Chủ nhà đã dùng một sợi dây đồng mềm đấu trực tiếp vào dây pha của lưới điện hạ áp không qua công tơ. Gia đình ông T đã thường câu móc kiểu này để chạy máy đá, máy kem và sử dụng điện sinh hoạt vào ban đêm làm thiệt hại cho ngành điện 8.654 KWh với số tiền truy thu 13.978.162 đồng.

Ngày 8/7/2008 tại Siêu thị điện tử, điện lạnh T.H trên đường Nguyễn Thái Học (TP Yên Bái), chủ siêu thị là Hoàng Ngọc T, công tơ đã bị can thiệp bằng cách phá chì niêm phong, lắp chì giả vào, dùng thiết bị tác động làm công tơ chạy không chính xác với thời gian từ tháng 5/2008. Phòng Giám sát điện năng và Chi nhánh Điện thành phố Yên Bái đã lập biên bản truy thu 3.556,3 KWh, với số tiền hơn 6 triệu đồng.

Gần đây nhất ngày 9/9/2008 tại vị trí cột số 2 Trạm biến áp Ga I trên đường Hoàng Hoa Thám (gần cống Ngòi Yên TP Yên Bái) Phòng Giám sát điện năng và Chi nhánh Điện Thành phố đã kiểm tra phát hiện công tơ của gia đình ông Trần Ngọc Th, tổ nhân dân số 78 phường Nguyễn Thái Học bị tác động cuộn dòng công tơ làm công tơ sai lệch 63% trong thời gian từ tháng 4/2008 mới bị phát hiện, sản lượng truy hoàn là 3.864 KWh tương đương với số tiền 9.176.519 đồng...

Đây là những vụ trộm cắp điện điển hình của 9 tháng đầu năm 2008.

Theo kết quả kiểm tra sử dụng điện của Phòng Giám sát & Kiểm tra điện Điện lực Yên Bái, nếu như năm 2007 trong toàn Điện lực chỉ có 4 vụ trộm cắp điện bị phát hiện thì đến tháng 9/2008 số vi phạm đã tăng lên 10 vụ.

Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây là mức độ vi phạm lại nghiêm trọng hơn, làm thiệt hại cho ngành điện Yên Bái hàng chục ngàn KWh và chứng tỏ ngày càng có nhiều khách hàng ăn cắp điện với thủ đoạn tinh vi với số lượng lớn.

Để giảm tổn thất điện năng, nâng cao sản lượng điện thương phẩm, trong những năm qua, Điện lực Yên Bái đã đầu tư hàng chục tỷ đồng đầu tư cải tạo lưới điện như nâng tiết diện dây dẫn, thay dây dẫn trần bằng dây cáp bọc, cấy thêm các trạm biến áp để giảm bán kính cấp điện ở các khu dân cư, nâng cao chất lượng điện năng. Bằng các giải pháp kỹ thuật và những biện pháp quyết liệt, tỷ lệ tổn thất điện năng đã giảm xuống ở mức cho phép, nhưng trên thực tế tổn thất thương mại lại ở mức cao.

Trong 9 tháng đầu năm 2008, Điện lực Yên Bái đã tổ chức hơn 300 lượt thanh tra, kiểm tra tình hình sử dụng điện ở tất cả các huyện, thị xã, thành phố nhưng tình hình trộm cắp điện vẫn tái diễn hết sức phức tạp. Tại các phụ tải sản xuất công nghiệp lớn chưa phát hiện vụ trộm cắp điện nào, nhưng ở khu vực sử dụng điện thương mại, các doanh nghiệp tư nhân sản xuất nhỏ lẻ và điện dùng cho sinh hoạt ở thành phố, thị xã, thị trấn và thị tứ..., tình hình trộm cắp lại ở mức nghiêm trọng hơn.

Vì mục đích lợi nhuận, nhiều doanh nghiệp tư nhân, hộ gia đình đã không ngần ngại thực hiện các hành vi trộm cắp điện. Cùng với sự hỗ trợ của công nghệ tiên tiến, hành vi trộm cắp điện ngày càng tinh vi hơn.

Hình thức trộm cắp điện phổ biến hiện nay là đối tượng tìm cách can thiệp vào hòm công tơ để làm sai lệch chỉ số đo đếm. Đối với công tơ cơ khí, các đối tượng trộm cắp điện tìm cách đấu tắt mạch vòng công tơ, thay đổi hộp số, lắp rơ le dòng để công tơ không hoạt động khi công suất sử dụng điện lớn. Với công tơ điện tử, hình thức vi phạm là đấu tắt mạch nhị thứ, gây sự cố biến dòng, biến điện áp (TU, TI) nhằm can thiệp vào các thiết bị đo lường, làm cháy phá hỏng công tơ đo đếm.

Thời gian qua, cùng với các biện pháp nghiệp vụ, hầu hết các vụ vi phạm trộm cắp điện được phát hiện sau vài tháng khi hành vi trộm cắp điện được thực hiện. Tuy nhiên, khó khăn trong công tác kiểm tra, giám sát tình trạng trộm cắp điện hiện nay là số lượng công tơ của khách hàng sản xuất công nghiệp tại các khu công nghiệp, khu sản xuất tập trung ngày càng nhiều.

Các công tơ này phần lớn do khách hàng tự bảo vệ (nằm trong khuôn viên khu vực sản xuất kinh doanh của khách hàng) nên hành vi trộm cắp điện dễ dàng thực hiện hơn. Các thiết bị cho hành vi trộm cắp như: rơ le tự ngắt công tơ khi dòng điện lớn đi qua, hộp số công tơ, con chíp điện tử... hiện đang bán rất phổ biến trên thị trường.

Hiện nay đã xuất hiện tình trạng trộm cắp điện có dấu hiệu tinh vi hơn, xuất hiện tình trạng gây nhiễu công tơ điện tử, tự nhiên công tơ bị nhiễu bộ nhớ khiến cho công tơ đo đếm thiếu chính xác. Các công tơ này sau khi đem đi hiệu chỉnh, kiểm tra thì lại hoạt động bình thường. Rất có thể đã có sự can thiệp của các thiết bị hiện đại dùng sóng rađio hay tia hồng ngoại làm nhiễu loạn bộ nhớ khiến công tơ không đo đếm được.

Để đối phó với tình trạng này việc ghi chỉ số công tơ điện tử của Điện lực Yên Bái được thực hiện từng ngày, từng giờ, công tác kiểm tra phát hiện hành vi trộm cắp điện đang được tích cực triển khai thực hiện.

Sau khi thành lập Phòng Giám sát & Kiểm tra ở Điện lực Yên Bái và các tổ giám sát kiểm tra ở các chi nhánh điện thì công tác thanh tra, kiểm tra trên địa bàn toàn tỉnh đã đi vào hoạt động có hiệu quả hơn.

Điện lực Yên Bái đã không ngừng nâng cao nghiệp vụ chuyên môn cho các nhân viên làm công tác kiểm tra, giám sát tình hình sử dụng điện; thường xuyên phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng để kịp thời phát hiện các hành vi trộm cắp điện. Cụ thể, sau khi phát hiện dấu hiệu trộm cắp điện các chi nhánh điện đã phối hợp với chính quyền địa phương, cơ quan công an lập biên bản vi phạm.

Nếu các đối tượng vi phạm thì tạm dừng cung cấp điện và yêu cầu khách hàng phải hoàn trả số tiền đã bị lấy cắp. Hầu hết khách hàng sau khi bị phát hiện ăn cắp điện đều thực hiện nghiêm túc việc bồi hoàn số tiền đã lấy cắp và nộp tiền phạt vi phạm hợp đồng mua bán sử dụng điện cho Điện lực Yên Bái.

Tuy nhiên, do đặc thù là tài sản ngành điện không thể bảo quản trong kho được nên tình trạng trộm cắp điện rất dễ thực hiện. Để hạn chế việc trộm cắp điện cần có những biện pháp giáo dục hữu hiệu hơn để nâng cao ý thức sử dụng điện từ phía khách hàng. Nhất là trong bối cảnh nguồn cung cấp điện năng còn thiếu, các khách hàng sản xuất công nghiệp, các hộ kinh doanh lớn lại luôn là đối tượng được ưu tiên cung cấp điện.

Đồng thời, cần có những biện pháp, chế tài đủ mạnh để ngăn chặn có hiệu quả những vụ trộm cắp điện, đối với những vụ trộm cắp điện nghiêm trọng phải đưa ra pháp luật mới có tính răn đe giáo dục. Điện lực Yên Bái cần tăng cường các biện pháp mạnh hơn, kiên quyết xử lý những trường hợp vi phạm hợp đồng mua bán điện, nhằm giảm tổn thất thương mại do trộm cắp điện tới mức thấp nhất.

Nguyễn Trung Cao