927 doanh nghiệp vừa và nhỏ, 327 hợp tác xã, nhưng nhìn vào những con số trên đây có thể thấy số CĐCS khu vực ngoài Nhà nước chiếm tỷ lệ rất thấp. Thực tế đặt ra cho công tác phát triển đoàn viên, thành lập CĐCS ngoài Nhà nước của tổ chức công đoàn còn nhiều khó khăn, trở ngại. Nguyên nhân chủ yếu là do các chủ doanh nghiệp không muốn thành lập tổ chức công đoàn để không phải trích đóng kinh phí công đoàn, không phải ký thoả ước lao động tập thể, trốn tránh việc đóng BHXH, BHYT cho người lao động (NLĐ). Theo thống kê của LĐLĐ tỉnh, đến tháng 9 năm 2010 còn gần 9.000 lao động trong 538 doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH chưa được tham gia BHXH.

Mặt khác, công tác tuyên truyền, vận động thành lập tổ chức công đoàn còn chưa được chú trọng thường xuyên. Do vậy bản thân NLĐ chưa nhận thức rõ vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của tổ chức công đoàn. Họ chưa biết rõ nếu tham gia vào tổ chức công đoàn sẽ được hưởng những quyền lợi gì. Bên cạnh đó, nội dung, phương thức hoạt động của CĐCS nhiều nơi còn dàn trải, hình thức, chưa thực sự đem lại hiệu quả thiết thực cho đoàn viên và công nhân lao động. Nhiều doanh nghiệp trên địa bàn là các doanh nghiệp nhỏ, số lượng công nhân ít, tập trung chủ yếu theo mùa vụ, vì vậy cũng là một trở ngại đáng kể trong công tác phát triển đoàn viên và thành lập CĐCS.

Trước thực trạng đó, LĐLĐ tỉnh đã tiến hành khảo sát, nắm bắt việc thực hiện chế độ chính sách đối với NLĐ trong các doanh nghiệp và hợp tác xã trên địa bàn thành phố Yên Bái và huyện Yên Bình, đồng thời đề ra một số giải pháp cụ thể:

Một là, tuyên truyền, vận động NLĐ và người sử dụng lao động (NSDLĐ) thiết tha với tổ chức công đoàn. Theo đó, cần đưa ra một cách làm mới: bên cạnh việc vận động  người sử dụng lao động (NSDLĐ) tạo điều kiện cho việc thành lập tổ chức công đoàn thì cần tích cực vận động NLĐ hiểu quyền và lợi ích của bản thân để tác động trực tiếp đến NSDLĐ. Cải tiến, đổi mới nội dung tuyên truyền, tạo sự lan toả và đồng tình trong xã hội. NSDLĐ cần nhận thức được việc các doanh nghiệp thành lập tổ chức công đoàn, trước hết là không vi phạm pháp luật và có lợi cho doanh nghiệp trong việc công đoàn tổ chức vận động NLĐ tích cực sản xuất, tăng năng suất lao động, chấp hành nội quy, quy chế doanh nghiệp, nâng cao ý thức trách nhiệm, tác phong công nghiệp cho NLĐ, góp phần đưa doanh nghiệp phát triển bền vững.

Hai là, nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của CĐCS. Công đoàn cần đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, chủ động tham gia xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật và kiểm tra, giám sát việc thực hiện chế độ chính sách đảm bảo quyền lợi cho NLĐ. Không thể áp dụng nội dung và hình thức hoạt động của đơn vị hành chính sự nghiệp vào thực hiện ở các doanh nghiệp ngoài Nhà nước, nghĩa là phải đổi mới theo yêu cầu của hoạt động kinh tế thời hội nhập khi doanh nghiệp luôn phải đối mặt với cạnh tranh để tồn tại và phát triển.

Ba là, đổi mới công tác cán bộ. Xây dựng đội ngũ cán bộ công đoàn đủ về số lượng, có trình độ, năng lực phẩm chất và bản lĩnh, có thái độ, giác ngộ giai cấp công nhân, đồng thời hoàn thiện cơ chế bảo vệ, đãi ngộ cán bộ công đoàn, đảm bảo công bằng, khuyến khích cả về vật chất và tinh thần, kích thích tài năng, đủ sức hấp dẫn cán bộ CĐCS.

Bốn là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng. Hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp ngoài Nhà nước chưa thành lập tổ chức Đảng để chỉ đạo các tổ chức chính trị - xã hội, trong đó có tổ chức công đoàn. Tình trạng vi phạm pháp luật có liên quan trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ đang diễn ra phổ biến nhưng chưa được xử lý nghiêm và ngăn chặn kịp thời. Nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong việc phát triển tổ chức công đoàn, LĐLĐ tỉnh đã có văn bản đề nghị có sự chỉ đạo của Tỉnh ủy Yên Bái trong việc thành lập CĐCS đối với các doanh nghiệp trong các thành phần kinh tế.

Các doanh nghiệp ngoài Nhà nước không thành lập tổ chức công đoàn cũng đồng nghĩa với việc quyền lợi của NLĐ - những người trực tiếp tạo ra của cải vật chất ngày càng nhiều cho xã hội bị bỏ ngỏ. Với những giải pháp nêu trên, công tác phát triển đoàn viên, thành lập CĐCS trong các doanh nghiệp ngoài Nhà nước sẽ có những tín hiệu mới, đảm bảo thể chế hoá đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng quan hệ lao động hài hoà, ổn định, tiến bộ trong doanh nghiệp.

Hồng Hương