Theo Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Thành Viên, tới thời điểm này chỉ nên đưa ra con số 4 triệu tấn, rồi đến sau quý 3, căn cứ tình hình thực tế sẽ quyết định tiếp. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, 4 tháng đầu năm số lượng xuất khẩu gạo cả nước đạt hơn 1,6 triệu tấn (và dự kiến 5 tháng sẽ đạt 2,1 triệu tấn), giá bình quân đạt mức 487 USD/tấn, tăng hơn 198 USD/tấn so với cùng kỳ năm trước. Trong đó lượng gạo xuất khẩu theo các hợp đồng thương mại chiếm 44% và các hợp đồng tập trung gần 56%. Cho đến thời điểm ngừng ký hợp đồng xuất khẩu vào cuối tháng 3, số lượng gạo đã ký hợp đồng là 2,4 triệu tấn và từ nay đến cuối năm sẽ ký hợp đồng thêm khoảng 1,6 triệu tấn nữa. Theo Thứ trưởng Nguyễn Thành Viên thì: "Hiệu quả xuất khẩu gạo đạt yêu cầu, nhưng đã gặp những tình huống không lường hết. Lúc đầu dự kiến giá gạo chỉ tăng lên chừng 400-500 USD/tấn, không ngờ lại lên gấp đôi. Do vậy, việc xuất khẩu gạo chưa đạt được hiệu quả như mong muốn".

Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp - Phát triển nông thôn thì sản lượng lương thực cả nước năm 2008 ở mức từ 36-36,5 triệu tấn lúa. Riêng vụ đông xuân vừa qua các tỉnh ĐBSCL trúng mùa lớn và dự kiến vụ hè thu tiếp tục được mùa. Cũng theo Bộ Công thương thì lượng lúa hàng hóa hiện còn trong kho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo và một phần trong dân, nếu không ký tiếp hợp đồng thì sẽ xuống giá, ảnh hưởng đến thu nhập của người sản xuất, bởi giá gạo thế giới đang sụt giảm. Nhưng nếu ký hợp đồng với khối lượng lớn thì giá thu mua trong nước tăng cao sẽ ảnh hưởng đến người tiêu dùng. Do vậy, yêu cầu đặt ra là phải đảm bảo hài hòa giữa quyền lợi của người sản xuất, người tiêu dùng và các doanh nghiệp xuất khẩu gạo. 

Thế nhưng, hầu hết các tỉnh ĐBSCL đều đề xuất nên kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho xuất khẩu 4,5 triệu tấn gạo để đạt chỉ tiêu 2 tỉ USD, đồng thời cho rằng cơn sốt gạo vừa qua nguyên nhân không phải do xuất khẩu gạo. Hầu hết phát biểu của các tỉnh đều trùng nhau ở một điểm: trong lúc nhu cầu và giá lúa gạo thế giới đang tăng, lẽ ra là cơ hội lớn nhưng lại không xuất khẩu được. Phó chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang Trần Thanh Trung cho rằng khi giá lúa gạo vừa tăng thì đã ngừng xuất khẩu, nông dân không được hưởng lợi bao nhiêu.

Cùng có quan điểm tương tự như các tỉnh, ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, cảnh báo giá gạo Thái Lan mấy ngày nay đã bắt đầu giảm xuống. Mặc dù nhu cầu thế giới từ giờ đến cuối năm vẫn còn lớn, nhưng dự kiến nay mai Ấn Độ sẽ cho xuất khẩu gạo trở lại và khi Nhật tung 1,2 triệu tấn gạo tồn kho ra thị trường thì giá gạo sẽ tụt xuống là cái chắc. Do vậy, ông Phong cho rằng trước mắt sẽ điều hành xuất khẩu gạo theo chỉ tiêu 4 triệu tấn, nhưng mục tiêu phải là 4,5 triệu tấn hoặc hơn nữa, vì xuất khẩu càng nhiều thì càng có lợi cho nông dân.

Cho đến nay, chỉ mới có 3 tỉnh Cần Thơ, Kiên Giang và An Giang  đã xuất được trên 200 ngàn tấn gạo. Các tỉnh còn lại xuất được rất ít, kể cả Long An là tỉnh có sản lượng lúa gạo khá lớn.         

(Theo Thanh Niên)