính phiền hà mới.

(Theo Lao Động)