Khi đến với mỗi vùng miền, chúng ta đều muốn mua một thứ gì đó đặc trưng của vùng đất đó về làm quà lưu niệm cho người thân, bạn bè. Nếu như Nghĩa Lộ có các mặt hàng dệt thổ cẩm, Mù Cang Chải có các vật dụng làm từ nghề rèn thủ công truyền thống, Lục Yên có tranh đá quý... thì đến với Văn Yên chúng ta sẽ được sở hữu những món đồ thủ công mỹ nghệ xinh xắn, tinh xảo được làm từ vỏ cây quế.

Với diện tích trên 40.000 ha quế, Văn Yên đã trở thành vùng sản xuất quế hàng hóa có quy mô lớn. Hàng năm, địa phương bán ra thị trường hàng chục tấn  quế vỏ khô các loại cùng nhiều sản phẩm đa dạng từ quế, thu về trên 500 tỷ đồng. Cây quế trở thành cây kinh tế mũi nhọn, giúp hàng ngàn hộ dân xóa đói giảm nghèo, ổn định cuộc sống. Mặc dù cây quế đã mang lại giá trị cao nhưng vẫn chưa phát huy hết giá trị, tiềm năng do các sản phẩm đưa ra thị trường mới ở dạng thô.

Hiện nay, huyện Văn Yên đang đẩy mạnh phát triển ngành nghề thủ công mỹ nghệ, sản xuất ra các mặt hàng lưu niệm từ quế nhằm nâng cao giá trị cây quế, góp phần xóa đói giảm nghèo cho người dân địa phương. Các mặt hàng lưu niệm này còn gián tiếp giới thiệu về hình ảnh và văn hóa nơi đây.

Tại Lễ hội Quế lần thứ I năm 2015, Văn Yên đã mời các nghệ nhân ở tỉnh Quảng Ngãi ra mở lớp truyền nghề cho 20 học viên là giáo viên Trung tâm Dạy nghề và Giáo dục thường xuyên huyện và một số người dân ở xã Viễn Sơn. Sau khi được học nghề, 6 thầy cô giáo của Trung tâm đã tìm mua các dụng cụ về mở xưởng sản xuất để nâng cao tay nghề và tiếp tục truyền lại nghề cho người dân vùng quế.

Dẫn chúng tôi đi thăm quan xưởng sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ làm từ vỏ quế, cô giáo Nguyễn Thị Hạnh - Trưởng nhóm sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ của Trung tâm Dạy nghề và Giáo dục thường xuyên huyện Văn Yên tự hào giới thiệu cho chúng tôi các sản phẩm làm từ vỏ quế rất tinh xảo do chính những đôi bàn tay khéo léo của các thầy, cô làm ra.

Từ khi được truyền nghề, ngoài giờ lên lớp hay những ngày nghỉ, nhóm của cô Hạnh lại đến xưởng để sáng tạo sản phẩm. Đến nay, nhóm đã làm được vài trăm sản phẩm với mẫu mã, chủng loại phong phú, thiết kế hàng chục mẫu lô-gô cho các cơ quan, đơn vị, một số tổ chức nước ngoài...

Nhóm cũng đã nhận được nhiều đơn đặt hàng của các tổ chức, khách nước ngoài. Nhiều sản phẩm được UBND tỉnh và huyện lựa chọn trưng bày tại các lễ hội, hội nghị, hội chợ, triển lãm như: Lễ hội đền Đông Cuông, Lễ hội Quế, Hội thảo chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm để thúc đẩy phát triển ngành gia vị các tỉnh miền núi phía Bắc, Triển lãm Du lịch quốc tế Việt Nam 2016; sản phẩm của nhóm còn được giải Nhất cuộc thi Sản phẩm công nghiệp nông thôn tỉnh Yên Bái năm 2016...”.

Tất cả các phần của cây quế từ cành, vỏ cho đến thân qua công đoạn sơ chế và bàn tay khéo léo của người thợ có thể trở thành những vật dụng gắn với đời sống hàng ngày như: hộp đựng trà, đựng tăm, bộ ấm chén hoặc các sản phẩm mô hình dùng để trưng bày, trang trí...

Chiếc tủ kính trưng bày các sản phẩm được đặt gọn gàng trong xưởng sản xuất để khách du lịch đến thăm quan có rất nhiều sản phẩm được chế tác tinh xảo và có tính nghệ thuật cao như: đồng hồ, đèn ngủ, lô-gô, hộp đựng đồ hình trái tim, khung ảnh, mô phỏng ngôi nhà… tất cả đều làm từ vỏ quế.

Cô Hạnh cho biết: “So với các vật dụng khác, các sản phẩm này có mùi hương đặc trưng nên mọi người rất ưa chuộng. Đặc biệt, đồ thủ công mỹ nghệ từ vỏ quế còn được dùng keo đường - một loại keo chiết xuất từ thảo mộc để gắn kết, do đó, sản phẩm hoàn toàn được làm từ thiên nhiên, tạo nên sức hút và nét độc đáo rất riêng biệt. Có những du khách nước ngoài đã vào tận xưởng xem chúng tôi làm và mua đồ. Nhìn họ thích thú, chúng tôi thấy thật hạnh phúc và rất vui vì từ những món đồ lưu niệm nhỏ bé này đã góp phần quảng bá hình ảnh quế Văn Yên với bạn bè quốc tế ”.

Nghề sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ sẽ mở ra cơ hội để khai thác tối đa giá trị của cây quế. Thậm chí, so với sản phẩm vỏ quế thông thường, các đồ thủ công mỹ nghệ này còn cho giá trị rất cao. Nếu như 1 kg vỏ quế loại B, C chỉ bán được giá 40.000 - 50.000 đồng, thì khi làm thành đồ thủ công mỹ nghệ sẽ bán được từ 300.000 - 500.000 đồng. Hiện nay, tại các nhà nghỉ, khách sạn trên địa bàn huyện đa số đã có tủ kính trưng bày các sản phẩm đồ thủ công mỹ nghệ làm từ vỏ quế.

Cùng với đó, tại các lễ hội, hội nghị, triển lãm…, huyện có các gian hàng trưng bày sản phẩm. Đây là cách làm hiệu quả nhằm giới thiệu, quảng bá những sản phẩm độc đáo này đến với khách du lịch.

Đến với Lễ hội Quế huyện Văn Yên lần thứ II năm 2016 này, hy vọng rằng, mỗi du khách sẽ chọn cho mình, người thân, bạn bè những món đồ lưu niệm được làm từ vỏ quế thật ấn tượng. Để rồi, khi rời Văn Yên, hương quế thơm nồng vẫn theo chân du khách bay xa.

Hồng Duyên