Theo báo cáo của Công ty TNHH Tân Phú - đơn vị quản lý, khai thác các công trình thủy lợi cho biết: Một số công trình thủy lợi trên địa bàn của thị xã Nghĩa Lộ không đảm bảo nguồn nước cấp cho sản xuất nông nghiệp dẫn tới nhiều diện tích sản xuất thiếu nước. Cụ thể, tại công trình thủy lợi Nang Phai, diện tích thiếu nước cục bộ là trên 42 ha, nguy cơ thiếu nước 37 ha; công trình thủy lợi Tà Cọn, thủy lợi Suối Đôi thiếu nước 14ha; công trình thủy lợi 19/5 thiếu nước cục bộ 5ha; công trình thủy lợi Bản Đường (ở hạ lưu cách đập thủy lợi Nang Phai khoảng 300m) diện tích không có nước tới gần 45ha. Vì vậy, Công ty đã kiến nghị các công ty thủy điện tăng lưu lượng và thời gian xả nước trong ngày để có đủ nguồn nước cấp cho sản xuất nông nghiệp.
Ông Đỗ Xuân Thành - Giám đốc Chi nhánh Văn Chấn, Công ty TNHH Tân Phú cho biết: Trên địa bàn thị xã Nghĩa Lộ và huyện Văn Chấn có khoảng 150ha lúa, rau màu bị thiếu nước, trong đó có khoảng 110 ha thiếu nước do ảnh hưởng trực tiếp từ các công trình thủy điện. Nguyên nhân do các nhà máy thủy điện không xả nước đảm bảo dòng chảy tối thiểu theo quy định, thời gian xả nước ít nên không có nước tưới. Các nhà máy thủy điện phát điện xả nước vào thời gian buổi tối, từ 17 giờ đến 20 giờ, như vậy không phù hợp với việc lấy nước của bà con. Hệ thống kênh dẫn bị xuống cấp nên cũng khó khăn cho việc dẫn, điều tiết nước.
"Đề nghị các nhà máy thủy điện kéo dài thời gian phát điện vào ban ngày; xả nước đảm bảo dòng chảy tối thiểu theo quy định và thống nhất với Công ty TNHH Tân Phú về thời gian và lưu lượng cần xả để đảm bảo lưu lượng tưới”, ông Thành kiến nghị.
Ông Vũ Đức Trung - Phó Chủ tịch UBND thị xã Nghĩa Lộ thì cho biết: Do thời gian qua hầu như không có mưa và việc duy trì dòng chảy tối thiểu của các nhà máy thủy điện không đảm bảo về lưu lượng và thời gian gây ra thiếu nước sản xuất tại các xã, phường của thị xã Nghĩa Lộ. Trong đó, xã Nghĩa An và phường Tân An bị ảnh hưởng nặng nhất về diện tích và mức độ. Đề nghị các nhà máy thủy điện duy trì dòng chảy tối thiểu để phục vụ sản xuất; giảm một phần kinh phí phát điện để khắc phục tình trạng hạn hán, thiếu nước cục bộ của địa phương, nhất là ưu tiên nguồn nước phục vụ sản xuất khi cây lúa đang thời kỳ làm đòng, trổ bông.
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Công thương, UBND thị xã Nghĩa Lộ và các đơn vị liên quan tổ chức buổi kiểm tra, đánh giá tình hình hạn hán thiếu nước trên địa bàn thị xã Nghĩa Lộ.
Vừa qua, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chủ trì, phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Công thương, UBND thị xã Nghĩa Lộ và các đơn vị liên quan tổ chức buổi kiểm tra, đánh giá tình hình hạn hán thiếu nước trên địa bàn thị xã Nghĩa Lộ. Qua kiểm tra thực tế cho thấy, nguyên nhân hạn hán thiếu nước là do biến đổi thời tiết dẫn đến các tháng cuối năm 2023, đầu năm 2024 ít mưa gây khô hạn, dòng chảy trên các suối bị thiếu hụt nhiều so với mọi năm không đảm bảo nguồn nước cho phát điện và tưới theo thiết kế.
Các công ty thủy điện chưa thực hiện việc xả nước đảm bảo dòng chảy tối thiểu theo quy định; thời gian các nhà máy xả nước phát điện chỉ khoảng 2 - 3 giờ/ lần phát nên nước không kịp về đến cuối kênh do tuyến kênh dẫn nước dài. Ngoài ra, nguồn chảy còn cung cấp nước cho Nhà máy Nước Nghĩa Lộ nên không đủ nước tưới cho sản xuất nông nghiệp.
Việc lấy nước của người dân cũng chưa hợp lý, còn lãng phí, chưa tranh thủ lấy nước khi các nhà máy xả nước phát điện vào buổi chiều tối. Việc tu bổ, nạo vét kênh mương, phân dẫn nước chưa tốt, chưa khoa học. Hệ thống kênh dẫn nước đã được xây dựng từ nhiều năm dẫn đến nhiều vị trí kênh, công trình trên kênh bị hư hỏng, rò rỉ gây thất thoát nước, nhiều đoạn kênh cuối tuyến vẫn còn là kênh đất gây tổn thất về lưu lượng.
Để khắc phục hạn hán trước mắt trên địa bàn thị xã Nghĩa Lộ, ông Nguyễn Xuân Sang – Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Sở yêu cầu các công ty thủy điện phải đảm bảo duy trì dòng chảy tối thiểu sau đập theo đúng quy định, nhất là trong thời kỳ cây lúa làm đòng trổ bông. Trường hợp đã xả dòng chảy tối thiểu rồi mà vẫn không đủ nước tưới, đề nghị các nhà máy thủy điện chia sẻ, hỗ trợ địa phương tăng thêm lưu lượng xả để đảm bảo nguồn nước cho sản xuất.
Các công ty thủy điện thống nhất với Công ty TNHH Tân Phú về thời gian và lưu lượng cần xả để đảm bảo lưu lượng tưới. Yêu cầu Công ty TNHH Tân Phú khẩn trương nạo vét, phát dọn kênh mương; xây dựng lịch lấy nước phù hợp với lịch xả nước của các công ty thủy điện; bố trí máy bơm bổ sung, tận dụng tối đa các nguồn nước ở các khe, suối nhỏ để cấp bổ sung nguồn nước nhằm hạn chế tối đa thiếu nước sản xuất nông nghiệp.
Sở cũng yêu cầu thị xã Nghĩa Lộ chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, các địa phương tuyên truyền, vận động người dân sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, chủ động thời gian nhà máy thủy điện xả nước phát điện để lấy nước, tích trữ.
Về giải pháp lâu dài, các công ty thủy điện trên địa bàn phải vận hành công trình đảm bảo duy trì dòng chảy tối thiểu sau đập theo đúng quy định. Công ty TNHH Tân Phú cần chủ động theo dõi tình hình thời tiết thực hiện các giải pháp để đảm bảo cung cấp nước tưới; xây dựng và ký kết cơ chế phối hợp với các nhà máy thủy điện trong việc cấp nước cho sản xuất nông nghiệp; sử dụng kinh phí bảo trì hàng năm để tu sửa, nạo vét, phát dọn kênh mương để tăng khả năng dẫn nước, hạn chế thất thoát, phân dẫn nguồn nước hợp lý, khoa học đảm bảo nguồn cấp nước cho các địa phương; chủ động theo dõi tình hình thời tiết, đánh giá những diện tích, khu vực không thể cung cấp đủ nguồn nước trồng lúa để trao đổi thông tin giúp địa phương kịp thời chuyển đổi cơ cấu cây trồng tránh thiệt hại.
Thị xã Nghĩa Lộ tiếp tục tăng cường tuyên truyền, vận động người dân chủ động lấy nước, tích trữ nước, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả; theo dõi, giám sát các công ty thủy điện duy trì dòng chảy tối thiểu theo quy định, báo cáo cơ quan thẩm quyền kiểm tra xử lý khi có vi phạm; chủ động theo dõi diễn biến thời tiết để chuyển đổi cơ cấu cây trồng cho phù hợp đối với những diện tích, khu vực không đủ nguồn nước để trồng lúa.
"Về lâu dài, để đảm bảo nguồn nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp cho thị xã Nghĩa Lộ, Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn đề nghị tỉnh quan tâm có dự án đầu tư, bố trí nguồn kinh phí sửa chữa, kiên cố hệ thống kênh mương bị hư hỏng, xuống cấp. Đề nghị Sở Tài nguyên - Môi trường, Sở Công thương, theo chức năng, nhiệm vụ, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các công ty thủy điện duy trì đảm bảo dòng chảy tối thiểu theo quy định; xử lý khi có vi phạm theo quy định.", ông Sang cho biết.
Mạnh Cường
