Theo Luật BHXH năm 2014, từ ngày 1/1/2016, người lao động được quyền giữ sổ BHXH. Tính đến hết tháng 3/2020, toàn tỉnh Yên Bái có 61.143 người tham gia BHXH, trong đó có 52.727 người tham gia BHXH bắt buộc, có 8.416 người tham gia BHXH tự nguyện. 

Đến nay, BHXH tỉnh đã cấp trên 61.000 sổ BHXH và bàn giao cho người lao động quản lý đúng theo quy định của Luật BHXH. Việc bàn giao sổ BHXH cho người lao động nhằm giúp người lao động giám sát việc đóng BHXH của chủ sử dụng lao động đối với mình, kịp thời ngăn ngừa tình trạng người lao động bị trích trừ tiền lương để đóng BHXH nhưng chủ sử dụng lao động trốn tránh trách nhiệm, không nộp về cơ quan BHXH mà người lao động không biết. 

Đồng thời khi nghỉ việc, người lao động sẽ kịp thời được giải quyết chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp hoặc có ngay sổ BHXH để tiếp tục tham gia, cộng nối quá trình đóng BHXH khi chuyển sang làm việc tại đơn vị khác. Tuy nhiên, ngay sau khi có chính sách trả sổ BHXH cho người lao động thì tình trạng mua bán sổ, cầm cố sổ BHXH "nở rộ”. 

Đặc biệt, gần đây lợi dụng tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, gây khó khăn cho cuộc sống của nhiều người lao động, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều thông tin xấu, giả mạo nhằm thu mua sổ BHXH của người lao động để trục lợi. Tại tỉnh Bình Dương, xuất hiện các đối tượng lập trang Facebook giả mạo cơ quan BHXH tỉnh này để tổ chức thu mua sổ BHXH của người lao động nhằm trục lợi. Việc mua bán, chuyển nhượng sổ BHXH là hành vi vi phạm pháp luật.

Ngay sau khi nhận được các văn bản chỉ đạo Thủ tướng Chính phủ, BHXH Việt Nam, UBND tỉnh Yên Bái, BHXH tỉnh đã chỉ đạo BHXH các huyện, thị xã và phòng chức năng khẩn trương rà soát, nắm bắt tình hình thu gom, mua bán sổ BHXH trên địa bàn tỉnh. Qua rà soát, đến thời điểm này, trên địa bàn tỉnh chưa phát hiện có hành vi thu gom mua bán sổ BHXH. 

Ông Phạm Quốc Tuấn - Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: "Để giúp cho doanh nghiệp, người lao động và nhân dân nắm và hiểu rõ về hành vi mua bán sổ BHXH để trục lợi, BHXH tỉnh Yên Bái đã tăng cường phối hợp với các cơ quan, ban, ngành, các cơ quan truyền thông ở địa phương để tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về BHXH để nâng cao nhận thức của người lao động về quyền lợi hưởng chính sách an sinh xã hội; khuyến cáo người lao động không mua bán sổ BHXH, ký hợp đồng ủy quyền giải quyết hưởng chế độ BHXH một lần, hưởng trợ cấp thất nghiệp cho người khác nếu không có lý do chính đáng; cảnh báo đến doanh nghiệp, người lao động và nhân dân về hoạt động mua bán, trục lợi từ sổ BHXH. 

Bên cạnh đẩy mạnh tuyên truyền, BHXH tỉnh sẽ chỉ đạo các phòng chức năng, BHXH các huyện, thị xã tiến hành thẩm tra, thống kê những trường hợp một người được ủy quyền nhận BHXH một lần cho từ 02 người trở lên, kiểm soát để phát hiện dấu hiệu trục lợi từ việc thu gom, mua bán sổ BHXH”. 

Đặc biệt, rà soát siết chặt quy trình chi trả BHXH một lần để phát hiện ngăn chặn các đối tượng trục lợi, đảm bảo quyền lợi hưởng BHXH cho người lao động tham gia BHXH trên địa bàn tỉnh. Khi tiếp nhận hồ sơ đề nghị giải quyết hưởng BHXH một lần của người lao động, phải kiểm soát các thông tin tại đơn đề nghị (Mẫu số 14-HSB), đối chiếu dữ liệu trên Hệ thống với thông tin trên sổ BHXH và đơn đề nghị, đảm bảo các thông tin của người hưởng phải thống nhất; kiểm tra tính pháp lý của giấy ủy quyền hoặc hợp đồng ủy quyền. 

Khi xem xét giải quyết phải kiểm tra, đối chiếu, đảm bảo đủ điều kiện giải quyết hưởng BHXH một lần theo quy định tại Điều 60, Luật BHXH; Điều 1, Nghị quyết số 93 ngày 22/6/2015 của Quốc hội và Điều 4, Thông tư số 56 ngày 29/12/2017 của Bộ Y tế. Khi trả kết quả giải quyết hưởng BHXH một lần phải kiểm tra, đối chiếu kỹ giấy tờ tùy thân của người nhận kết quả; đảm bảo trả hồ sơ, trả tiền đúng cho người lao động hoặc người được ủy quyền hợp pháp. 

"Nếu phát hiện có hành vi mua bán sổ BHXH trên địa bàn sẽ báo cáo cơ quan có thẩm quyền điều tra, kết luận, xử lý nghiêm các hành vi mua bán sổ BHXH” - ông Tuấn cho biết thêm.

Văn Thông