Vượt dốc Kim Nọi, chúng tôi qua đỉnh Háng Gàng (Lao Chải) rồi đắm chìm trong sương rừng nguyên sinh, bỗng gặp chút nắng vàng hiếm hoi rọi xuống vùng cao Chế Tạo (huyện Mù Cang Chải).

Anh Đỗ Văn Dự - Giám đốc Sở Giao thông Vận tải (GTVT) nói: “Đây là một trong những xã xa xôi nhất tỉnh, xung quanh bao bọc bởi những cách rừng nguyên sinh rộng lớn nên trước đây muốn đến được với bà con, nhanh cũng phải mất 1, 2 ngày đường đi bộ. Từ khi mở được tuyến đường nối từ trung tâm huyện tới xã mặc dù chỉ là đường đất, đi lại còn nhiều khó khăn, song đã tạo điều kiện thuận lợi để bà con vùng cao Chế Tạo đẩy nhanh tốc độ xóa đói giảm nghèo, đổi mới quê hương”.

Đến xã, trời cũng gần trưa, đồng bào Mông Chế Tạo đang tất bật mua sắm vật dụng sinh hoạt, thực phẩm chuẩn bị đón ngày tết cổ truyền. Tại trụ sở xã, bà con nhân dân đã tề tựu đông đủ, một năm đã đi qua với bao vất vả, khó khăn song hôm nay trên từng ánh mắt, khuôn mặt, nụ cười đều toát lên niềm vui, niềm hạnh phúc lạ thường.

Ông Sùng Chùng Phây, 82 tuổi, ở bản Chế Tạo vui mừng cho biết: “Xây dựng điểm giao lưu sinh hoạt cộng đồng là mong ước từ rất lâu của người dân vùng cao, do điều kiện kinh tế của xã nên trước đây chúng tôi chưa thực hiện được. Bây giờ được ngành GTVT hỗ trợ giúp đỡ làm nhà văn hoá tặng xã, chúng tôi cảm ơn lắm. Từ nay, chúng tôi đã có nơi để giao lưu, trao đổi kinh nghiệm làm ăn hay giúp nhau lúc khó khăn, hoạn nạn”.

Niềm vui của người dân vùng cao không chỉ ở giá trị vật chất của căn nhà mà gửi gắm trong đó là biết bao tình cảm của tập thể cán bộ, công nhân viên ngành GTVT.

Anh Lê Anh Dũng - Bí thư Chi đoàn Sở GTVT tâm sự: “Sau khi tổ chức khảo sát thực tế và tìm hiểu tâm tư nguyện vọng của người dân, Chi đoàn đã tham mưu cho lãnh đạo ngành và xin được triển khai xây dựng một điểm sinh hoạt văn hoá cộng đồng tại trung tâm xã Chế Tạo. Do xã chưa có điện, giao thông đi lại khó khăn nên tất cả các khâu đều được lắp đặt thử nghiệm trước ngoài huyện, sau đó mới tiến hành vận chuyển vào hoàn thiện tại xã. Giá trị căn nhà tuy không lớn nhưng chắc chắn rằng, khi được đưa vào sử dụng nó sẽ phần nào giúp đồng bào vùng cao bớt khó khăn”.

Xuống thăm một số hộ gia đình, thăm thầy và trò Trường PTCS Chế Tạo, cảm nhận đầu tiên của chúng tôi về xã đó là sự nề nếp, văn hóa. Mọi thứ đều được sắp đặt ngăn nắp, gọn gàng; đường đi lối lại sạch sẽ, thoáng mát,  tập quán lạc hậu dường như chỉ còn là những câu chuyện kể xa xưa.

Chế Tạo có tổng diện tích tự nhiên toàn xã là trên 23.658 ha, trải qua nhiều khó khăn, thử thách song 277 hộ dân trong xã (1.852 khẩu, 100% dân số là đồng bào dân tộc Mông) luôn một lòng theo Đảng, cần cù học tập, lao động sáng tạo xây dựng quê hương không ngừng đổi thay, tiến bộ.

Những năm gần đây, dưới sự lãnh chỉ đạo của chính quyền địa phương và các ngành chức năng, người dân trong xã đã hoàn thành việc mở tuyến đường từ trung tâm huyện đến xã dài 35 km và thông 2 tuyến đường từ bản Tà Đông đi Nả Háng và từ trung tâm khu II Chế Tạo đi xã Hua Trai, Mường La, (Sơn La) dài 32 km. Thêm vào đó, 17.312 ha rừng trên địa bàn xã đã được giao khoán đến từng hộ gia đình nên không còn trường hợp phát nương làm rẫy; hàng năm đã có trên 1.270 lượt người được thăm khám và điều trị bệnh; toàn xã có 317 cháu được đến trường, chất lượng dạy và học ngày càng được cải thiện... tỷ lệ hộ nghèo cũng giảm nhanh từ 78% năm 2008, xuống chỉ còn 46,9% năm 2009.

Thành công đáng ghi nhận nhất của người dân Chế Tạo đó là từ bỏ tập quán du canh du cư để tổ chức phát triển kinh tế nông, lâm nghiệp tập trung. 123 ha ruộng bậc thang, 7 ha lúa nương, 7 ha nương ngô, 30 ha sắn và 6 ha rau, màu các loại... là con số không lớn đối với những xã vùng thấp, song đối với Chế Tạo đó là một cuộc cách mạng trong tư duy sản xuất nông nghiệp.

Ông Sùng A Chu - Chủ tịch UBND xã Chế Tạo phấn khởi cho biết: “Nhờ sự đầu tư, tạo điều kiện của Đảng, Nhà nước và các ngành chức năng của tỉnh và huyện, hệ thống cơ sở hạ tầng trong xã đã được đầu tư nâng cấp, trẻ em được học hành đẩy đủ, đời sống của người Mông Chế Tạo đã đổi thay nhiều. Giờ đây, bà con người Mông Chế Tạo đã biết trồng cấy, chăm sóc cây trồng, bảo vệ đàn gia súc, gia cầm theo đúng quy trình kỹ thuật. Mong rằng, tới đây, Chế Tạo sẽ tiếp tục được Nhà nước quan tâm nhiều hơn nữa, nhất là về hệ thống điện, đường để người dân chúng tôi có thể thoát nghèo”.

Đổi thay là vậy song cuộc sống của người dân nơi đây vẫn còn rất nhiều khó khăn. Trong những ngôi nhà mới vừa được hỗ trợ đầu tư xây dựng theo Quyết định 167 của Chính phủ tại bản Chế Tạo vẫn còn đó dấu ấn của sự nghèo nàn, khó khăn của cuộc sống. Đâu đó vẫn còn tư tưởng chông chờ, ỷ lại vào sự giúp đỡ của Nhà nước. Do đó, để giúp người dân vùng cao thoát khỏi đói nghèo, xây dựng đời sống văn hóa, trước hết Đảng bộ, chính quyền xã phải tạo được sự chuyển biến trong tư duy của từng người dân.

Nhất là, cần tập trung làm tốt công tác bảo vệ rừng; sử dụng hiệu quả diện tích đất nông nghiệp, diện tích cây thảo quả và chăm sóc tốt đàn gia súc, cùng với các công ty, đơn vị của tỉnh, huyện và các ban, ngành tiếp tục đầu tư phát triển hệ thống đường giao thông nông thôn, phát triển các mô hình du lịch sinh thái, nâng cao đời sống người dân.

Đức Thành