Đa dạng

Cần dùng nhiều loại đậu và các chế phẩm của nó, cá, thịt nạc... nhưng cũng không bổ quá, tránh khỏi béo. Người già tỳ vị yếu kém, thức ăn nên đa dạng và nên chọn những chất dễ tiêu hóa, kiêng nhất là ăn uống vô độ. Không nên "nghiện" một loại thức ăn nào đó, mà cần đa dạng, nhiều loại thực phẩm. Loại nào cũng dùng một ít, không nên ăn lệch hay nghiện một món. Thực phẩm của người già phải đa dạng là để đảm bảo sự cân bằng dinh dưỡng, đưa vào cơ thể đủ loại nguyên tố cần thiết có lợi cho sức khỏe và tuổi thọ. Ngoài ra không nên ăn mặn quá, chua quá, ngọt quá, đắng quá, cay quá. Đúng như Nội kinh đã nói: "Ăn chua quá tỳ khí bị diệt, ăn mặn quá tâm khí bị ức nén, ăn ngọt quá tâm khí bị suyễn gấp, ăn đắng quá tỳ khí bị khô, ăn cay quá hại thần kinh". Cho nên, "Ăn uống phải đúng mức, hài hòa ngũ vị", chỉ có thế mới có lợi cho sức khỏe của người cao tuổi.

Về mặt điều hòa âm dương, có thể tùy thể chất mà định liệu. Âm hư có thể ăn những thức ăn bổ như: bạch mộc nhĩ, lê, dâu, mía, vừng, đậu phụ, rau chân vịt, vịt, ba ba, hải sâm, mật ong, phổi lợn, vịt trời, đường trắng. Dương hư nên ăn những thức ăn ích khí trợ dương như hạt sen, đại táo, gạo nếp, thịt bò, thịt gà, cá diếc, lươn, rùa, dạ dày dê, lạc... để âm dương cân bằng. Nên ăn nhiều rau tươi, hoa quả vì trong đó chứa nhiều loại vitamin và những thành phần dinh dưỡng khác.

Một số nguyên tắc

 Trước tiên, người có tuổi nên kiêng những thức ăn béo, ngọt, đậm nồng. Những thực phẩm như thế tuy giá trị dinh dưỡng cao, nhưng vì hàm lượng mỡ và đường rất lớn dễ làm cho thể trọng tăng, mỡ trong máu tăng, dẫn đến tích mỡ nhiều, cơ thể phải gánh chịu trọng lượng lớn, lượng tiêu hao ôxy tăng lên 30-40% so với bình thường, do đó ảnh hưởng đến hệ hô hấp và hệ tuần hoàn, thậm chí có thể dẫn đến tim, phổi suy kiệt. Béo cũng dễ phát sinh các bệnh tiểu đường, sỏi mật, viêm tuyến tụy... làm giảm thọ. Người béo bị bệnh thừa mỡ trong máu cũng dễ tạo nên bệnh xơ vữa động mạch não và tăng huyết áp, chức năng thận giảm... Trung y cổ đại đã sớm bàn luận đến điều này, như sách cổ Hàn Phi Tử có nói: "Những thứ thơm, ngon, giòn, rượu nồng thịt béo, ngon miệng đấy, nhưng dễ gây bệnh tật".

Người có tuổi cần tránh ăn uống vô độ, mà cần có sự tiết chế, vì khả năng thích nghi của dạ dày, ruột đã kém nên rất cần ăn uống chừng mực. Việc ăn uống vô độ ở người có tuổi không những làm cho tiêu hóa không tốt mà còn là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tim bị tắc nghẽn. Nên ăn ít, ăn nhiều bữa, không đói nhưng không no quá, cần ăn đúng giờ, nhai kỹ, nuốt chậm vì điều đó có lợi nhiều cho sức khỏe và tuổi thọ. Cần kiêng những món ăn quá mặn để giảm lượng muối đưa vào cơ thể quá nhiều, dễ gây ra bệnh tăng huyết áp, làm ảnh hưởng lên tim và thận. Theo điều tra, những người hằng ngày ăn 4g muối trở xuống ít mắc bệnh huyết áp, còn những người một ngày ăn 26g muối thì tỷ lệ mắc bệnh huyết áp là 40%. Trong Nội kinh nói: "Ăn mặn quá, hại cốt khí, cơ bắp, tâm khí bị diệt". Thức ăn thanh đạm có nghĩa là ngoài việc cho ít muối, còn cần phải nấu nướng dưới dạng canh, hấp, luộc, cháo... mà ít dùng xào, rán. Trong Bảo dưỡng thuyết từng nói: "Người từ tuổi trung niên, thận khí ngày càng suy, kiêng ăn xào, rán, nướng, rượu, giấm, bã mắm thức ăn táo nóng. Ăn đạm bạc vốn cũng đủ để nuôi các tạng".

Không ăn uống nóng quá hoặc lạnh quá, dùng thức ăn tươi ngon để dễ tiêu hóa, vì chức năng tiêu hóa của người cao tuổi yếu, nếu ăn quá nóng hoặc quá lạnh dễ kích thích màng nhầy của đường tiêu hóa, làm ảnh hưởng sự hấp thụ dinh dưỡng. Thực phẩm nên cắt nhỏ, nấu nhừ, thịt có thể băm thành thịt viên. Tiếp nữa là cần hạn chế, hoặc tránh rượu, thuốc.  Uống rượu làm mỡ trong máu cao, rất có hại cho tuổi già.

(Theo TNO)