Hôm 21-5 vừa qua, Ủy ban bầu cử Indonesia tuyên bố ông Jokowi đã giành chiến thắng với 55,5% số phiếu so với ông Prabowo nhận được 44,5%. Prabowo đệ trình đơn kiện về kết quả bầu cử lên Tòa án Hiến pháp Indonesia dù hầu hết các nhà quan sát dự đoán rằng tòa án sẽ không ra phán quyết có lợi cho ông, mở đường cho Jokowi bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ 2 kéo dài 5 năm vào tháng 10 tới tại nền dân chủ lớn thứ 3 thế giới này. Ngoài việc ông Prabowo phủ nhận kết quả bầu cử, những người ủng hộ ông theo kiểu "hiếu chiến” nhất - rất nhiều trong số đó là những người Hồi giáo bảo thủ - đã nhiều lần đe dọa rằng họ sẽ tiến hành các cuộc biểu tình trên đường phố để thể hiện "sức mạnh nhân dân”.

Trên thực tế, Tổng thống Widodo đã phải đối đầu với các nhà hoạt động Hồi giáo bảo thủ kể từ sau các vụ tuần hành "bảo vệ Hồi giáo”. Các cuộc tuần hành này đã thành công trong việc loại bỏ đồng minh cũ của ông Widodo là Basuki Tjahaja Purnama (thường được gọi với tên "Ahok”) khỏi ghế Thống đốc Jakarta hồi tháng 4-2017. Các nhà hoạt động này - tập hợp dưới tên gọi Phong trào Alumni 212 - đã ủng hộ ứng cử viên Prabowo trong chiến dịch tranh cử của ông. Trong suốt chiến dịch tranh cử, họ thường sử dụng mạng xã hội để chỉ trích ông Widodo, để ngăn cản những người Hồi giáo sùng đạo bỏ phiếu cho ông.

Trước các thách thức từ phía những người Hồi giáo, ông Widodo dựa vào pháp luật hiện hành như luật chống báng bổ tôn giáo, luật về thông tin và giao dịch điện tử, và sắc lệnh khẩn về các tổ chức xã hội dân sự như cơ sở pháp lý để chống lại các nhà hoạt động Hồi giáo. Giới chức Indonesia đang áp dụng các điều luật này để trấn áp các nhà hoạt động Hồi giáo. Ông Eggi Sudjana - một trong số những người khởi xướng phong trào ủng hộ ứng cử viên Prabowo - đã bị cảnh sát bắt giữ, trong khi các nhà hoạt động khác, bao gồm nhà thuyết giáo Bachtiar Nashir, đã bị triệu tập để chất vấn. Các vụ bắt giữ này là động thái mới nhất trong chuỗi hành động trừng phạt của chính quyền Widodo nhằm vào những người chỉ trích ông - chủ yếu tới từ Phong trào Alumni 212 - nhưng cũng nhằm vào những người đứng về phía ông Prabowo, như phong trào "2019 ChangePresident" vốn phản đối ông Widodo và các chính sách của ông trước cuộc bầu cử.

Tháng 5-2017, cảnh sát đã buộc tội nhà lãnh đạo của phong trào Bảo vệ Hồi giáo, Habib Rizieq Shihab, vì tội gạ tình qua mạng. Cáo buộc này khiến ông phải sống lưu vong tại Saudi Arabia. Một tháng sau đó, chính quyền Widodo đã ra lệnh cấm Hizb ut-Tahrir Indonesia, nhóm Hồi giáo cổ súy cho việc Indonesia trở thành một phần của Vương quốc Hồi giáo (caliphate) toàn cầu. Một số nhà chỉ trích khác, như ca sĩ Ahmad Dhani và học giả Rocky Gerung, cũng bị bắt giữ và kết tội theo luật chống phỉ báng tôn giáo vốn được áp dụng để phế truất ông Ahok.

Những vụ việc trên khiến các nhà quan sát bắt đầu cáo buộc ông Jokowi viện tới các biện pháp độc đoán để đối phó với các thách thức từ những nhân vật Hồi giáo bảo thủ và các phong trào khác chống lại sự lãnh đạo của ông. Nhà khoa học chính trị Marcus Mietzner đã gọi các biện pháp như vậy là "chống lại chủ nghĩa phi tự do bằng chủ nghĩa phi tự do” và đặt câu hỏi rằng có phải nền dân chủ của Indonesia, vốn được coi là một trong những nền dân chủ lâu đời nhất ở Đông Nam Á, đang bước vào giai đoạn "tan rã” hay không.

Những người Hồi giáo - cụ thể là những ai đứng về phong trào Alumni 212 - đã nổi lên là lực lượng phản đối ông Widodo mạnh mẽ nhất. Mặc dù việc ông coi họ là mối đe dọa đối với quyền lực của ông là chính đáng, nhưng đến nay ông Jokowi đã sử dụng các biện pháp cưỡng ép để đối phó với họ. Điều này làm dấy lên quan ngại rằng ông có thể làm tổn hại đến nền dân chủ Indonesia trong dài hạn.

Thay vì sử dụng hành động cưỡng ép, ông Widodo có thể cân nhắc các biện pháp thay thế, như mở ra các cơ hội học tập và kinh tế cho những người Hồi giáo thu nhập thấp, đặc biệt là các thanh niên. Việc phân phối lại đất đai, như được đề xuất bởi Phó Tổng thống mới đắc cử Ma’ruf Amin, cũng là một chiến lược khác mà chính quyền có thể thực hiện trong nhiệm kỳ 2 của ông Widodo để mang lại nhiều cơ hội hơn cho những người Hồi giáo thu nhập thấp. Ma’ruf cũng đề xuất rằng, nhà nước nên thúc đẩy các DN dựa trên nền tảng kinh tế Hồi giáo, từ ngân hàng Hồi giáo tới các liên doanh, cũng như du lịch như là các công cụ khác để giảm đói nghèo.

Theo giới phân tích, nếu ông Jokowi thành công trong việc thúc đẩy các cơ hội kinh tế của người Hồi giáo thu nhập thấp, ông có thể xoa dịu những mối bất bình của các nhà chỉ trích Hồi giáo. Nếu làm được như vậy, ông cũng có thể tránh được các biện pháp trấn áp mà chỉ kích động hơn nữa những lời phàn nàn và phản kháng của các nhóm như Alumni 212.