Thực hiện Nghị quyết Hội nghị Quân sự Bắc Kỳ (15/4/1945) và đáp ứng nguyện vọng của quần chúng, ngày 14/6/1945 tại chùa Hiền Lương, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ, đội du kích tập trung của căn cứ cách mạng Vần - Hiền Lương được thành lập lấy tên là Đội du kích Âu Cơ - tiền thân của LLVT tỉnh Yên Bái. 

Ban đầu, Đội chỉ có 23 người, vũ khí gồm 1 trung liên, 11 súng trường do nhân dân lấy được của Pháp ủng hộ cho du kích và một số vũ khí thô sơ khác. 

Ngay sau khi ra đời, Đội đã tổ chức một số trận đánh và liên tiếp giành thắng lợi. Thực hiện chủ trương của Ban Cán sự Đảng liên tỉnh Phú Thọ - Yên Bái về chuẩn bị mọi mặt cho khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền, ngày 6/7/1945, một cuộc hội quân lịch sử tiến vào giải phóng châu Văn Chấn, thành lập chính quyền cách mạng cấp huyện đầu tiên của khu Tây Bắc, mở đầu cho cuộc Tổng khởi nghĩa tháng 8/1945 giành chính quyền cách mạng trong toàn tỉnh. Theo chỉ đạo của Thường trực Tỉnh ủy Yên Bái và Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân khu 2 về xác định ngày truyền thống của LLVT tỉnh, sau nhiều lần tổ chức các cuộc hội thảo khoa học đã thống nhất ngày 6/7/1945 là ngày có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với LLVT tỉnh Yên Bái và ngày 26/5/2000, Bộ Tư lệnh Quân khu 2 đã có Quyết định số 92/QĐ-BTL công nhận ngày 6/7 hàng năm là Ngày truyền thống LLVT tỉnh Yên Bái.

Với phương châm "Vừa chiến đấu vừa xây dựng và mở rộng lực lượng”, sau một thời gian ngắn đã phát triển thành 9 đại đội, 1 tiểu đoàn với 3 ngàn du kích, nhiều đơn vị đã chiến đấu kiên cường lập được những chiến công vang dội như: các trận Đèo Din, Bãi Chằm, Đồng Mè, Pó Lum, làm cho kẻ thù kinh hoàng khiếp sợ. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, LLVT tỉnh Yên Bái tham gia gần 200 trận đánh, tiêu diệt và bắt sống hàng chục ngàn tên địch, bắn cháy 2 máy bay; đóng góp trên 3,6 triệu lượt ngày công phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ, tham gia mở trên 200 km đường ô tô, bảo đảm giao thông thông suốt trên con đường huyết mạch Yên Bái - Sơn La, nối liền căn cứ địa Việt Bắc với mặt trận Tây Bắc; anh dũng kiên cường chiến đấu truy quét phỉ trên địa bàn, làm tròn trọng trách của một tỉnh vừa là tiền tuyến, vừa là hậu phương vững chắc, góp phần cùng cả nước làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ "Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. 

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, LLVT tỉnh Yên Bái cùng với nhân dân các dân tộc trong tỉnh vừa sản xuất, vừa chiến đấu với phương châm chỉ đạo "Địch đến là ta đánh, địch đi lại sản xuất” cùng với bộ đội chủ lực bắn rơi 115 máy bay Mỹ các loại, bắt sống và tiêu diệt 8 toán biệt kích, triệt phá hàng chục ổ nhóm tổ chức phản động; đồng thời, động viên gần 25 ngàn thanh niên lên đường nhập ngũ, chiến đấu trên các chiến trường. Tỉnh đã tiễn đưa 4 tiểu đoàn Yên Ninh; tiểu đoàn 118 pháo cao xạ và đại đội 105 bổ sung lực lượng chiến đấu trên các chiến trường miền Nam; huy động trên 6 triệu ngày công đào hầm hào công sự, bảo đảm giao thông vận tải; phá, gỡ hàng vạn quả bom, mìn các loại góp phần cùng với quân và dân cả nước giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước.

Trong thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, LLVT tỉnh Yên Bái luôn quán triệt, nhận thức sâu sắc quan điểm, tư tưởng chỉ đạo của Đảng về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới; tập trung làm tốt công tác tham mưu với cấp ủy, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quốc phòng, công tác quân sự địa phương, gắn phát triển kinh tế với tăng cường tiềm lực quốc phòng - an ninh, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh và "thế trận lòng dân” ngày càng vững chắc; quan tâm, bố trí nguồn ngân sách cho công tác quân sự, quốc phòng phù hợp với đặc điểm, điều kiện của địa phương trong từng giai đoạn, từng nhiệm vụ bảo đảm hoạt động hiệu quả. 

Tập trung xây dựng LLVT tỉnh vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; chú trọng đổi mới và nâng cao chất lượng huấn luyện, diễn tập đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ và tình hình thực tế địa phương. Phối hợp triển khai thực hiện tốt chính sách xã hội và hậu phương quân đội; tham gia có hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, giúp dân xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới; đặc biệt, là phát huy vai trò nòng cốt trong ứng phó với thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và phòng chống dịch bệnh, giúp đỡ nhân dân ổn định đời sống, bằng hành động và việc làm cụ thể hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ luôn tỏa sáng trong lòng nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái.

Với những thành tích xuất sắc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, LLVT tỉnh Yên Bái đã vinh dự 2 lần được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì; năm 2017, được Chính phủ tặng cờ thi đua xuất sắc và Bộ Quốc phòng công nhận Đơn vị vững mạnh toàn diện, năm 2018, được Bộ Quốc phòng tặng cờ thi đua xuất sắc; hàng vạn cán bộ, chiến sĩ được tặng thưởng huân, huy chương các loại; trong đó, có 38 tập thể, 11 cá nhân được phong tặng và truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân, Anh hùng Lao động; 294 bà mẹ được phong tặng, truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam Anh hùng. Đặc biệt, năm 2003, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân và LLVT tỉnh vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng danh hiệu cao quý đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân.

Phát huy truyền thống đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân, quán triệt sâu sắc các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về nhiệm vụ quốc phòng, đặc biệt là Nghị quyết Trung ương 8, khóa XI của Đảng về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Đảng ủy, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh tiếp tục phối hợp làm tốt công tác tham mưu với cấp ủy, chính quyền địa phương về quy hoạch, kế hoạch gắn phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường tiềm lực quốc phòng - an ninh; tăng cường công tác giáo dục quốc phòng nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng khu vực phòng thủ và thế trận lòng dân ngày càng vững chắc; không ngừng nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của LLVT tỉnh đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

Thường xuyên điều chỉnh, bổ sung hoàn thiện hệ thống văn kiện tác chiến phòng thủ; kế hoạch quân sự, quốc phòng địa phương bảo đảm sát với yêu cầu nhiệm vụ và tình hình thực tế. Duy trì nghiêm các chế độ sẵn sàng chiến đấu, luyện tập thuần thục các phương án, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện, diễn tập sát với đối tượng, sát với thực tế chiến đấu và tình hình địa phương; phối hợp chặt chẽ với Công an và các lực lượng nắm chắc tình hình, xử lý kịp thời mọi vấn đề nảy sinh ngay từ cơ sở, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Đẩy mạnh Phong trào Thi đua Quyết thắng gắn với phong trào thi đua yêu nước ở địa phương; xây dựng tổ chức Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII của Đảng; đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phát huy vai trò tiền phong gương mẫu, trách nhiệm nêu gương của cấp ủy, chỉ huy và người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong LLVT tỉnh, tạo sự đoàn kết, thống nhất cao trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ.

Chỉ đạo thực hiện tốt công tác dân vận, xây dựng cơ sở chính trị địa bàn, tham gia phát triển kinh tế - xã hội, giúp dân xóa đói, giảm nghèo, thực hiện tốt chính sách xã hội, chính sách hậu phương quân đội, gắn với thực hiện có hiệu quả Phong trào thi đua "Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới"; đặc biệt là phát huy vai trò nòng cốt của LLVT tỉnh trong ứng phó với thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, giúp đỡ nhân dân khắc phục hậu quả ổn định đời sống.

Phấn khởi, tự hào kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống; LLVT tỉnh Yên Bái với tinh thần đổi mới, sáng tạo, quyết tâm thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, tô thắm thêm truyền thống "Trung thành, đoàn kết, kiên cường, sáng tạo, chiến thắng” của LLVT tỉnh, góp phần cùng với Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, mục tiêu trong nhiệm kỳ mới, xây dựng tỉnh Yên Bái phát triển toàn diện, bền vững, trở thành tỉnh phát triển khá trong khu vực trung du và miền núi phía Bắc.

Đại tá Trần Công Ứng - Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh