Theo số liệu của Trung tâm DS/KHHGĐ huyện Trấn Yên, hiện tỷ số giới tính khi sinh của Trấn Yên là 113,5/100 (số trẻ em trai trên số trẻ em gái khi được sinh ra). Trong khi đó, tỷ số giới tính khi sinh của toàn tỉnh là 111,6/100. Như vậy, Trấn Yên đang là một trong những huyện có tỷ lệ mất cân bằng giới tính cao nhất, nhì toàn tỉnh. Làm thế nào để giảm tỷ lệ mất cân bằng này thực sự là bài toán khó.

Bà Nguyễn Thị Hương - Giám đốc Trung tâm  DS/KHHGĐ huyện Trấn Yên cho biết: Hàng năm, huyện có khoảng 1.200 trẻ được sinh ra, tỷ lệ gia tăng dân số ở mức 1%. Tuy nhiên từ năm 2008 trở lại đây, tỷ lệ mất cân bằng giới tính của Trấn Yên tăng cao ở mức báo động. Theo kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở ngày 1/4/2009 thì tỷ số giới tính khi sinh của Trấn Yên là 111 nam/100 nữ, đến cuối năm 2010 tỉ lệ này đã là 113/100; 6 tháng đầu năm 2011, trong tổng số 271 trẻ được sinh ra thì có tới 138 trẻ là nam... Tình trạng mất cân bằng giới tính tập trung cao nhất ở các xã Báo Đáp, Tân Đồng, thị trấn Cổ Phúc, Nga Quán, Việt Cường, Minh Tiến, Hưng Khánh…

Hiện nay có một tâm lý chung là không chỉ các cặp vợ chồng có 1 hoặc 2 con gái muốn sinh thêm con trai mà ngay cả các cặp vợ chồng mới cưới cũng mong muốn sinh con trai đầu lòng cho yên tâm, đến đứa thứ hai là gái hay trai “cũng khỏi lo”.

Điều đáng nói hơn nữa là nhiều cặp vợ chồng đã có 2 con trai nhưng vẫn muốn sinh thêm con trai để đề phòng rủi ro, tai nạn giao thông mà hiện nay người ta thường gán cho từ “đẻ dự phòng”! Đặc biệt, hiện nay dịch vụ siêu âm xác định giới tính thai nhi được mở ra rất nhiều, dễ tiếp cận và chưa được quản lý, giám sát chặt chẽ  nên những người cung cấp dịch vụ dễ dàng thông báo cho các bà mẹ có nhu cầu. Kết quả siêu âm dẫn đến nhiều cặp vợ chồng đã quyết định nạo phá thai, điều này cũng trực tiếp gây nên tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh.

Thực tế đã chứng minh khi chúng tôi về xã Báo Đáp, 1 trong 10 địa phương có tỷ lệ mất cân bằng giới tính cao nhất của huyện Trấn Yên. Cán bộ chuyên trách dân số Trần  Thị Hằng cho biết: Hiện tại trên địa bàn có 1.032 cặp vợ chồng đang trong độ tuổi sinh đẻ, trong đó có tới 207 cặp vợ chồng sinh con một bề, riêng số cặp vợ chồng sinh con 1 bề là gái có 85 trường hợp, đây chính là các đối tượng có nguy cơ cao làm gia tăng tỷ lệ mất cân bằng giới và sinh con thứ 3 trở lên.

Theo thống kê năm 2009, tỷ số giới tính khi sinh của Báo Đáp là 150 bé trai/100 bé gái, năm 2010 tỷ số này là 160/100. Các thôn 2, 5, 13 và thôn Phố Hóp có những năm số trẻ là nam sinh ra cao gấp đôi số trẻ nữ. Điều đáng nói là mất cân bằng giới cũng đồng nghĩa vớí tình trạng sinh con thứ 3 gia tăng. Theo ông Trần Quang Trung - Chủ tịch UBND, Trưởng ban Dân số - Gia đình và Trẻ em xã Báo Đáp, nguyên nhân chủ quan dẫn đến tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh là 100% các bà mẹ mang thai đều biết giới tính của thai nhi trước khi sinh, do đó họ sẵn sàng lựa chọn sinh con theo ý muốn.

Niềm vui trẻ thơ. (Ảnh: Hoàng Đô)

Có một thực tế là tình trạng mất cân bằng giới cao hơn mức bình thường của  Trấn Yên đang diễn ra ở những địa phương có điều kiện kinh tế –xã hội khá phát triển. Vì vậy, không riêng gì Báo Đáp mà thị trấn Cổ Phúc - trung tâm huyện lỵ cũng đang phải đối mặt với những thách thức không nhỏ để duy trì ổn định cân bằng giới tính.

Hiện nay, tỷ số giới tính khi sinh của thị trấn Cổ Phúc là 118,9/100, song cũng khó được đảm bảo vì đa phần người dân có cuộc sống khá ổn định, các cặp vợ chồng đều muốn “có nếp, có tẻ” hoặc là đẻ 2 con trai càng tốt, đa số họ đều đã biết giới tính thai nhi trước khi sinh nên ở lần sinh thứ 2 đã tìm mọi cách để lựa chọn giới tính thai nhi như đi siêu âm, bắt mạch ở các cơ sở y tế tư nhân, thậm chí nhiều cặp vợ chồng sinh con một bề gái sẵn sàng nộp phạt để được sinh con thứ 3 trở lên.

Trường hợp vợ chồng anh chị Nguyễn Văn P. ở thôn 4 và Nguyễn Thị Đ. ở khu phố 7 là một ví dụ. Đã có 2 con gái nhưng ở lần mang thai thứ 3 ngoài ý muốn, anh chị đã chủ động đi siêu âm, bắt mạch, khi biết giới tính thai nhi là con trai, gia đình đã quyết định đẻ mặc dù vẫn biết làm thế là vi phạm chính sách dân số.

Trước thực trạng mất cân bằng giới đang tăng mạnh ở một số địa phương, thời gian qua, Trấn Yên đã có những biện pháp quyết liệt để hạn chế. Cụ thể, Ban chỉ đạo công tác DS/KHHGĐ huyện đã triển khai mô hình “Can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới khi sinh” tại 10 xã, thị trấn có điều kiện kinh tế –xã hội phát triển, có dịch vụ y tế thuận lợi và có tỷ số giới tính khi sinh hiện nay cao hơn mức bình thường là Tân Đồng, Báo Đáp, thị trấn Cổ Phúc, Nga Quán, Kiên Thành, Y Can, Minh Tiến, Bảo Hưng, Việt Cường, Hưng Khánh.

Trong đó, tập trung vào các nhóm đối tượng là lãnh đạo Đảng, chính quyền các cấp, vị thành niên, thanh niên, người sắp kết hôn, các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ và người cung cấp dịch vụ hỗ trợ quản lý thai nghén.

Tuy nhiên, bên cạnh những nỗ lực của ngành dân số rất cần sự quan tâm hơn nữa của cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, sự phối hợp chặt chẽ của ngành chức năng, coi đây là nhiệm vụ chung của toàn xã hội. Và điều quan trọng nhất vẫn là ý thức của mỗi người dân trong việc quyết định sinh con theo phương châm “Dù gái hay trai chỉ hai là đủ”. Thực hiện đồng bộ, kiên trì trong thời gian lâu dài các giải pháp trên thì việc ổn định cân bằng giới tính mới mong có hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng dân số và chất lượng cuộc sống.

Thu Phượng - Bích Lân