Dải đất mang hình chữ S tựa con rồng xanh kiêu hãnh bên bờ biển Đông với lịch sử bốn ngàn năm dựng nước và giữ nước anh dũng, quật cường. Hẳn thế nên người Việt Nam anh hùng, dân tộc Việt Nam anh hùng và lịch sử Việt Nam thật hào hùng! Dân tộc này, nhân dân của đất nước này thấu trọn ý nghĩa, giá trị của độc lập - tự do, cuộc sống hòa bình, non sông liền dải, toàn vẹn lãnh thổ. Sự sống hôm nay đã được đánh đổi bằng máu xương, bằng tuổi thanh xuân, bằng bao cuộc ra đi không trở lại... và bằng một tình yêu vô cùng lớn lao: tình yêu Tổ quốc.

Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn nằm giữa “khúc ruột miền Trung” một thời máu lửa. Dẫu mỗi người một quê hương nhưng an nghỉ chốn này, các anh, các chị vẫn được sống bên những người đồng chí, đồng đội của mình. Đến viếng nghĩa trang, ai hò câu ví dặm? Ai ca khúc quan họ? Ai ngân một làn chèo? Ai vang lên điệu lý?... Đã đủ cho tất cả các anh, các chị nghe chưa? Biết rằng chưa bao giờ đủ nhưng cũng là thêm một nén nhang thơm - tấm lòng thành tưởng nhớ của những người đang được hưởng cuộc sống hòa bình.

Sau ngày đất nước hoàn toàn thống nhất, ít nhất đã có thêm hai thế hệ được sinh ra và lớn lên trong hòa bình. Thế nhưng vẫn có biết bao “hòn vọng phu” chờ người yêu, chờ chồng... Họ biết, người yêu mình, chồng của mình không bao giờ trở về nữa. Họ vẫn muốn chờ trong hạnh phúc được nhớ thương, được tròn câu thề ước ngày chia tay - chắc chắn là thế và không thể khác. Họ sống hai cuộc sống, một cuộc sống đời thường cùng một cuộc sống tâm linh với tình yêu lứa đôi với hạnh phúc được chờ đợi...

Khi Tổ quốc cần, người mẹ nào có thể từ chối tiếng gọi non sông dù mẹ đã tiễn chồng đi rồi không về nữa. Tiễn con đi, mẹ lại đỏ mắt ngóng chờ. Mẹ có tiếc gì đâu. Mẹ hiểu, nước mất thì nhà tan. Các con của mẹ phải sống sao cho xứng với cha ông, cho xứng với quê hương, cho xứng với cả dân tộc và không khi nào được phép hèn nhát, không bao giờ để mẹ phải hổ thẹn cũng như luôn luôn phải ngẩng cao đầu... Với mẹ, các con mình “mãi mãi tuổi hai mươi” trẻ trung, tràn đầy sức sống.

May mắn được trở về khi đất nước không còn tiếng súng, những người lính năm xưa hứng khởi bắt tay dựng xây cuộc sống. Bao vợ chồng đã mong mỏi suốt chín tháng mười ngày cùng mỗi lần vượt cạn là khắc khoải niềm hy vọng cho sự sống của một sinh linh khỏe mạnh. Tiếng trẻ thơ bi bô cùng nụ cười tươi sáng cho ấm áp căn nhà vẫn chỉ là mơ ước, vẫn mãi xa ngái tầm tay... Nhịp đời không ngừng trôi, để không chệch hướng bước giữa trận tuyến mới cũng đâu phải không cần ý chí và nghị lực.

Đồng đội - người hạnh phúc được trở về, người còn nằm lại ở nơi nao chưa biết. Người may mắn trở về luôn nặng lòng với quá khứ, với những người bạn đã từng chung chiến tuyến. Hành trình tìm bạn của họ suốt bốn chục năm qua không hề mệt mỏi và chưa có điểm dừng chân cuối cùng. Không có ai bắt họ phải làm điều đó. Ắt phải là nghĩa nặng tình sâu của những người cùng một chí hướng, chia ngọt sẻ bùi, vui cùng lá thư nhà, nhường nhau sự sống trong một trận quyết tử... Tình đồng chí thật cao đẹp là vậy!

Chẳng nơi đâu nhiều nghĩa trang liệt sĩ và đài tưởng niệm ghi công đến thế như ở đất nước nhỏ bé này. Thêm điều này nữa mà ai cũng biết, còn thật nhiều những nghĩa trang không hiện hữu cũng như còn có rất nhiều những đài tưởng niệm ghi công trong lòng mỗi người đang sống. Mãi mãi, dẫu đau thương nhưng cũng “như chưa hề có cuộc chia ly” của mẹ con, cha con, chồng vợ, người yêu, anh em, chị em, bạn bè, đồng chí. Các anh, các chị vẫn luôn sống và sẽ sống mãi cùng cuộc sống của mọi người vì những người đang sống hôm nay và ngày mai, thế hệ này tiếp đến thế hệ sau không bao giờ quên các anh, các chị. Thực sự đó là một cuộc sống bất diệt và thực sự ý nghĩa!

Khúc tri ân tháng Bảy làm xúc động tâm hồn. Với tất cả những người đang sống, khúc tri ân ấy cũng không chỉ dành riêng cho tháng Bảy. Chúng tôi cùng chung khúc tri ân cho tất cả mười hai tháng trong năm.

Và mãi mãi là khúc - tri - ân - không - thời - gian...

Nguyễn Thơm