Theo lộ trình đến ngày 1/7/2016, các HTX phải chuyển đổi hoặc giải thể theo quy định của Luật HTX. Tuy nhiên, đến thời điểm này, toàn tỉnh vẫn còn 144 HTX chưa chuyển đổi hoặc giải thể.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do hệ thống văn bản không đồng bộ, Luật HTX năm 2012 được ban hành và có hiệu lực thi hành từ 1/7/2013 thì 7 tháng Nghị định số 193/2013/NĐ-CP của Chính phủ “Quy định chi tiết một số điều của Luật Hợp tác xã” mới có hiệu lực và 13 tháng sau Thông tư 03/2014/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về hướng dẫn đăng ký HTX và chế độ báo cáo tình hình hoạt động của HTX mới có hiệu lực. Sự chậm chễ này dẫn đến sự lúng túng trong công tác tổ chức lại hoạt động HTX, nhất là khâu rà soát tư cách thành viên, vốn góp điều lệ, xác định tài sản, công nợ của HTX.

Nguyên nhân nữa, là nhiều HTX không hoạt động trong thời gian dài nhưng chưa được xử lý dứt điểm; tại một số địa phương, dù HTX hoạt động kém hiệu quả không có khả năng để tổ chức lại sản xuất, song chính quyền địa phương lại muốn duy trì các HTX này để đáp ứng tiêu chí số 13 trong xây dựng nông thôn mới trong khi chưa tìm hướng khắc phục khó khăn cho các HTX.

Điều khoản quy định thời gian chuyển tiếp cho việc tổ chức lại hoạt động của các HTX theo Luật là 36 tháng, dẫn đến các HTX có tâm lý chưa cần vội và trông chờ vào sự giúp đỡ, hỗ trợ của Nhà nước và Liên minh HTX. Các HTX chủ yếu lựa chọn xây dựng theo hình thức kiêm nhiệm “Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX”, một người thực hiện cả hai vai trò trong HTX, thực chất đây là hình thức đối phó với các quy định của Luật.

Nguyên nhân quan trọng khác là công tác tuyên truyền về Luật HTX năm 2012 đến các tầng lớp nhân dân chưa có sự đổi mới, chất lượng không cao. Sự quan tâm của cấp ủy Đảng, chính quyền ở một số địa phương chưa nhiều nên dẫn đến tiến độ thực hiện chuyển đổi một số địa phương còn “ì ạch”.

Luật HTX năm 2012 được coi là luồng gió mới cho kinh tế tập thể, góp phần tăng cường hiệu quả hoạt động cũng như phát huy vai trò tích cực của thành phần kinh tế này. Do đó, Liên minh HTX, các sở, ban, ngành cần cùng vào cuộc để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các HTX trong quá trình chuyển đổi theo Luật. Cụ thể, cần rà soát phân nhóm HTX để có các biện pháp xử lý kịp thời.

Đối với nhóm HTX không vướng mắc các quy định của pháp luật, hoạt động phù hợp với tiêu chí HTX thì tư vấn, vận động làm thủ tục kịp thời chuyển đổi. Đối với nhóm HTX không thể tổ chức lại, không có nợ Nhà nước, nợ tổ chức và cá nhân, chính quyền địa phương xác nhận để cơ quan đăng ký kinh doanh xóa tên HTX; đối với các HTX còn nợ đọng, cấp huyện thành lập hội đồng giải thể bắt buộc.

Tập trung tháo gỡ những "nút thắt" cản trở quá trình sắp xếp lại các HTX, đưa các HTX hoạt động theo đúng Luật là vấn đề cần làm ngay.

Văn Thông