Gần chục năm qua, cuộc sống của cháu Bàn Thị Thương, sinh năm 2015, dân tộc Dao ở xã Châu Quế Hạ, huyện Văn Yên là chuỗi ngày gắn liền với bệnh viện. Từ khi sinh ra, cơ thể cháu đã ốm yếu, thấp bé hơn bạn bè cùng trang lứa. Sau khi thăm khám, các bác sĩ chẩn đoán cháu mắc bệnh tan máu bẩm sinh.
Anh Bàn Văn Phiến - bố của cháu Thương cho biết: "Nhìn con xanh xao, ốm yếu, tôi thương đến quặn lòng. Nhiều khi tôi ước, nếu như trước kia biết đến căn bệnh này và khi muốn có con, vợ chồng đi thăm khám tiền hôn nhân, xét nghiệm để phòng tránh bệnh cho con thì tốt biết bao...”. Tháng nào vợ chồng anh cũng thay nhau đưa con xuống Hà Nội truyền máu và thải sắt cả chục ngày.
"Biết là tốn kém và lâu dài nhưng gia đình phải cố gắng cùng con chống lại căn bệnh quái ác này” - anh Phiến nói.
Câu chuyện của gia đình anh Phiến không phải cá biệt. Thalassemia là một nhóm bệnh huyết sắc tố gây thiếu máu, tan máu di truyền, rất nguy hiểm và buộc người bệnh phải chung sống cả đời cùng bệnh. Đáng lo ngại hơn, tại Việt Nam, tỷ lệ người mang gen bệnh ở vùng đồng bào dân tộc miền núi chiếm từ 20 - 40%. Ước tính chi phí điều trị cho một bệnh nhân thể nặng đến năm 30 tuổi có thể lên tới 3 tỷ đồng và cần truyền khoảng 470 đơn vị máu. Tuy nhiên, điều đáng nói, Thalassemia hoàn toàn có thể phòng ngừa hiệu quả với chi phí thấp hơn rất nhiều so với điều trị.
"Chìa khóa vàng” nằm ở việc tư vấn và sàng lọc sức khỏe tiền hôn nhân. Việc xét nghiệm gen bệnh sớm giúp các cặp đôi có lựa chọn đúng đắn, áp dụng các biện pháp y học để sinh ra những đứa con khỏe mạnh, từng bước đẩy lùi gen bệnh ra khỏi cộng đồng.
Ngày 14/10/2021, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn 1 từ năm 2021 đến năm 2025, trong đó hoạt động phòng, chống bệnh Thalassemia tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thuộc Dự án 7: "Chăm sóc sức khỏe nhân dân, nâng cao thể trạng, tầm vóc người dân tộc thiểu số, phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em”.
Tỉnh Yên Bái là 1 trong 5 địa phương dịch tễ thuộc phạm vi Dự án triển khai. Dự án đặt ra mục tiêu chung là giảm số ca phù thai do bệnh, giảm số trẻ sinh ra bị bệnh, từng bước nâng cao chất lượng điều trị tại các cơ sở y tế cho bệnh nhân Thalassemia người dân tộc thiểu số, từng bước kéo dài tuổi thọ cho những bệnh nhân hiện tại.
Trong đó, mục tiêu cụ thể của Dự án: 25% số nam, nữ thực hiện tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn tại các xã có triển khai can thiệp; 20% số bà mẹ mang thai được tầm soát, sàng lọc trước sinh tại các xã có triển khai can thiệp; 100% khoa sản tại các bệnh viện tuyến tỉnh tại 5 tỉnh dịch tễ có truyền thông, tư vấn về bệnh Thalassemia; có ít nhất 10% số cán bộ y tế, nhà hoạch định chính sách, nhà quản lý, người có ảnh hưởng đến cộng đồng được nâng cao nhận thức về bệnh. Tại Yên Bái, Sở Y tế tỉnh đã tổ chức, phối hợp triển khai hoạt động này.
Tỉnh Yên Bái hiện có khoảng 30 dân tộc, gồm dân tộc Kinh, Tày, Dao, Mông... Theo đánh giá trên toàn quốc, tỷ lệ mang gen Thalassemia của dân tộc Mông là 6,72%, Tày 26,11%, Dao 25,46%. Ước tính tỷ lệ trẻ sinh ra bị bệnh Thalassemia trong 1.000 ca sinh của tỉnh Yên Bái đối với nhóm dân tộc là khoảng 1,61%. |
Trong 5 năm, tỉnh đã tổ chức tập huấn trang bị kiến thức phòng, chống bệnh cho 500 cán bộ làm công tác y tế và dân số, kế hoạch hóa gia đình. Ngoài ra, tỉnh đã lấy mẫu xét nghiệm cho gần 2.000 học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú để sàng lọc bệnh; lồng ghép các buổi tuyên truyền dân số - kế hoạch hóa gia đình có nội dung phòng chống bệnh Thalassemia cho người dân trong độ tuổi sinh đẻ, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số các địa phương vùng sâu, vùng xa.
Tiếp tục phòng chống bệnh Thalassemia tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Yên Bái sẽ tập trung đẩy mạnh hoạt động truyền thông để nâng cao nhận thức, thái độ, hành vi của cộng đồng trong việc thực hành sàng lọc bệnh; thực hiện tư vấn Thalassemia tại các khoa sản của bệnh viện tuyến tỉnh, tuyến huyện; nâng cao chất lượng dịch vụ y tế trong việc sàng lọc, chẩn đoán, điều trị, chăm sóc và tư vấn phòng bệnh... Yên Bái quyết tâm hành động ngay hôm nay để thế hệ tương lai vùng đồng bào các dân tộc thiểu số không còn phải gánh chịu nỗi đau của căn bệnh Thalassemia.
Thu Hiền