Mặc dù Yên Bái không thuộc diện tỉnh được Trung ương yêu cầu thí điểm thực hiện Quy chế giám sát cán bộ, đảng viên, nhưng trong quá trình thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 khóa X và Thông tri số 18 của ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam ngày 28/4/2006 hướng dẫn việc thực hiện “Quy chế Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giám sát cán bộ, công chức, đảng viên ở khu dân cư”, Ban Thường vụ ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh đã tham mưu với Tỉnh ủy, được Tỉnh ủy đồng ý đã ban hành Thông báo số 309 cho Mặt trận Tổ quốc tỉnh Yên Bái ban hành Quy chế số 02/QC/MT về việc Mặt trận vận động nhân dân giám sát thực hiện phòng, chống tham nhũng lãng phí. Đối tượng giám sát là cán bộ, đảng viên công chức tất cả các cấp. Nội dung giám sát chủ yếu thực hiện Luật Phòng chống tham nhũng lãng phí. Tuy chưa phải giám sát trên toàn diện như Quy chế của ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, nhưng phòng chống tham nhũng là một lĩnh vực cốt lõi cơ bản, vấn đề được xã hội quan tâm nhất hiện nay trong việc xây dựng đạo đức lối sống lành mạnh của cán bộ, đảng viên.

Trong quá trình triển khai Quy chế số 02/QC/MTTQ ngày 25/1/2007 về việc vận động nhân dân giám sát phát hiện phòng, chống tham nhũng, lãng phí, MTTQ tỉnh đã triển khai tập huấn cho 100% cán bộ MTTQ các cấp, đã in trên Báo Yên Bái quy chế vận động nhân dân giám sát phát hiện phòng chống tham nhũng phát hành cho 180 xã, phường, thị trấn; xây dựng kế hoạch chỉ đạo tại 2 điểm: Bản Lụ I xã Phúc Sơn (huyện Văn Chấn) và khu dân cư Tân Hiếu II phường Minh Tân (thành phố Yên Bái). Đồng thời, với điểm chỉ đạo, Ủy ban MTTQ đã nhân rộng ra toàn tỉnh.

Đến nay 100% số xã, phường, khu dân cư đều có hòm thư góp ý, đã thu được nhiều nguồn tin có giá trị thu về cho Nhà nước hàng trăm triệu đồng. Được nhân dân đồng tình ủng hộ, MTTQ tỉnh phối hợp với các ban của HĐND, các ngành có liên quan và qua tiếp xúc cử tri đã tập trung kiến nghị, giải quyết những vấn đề mà nhân dân có nhiều ý kiến, kiến nghị trong thời gian giữa 2 kỳ họp của HĐND, thông qua việc lấy phiếu tín nhiệm các chức danh chủ chốt do HĐND xã bầu; giám sát việc thực hiện Quy chế dân chủ, thực hiện quy ước, hương ước trong cộng đồng dân cư, gắn với tuyên truyền pháp luật với đăng ký thực hiện gia đình văn hóa, bình xét gia đình văn hóa. Năm 2007 có 81,5% số hộ gia đình đạt tiêu chuẩn gia đình văn hóa; 54% số khu dân cư đạt khu dân cư tiên tiến.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện cũng còn nhiều bất cập vì trình độ dân trí không đồng đều, nhất là ở vùng cao, một số người ngại va chạm. Có nơi cán bộ mặt trận cấp cơ sở chưa ngang tầm nhiệm vụ; có nơi chủ tịch mặt trận không trong cấp ủy, không phải đảng viên, năng lực thực hiện nhiệm vụ chưa ngang tầm, chưa biết khơi dậy và xây dựng được ý thức tự giác về quyền giám sát của công dân. Một số cấp ủy cơ sở chưa coi trọng đúng mức công tác mặt trận nên hạn chế vai trò giám sát của mặt trận cơ sở.

 Trong thực tế đã có những quy định về vai trò giám sát của mặt trận và các tổ chức thành viên và nhân dân, song những quy định đó không quy định cơ chế chính sách, điều kiện bảo đảm cho mặt trận được cung cấp thông tin, tài liệu làm cơ sở để giám sát và thiếu quy định mang tính bắt buộc phải xử lý cán bộ có vi phạm, tín nhiệm thấp. Do đó, kết quả giám sát chưa cao; người vi phạm không bị xử lý; làm hạn chế vai trò giám sát của mặt trận và nhân dân.

Để việc giám sát trên đạt kết quả, các cấp ủy Đảng và chính quyền nên có hướng dẫn mặt trận giám sát đảng viên theo Điều lệ Đảng và các quy định về trách nhiệm, nghĩa vụ của đảng viên, những điều đảng viên không được làm; đối với công chức phải theo Pháp lệnh Công chức và cũng nên căn cứ vào các Luật Phòng, chống tham nhũng, Luật Đất đai, Luật Ngân sách làm cơ sở để giám sát. Không nên có những quy định ngoại lệ, quy định thêm. Trên cơ sở đó, đảng viên phải thực hiện Điều lệ Đảng; công chức thực hiện Pháp lệnh Công chức; mọi công dân đều phải tuân thủ pháp luật. Phải có cơ chế, chế tài bắt buộc trả lời mặt trận và nhân dân kiến nghị đến cơ quan, ngành có thẩm quyền giải quyết để nâng cao hiệu lực giám sát của mặt trận và nhân dân, không để kết quả giám sát rơi vào im lặng.

Cấp ủy Đảng, chính quyền phải vào cuộc một cách thông suốt, kiên quyết chỉ đạo đảm bảo bố trí cán bộ mặt trận cơ sở ngang tầm nhiệm vụ. Đặc biệt phải xây dựng được quy trình giải quyết các thông tin mà nhân dân cung cấp, không để lâu, không xem nhẹ và phải công khai kết quả giải quyết thì việc giám sát mới thành công.

Phí Yến