Qua giám sát trực tiếp tại một số xã: Phình Hồ, Pá Lau, Trạm Tấu, Xà Hồ, Bản Công, Hát Lừu cho thấy, công tác triển khai thực hiện chương trình XDNTM được các xã quan tâm, chỉ đạo thực hiện; việc thành lập, kiện toàn ban chỉ đạo, ban quản lý chương trình XDNTM được các xã thực hiện thường xuyên và chương trình XDNTM đã trở thành phong trào thi đua sôi nổi, tạo động lực để nhân dân hăng hái lao động sản xuất, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. 

Công tác tuyên truyền nhằm phát huy vai trò chủ thể của nhân dân trong XDNTM được chú trọng, bước đầu mang lại hiệu quả, tạo sự thay đổi trong nhận thức, hành động của cán bộ, nhân dân tham gia XDNTM thông qua việc nhân dân tự nguyện hiến đất, đóng góp tiền mặt, công lao động trong xây dựng công trình hạ tầng. Công tác kiểm tra, giám sát được các xã quan tâm triển khai thực hiện, phát huy vai trò dân chủ ở cơ sở, đảm bảo công khai, minh bạch.

Đến nay, sau gần 10 năm triển khai thực hiện, đã có xã Hát Lừu được công nhận đạt chuẩn NTM cuối năm 2019; còn lại 7 xã đạt từ 7 đến 10 tiêu chí; 3 xã đạt 5 - 6 tiêu chí. Trong quá trình thực hiện XDNTM các xã đã tranh thủ huy động mọi nguồn lực đầu tư xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng như: điện, đường, trường, trạm, thủy lợi... 

Đến thời điểm này, đã có trên 33,51 km đường liên xã, 50 km đường trục thôn, xóm và liên thôn được bê tông hóa; trên 5 km đường ngõ xóm không lầy lội vào mùa mưa; 4,8 km đường nội đồng được cứng hóa. Riêng với xã Hát Lừu, đã bê tông hóa 5,5 km đường liên xã, 3,8 km đường liên thôn, 4,5 km đường ngõ xóm, 1,65 km đường trục chính nội đồng. Đối với các công trình thủy lợi, các xã có 578 công trình thủy lợi với tổng chiều dài 684,82 km; trong đó, có trên 200 km kênh mương được kiên cố hóa. Các công trình thủy lợi đều đáp ứng được yêu cầu dân sinh và theo quy định về phòng chống thiên tai tại chỗ, đảm bảo chủ động tưới tiêu cho sản xuất 2 vụ lúa/năm. Hiện, có 11/11 xã có điện lưới quốc gia đến trụ sở UBND các xã; còn 23/57 thôn, bản chưa có điện quốc gia; tỷ lệ hộ nghèo các xã trên địa bàn huyện bình quân giảm từ 9%/năm… 

Có thể nói, Chương trình mục tiêu quốc gia về XDNTM là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, hợp lòng dân nên được nhân dân đồng tình ủng hộ; bộ mặt nông thôn đổi mới, văn minh hơn; cơ sở hạ tầng thiết yếu được nâng cấp, hệ thống chính trị cơ sở tiếp tục được củng cố, thu nhập và điều kiện sống của nhân dân được cải thiện, nâng cao.

Tuy nhiên, thông qua các cuộc giám sát, Thường trực HĐND huyện cũng chỉ ra một số nguyên nhân, tồn tại, hạn chế trong quá trình triển khai thực hiện chương trình XDNTM, đó là, điểm xuất phát của các xã khi thực hiện XDNTM còn thấp, cơ cấu kinh tế thuần nông, tỷ lệ hộ nghèo còn ở mức cao; trong khi, một số tiêu chí XDNTM yêu cầu rất cao so với điều kiện một huyện miền núi nên trong tổ chức thực hiện còn gặp nhiều khó khăn. 

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy, chính quyền cấp xã có thời điểm chưa sâu sát, quyết liệt, còn thụ động. Nhận thức của một số cán bộ, người dân một số nơi chưa đầy đủ, vẫn còn tâm lý trông chờ vào sự hỗ trợ, đầu tư của Nhà nước. Chất lượng một số tiêu chí tại các xã đạt chuẩn NTM còn hạn chế. Việc duy trì, nâng cao chất lượng tiêu chí đã đạt chuẩn gặp nhiều khó khăn, một số tiêu chí thiếu tính bền vững như tiêu chí về thu nhập, tỷ lệ hộ nghèo, môi trường... Các xã trong lộ trình đạt chuẩn NTM giai đoạn 2020 - 2025 có số tiêu chí đã đạt chuẩn còn thấp. Việc huy động nguồn lực cho XDNTM còn gặp khó khăn...

Qua giám sát, Thường trực HĐND huyện đã đề nghị UBND huyện, Ban Chỉ đạo thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về XDNTM cấp huyện cần tiếp tục vận động nhân dân, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể, các doanh nghiệp tích cực đóng góp nguồn lực chung tay XDNTM. Tăng cường kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn việc thực hiện chương trình XDNTM tại cơ sở, kịp thời tháo gỡ khó khăn phát sinh. 

Tổ chức đánh giá kết quả, rút kinh nghiệm và nhân rộng các mô hình điển hình tiên tiến, những cách làm hay trên địa bàn các xã. Tăng cường kiểm tra, giám sát về chất lượng các công trình kết cấu hạ tầng và quản lý, sử dụng kinh phí, quản lý, sử dụng các công trình sau đầu tư. Đối với các xã, thị trấn, cần đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức để cán bộ, nhân dân phát huy vai trò chủ thể để người dân tích cực, chủ động tham gia XDNTM, góp phần từng bước nâng cao đời sống của nhân dân.

Đức Toàn