Cuộc đời mẹ đã sớm phải chịu nỗi đau mất mát người thân. Hơn 50 năm trước, chồng mẹ vì bệnh tật mà bỏ lại mẹ cùng ba người con, trong đó người con út còn chưa chào đời. Đau nỗi đau này một, mẹ thương gấp bội lần người con út chưa kịp biết mặt cha. Khi nỗi đau mất chồng năm nào còn chưa nguôi ngoai, mẹ lại xót xa phải chứng kiến hai người con trai đầu lần lượt bỏ mẹ ra đi. Anh trai cả mất trong vụ bom thả tại bệnh viện tỉnh năm xưa. Anh con trai thứ lại tiếp tục ra đi vì đau ốm. Còn nỗi đau nào hơn khi lá vàng ở lại nhìn lá xanh rụng xuống...

Mất mát chồng chất mất mát đè nặng lên đôi vai gầy nhỏ bé của một người mẹ. Gia đình thân yêu chỉ còn lại mẹ và người con trai út - anh Nguyễn Chí Thanh. Bao yêu thương còn lại, mẹ dồn cả cho anh. Lam lũ, tảo tần, mẹ một mình nuôi anh khôn lớn trên đất Tân Hương (Yên Bình). Thấm thoát anh cũng đã ở tuổi 19, 20.

Thế rồi, năm ấy, “Nó đi rồi đi mãi không về...”. Ngày anh đi, mẹ còn nhớ lắm: “Nó bảo, nó đi cùng anh em bắt biệt kích ở Thác Bà thôi, nó bảo mẹ đong cho ít gạo. Rồi mấy hôm sau, không thấy người đâu, chỉ có thư về. Thư nó bảo mẹ, con đi bộ đội luôn rồi mẹ ạ... Ấy vậy mà nó không nói trước, mẹ mới đong được cho nó bát gạo với đưa nó 5.000 đồng thôi…”. Mấy năm  đi bộ đội, mẹ nhận được thư anh có ba lần, rồi đợi mãi không thấy thư về nữa. Trong xóm, đã có người đi cùng anh năm xưa bị thương trở về, mẹ lại càng mong anh hơn nữa. Nhưng mong mãi, mong mãi, cuối cùng mẹ nhận được tin anh hi sinh. Đó là năm 1973.

Trong cô đơn thầm lặng, mẹ đau đáu nỗi niềm không biết anh nằm lại nơi nào dọc chiều dài đất nước. Mẹ dò la hết mọi nơi có thể nhưng cũng không biết được gì hơn. Mẹ vẫn nuôi và sống bằng hi vọng một ngày nào đó sẽ tìm được anh về. Cái ngày chờ đợi của mẹ cũng đến. Một người hàng xóm của mẹ từng gặp anh trong chiến trường biết được nơi anh nằm lại đã thư về cho mẹ.

Mừng vui khôn xiết, mẹ cùng cán bộ xã lặn lội vào Quảng Trị thăm anh. Từ khi biết được nơi anh nằm, năm nào mẹ cũng thăm anh một lần dù bấy giờ mẹ đã qua tuổi 75. Nhưng tìm được anh rồi, mẹ vẫn còn buồn lắm vì mẹ con vẫn phải xa nhau. Mỗi năm thêm một tuổi, mẹ chỉ lo mẹ không kịp đưa anh trở lại quê nhà. Lo âu ấy khiến mẹ không đành lòng ngồi nhìn thời gian trôi qua trước mắt. Ở tuổi 80, mẹ thu xếp vào Quảng Trị đưa anh về bên mẹ.

Bây giờ, tâm nguyện lớn của mẹ đã thỏa. Anh nằm đó, yên bình trong Nghĩa trang Liệt sĩ huyện Văn Yên. Đất Văn Yên vốn không phải là nơi anh sinh ra, không phải là nơi mẹ nuôi anh khôn lớn mà là nơi mẹ chọn để sống những năm tháng tuổi già bóng xế bởi ở đây mẹ còn có họ hàng. Không phải quê anh nhưng trên đất nước này, có nơi nào không ghi ơn của những liệt sĩ như anh và của những người mẹ như mẹ: Mẹ Việt Nam Anh hùng Nguyễn Thị Ngọ.

Thu Hạnh