Kể từ khi Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 có hiệu lực, phạm vi đối tượng "trẻ em không nơi nương tựa” đã mở rộng thành "trẻ em” mà không phân biệt có nơi nương tựa hay không đã có những chuyển biến tích cực trong số vụ việc TGPL liên quan đến trẻ em, đặc biệt là các trường hợp tham gia tố tụng. Trong giai đoạn 2015-2017, Trung tâm TGPL tỉnh Yên Bái không có vụ việc nào thực hiện TGPL bằng hình thức tham gia tố tụng cho đối tượng "trẻ em không nơi nương tựa”.
Tuy nhiên, từ năm 2017 đến nay, con số mà Trung tâm thực hiện là 160 vụ việc. Trong số đó, có 112 vụ việc TGPL cho trẻ em bị xâm hại và 48 vụ việc TGPL cho trẻ em là người bị buộc tội. Các trường hợp xâm hại tình dục chiếm tỷ lệ lớn, đặc biệt với đối tượng là người thân, bạn bè, hàng xóm, làm nổi bật tình trạng nghiêm trọng và cần được xử lý một cách linh hoạt và hiệu quả.
Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho trẻ em, đặc biệt là trẻ em bị xâm hại, Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh đã chủ động nắm bắt các trường hợp thông qua phương tiện truyền thông và sự giới thiệu của các cơ quan tiến hành tố tụng, đảm bảo quy trình thực hiện TGPL có hiệu suất cao và bảo vệ tốt nhất quyền lợi của trẻ em. Các trợ giúp viên pháp lý không chỉ có kiến thức chuyên môn vững về pháp luật mà còn am hiểu tâm lý trẻ em, điều này rất quan trọng để đảm bảo quá trình tư vấn và hỗ trợ diễn ra mạnh mẽ và linh hoạt.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện TGPL cho trẻ em, đặc biệt là trẻ em bị xâm hại, Trung tâm cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn và vướng mắc. Điều này bao gồm sự thiếu nhận thức về pháp luật của một số người dân, đặc biệt là ở những vùng kinh tế và xã hội khó khăn. Ngoài ra, vấn đề về việc bảo vệ và chăm sóc trẻ em, cũng như quyền lợi được TGPL của trẻ em, còn chưa được thực hiện đầy đủ. Gia đình có trẻ em bị xâm hại thường cảm thấy xấu hổ và lo sợ danh dự gia đình, điều này gây khó khăn cho quá trình báo cáo và xử lý các vụ án.
Để cải thiện công tác TGPL cho trẻ em, đặc biệt là trẻ em bị xâm hại, việc thực hiện một số giải pháp như truyền thông và phổ biến pháp luật về TGPL thông qua các phương tiện thông tin đại chúng là cần thiết để nâng cao nhận thức pháp luật của người dân, đặc biệt là những trường hợp liên quan đến trẻ em. Sự phối hợp giữa Trung tâm TGPL với các cơ quan liên quan, cơ sở hỗ trợ và các tổ chức chính trị - xã hội là quan trọng để phát hiện sớm và thực hiện TGPL kịp thời cho trẻ em bị xâm hại.
Tăng cường sự liên kết giữa Trung tâm TGPL và các cơ quan liên quan, bao gồm cơ quan tố tụng, đoàn thể, tổ chức xã hội, để có sự phối hợp chặt chẽ trong việc phát hiện và xử lý các trường hợp cần TGPL. Thu hút và đào tạo thêm luật sư nữ có kinh nghiệm tham gia tố tụng cho trẻ em bị xâm hại, nhằm đảm bảo sự đồng cảm và hiểu biết sâu sắc về tình huống này. Tạo điều kiện thuận lợi cho trợ giúp viên pháp lý tiếp cận và thu thập thông tin từ trẻ em một cách nhẹ nhàng và không làm tổn thương tâm lý của họ.
Những giải pháp trên không chỉ hướng đến việc nâng cao khả năng thực hiện TGPL cho trẻ em một cách hiệu quả mà còn đảm bảo sự nhạy bén, giúp bảo vệ và phục hồi quyền lợi của trẻ em bị xâm hại.
Anh Dũng
