Khí thải xe cơ giới đường bộ là thủ phạm gây ô nhiễm môi trường và trực tiếp gây ra nhiều tác hại đối với sức khỏe con người. Vấn đề này càng trở nên trầm trọng ở các thành phố lớn, nơi có lưu lượng xe đông. Chính vì vậy, trước đây Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã có quy định thực hiện kiểm tra khí thải định kỳ bắt buộc đối với các loại xe cơ giới trên địa bàn 5 tỉnh, thành phố là Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, do quá trình đô thị hóa ngày càng trở nên mạnh mẽ, các phương tiện giao thông cơ giới đường bộ không ngừng gia tăng trong khi điều kiện về cơ sở hạ tầng giao thông vẫn còn nhiều hạn chế, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 249 quy định lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối với các phương tiện giao thông cơ giới đường bộ.

Theo đó, bắt đầu từ ngày 1/7/2008, tất cả các phương tiện giao thông cơ giới đường bộ ở tất cả các tỉnh thành trên phạm vi toàn quốc đều phải kiểm tra mức độ khí thải. Mức tiêu chuẩn khí thải là giới hạn tối đa của khí thải xe cơ giới được phép thải ra môi trường, gọi chung là khí thải EURO, quy định cho các loại xe cơ giới sản xuất lắp ráp và nhập khẩu chưa qua sử dụng. Nếu xe có động cơ xăng hàm lượng khí các-bon giới hạn tối đa cho phép là 4.5%, với động cơ 4 kỳ nồng độ thể tích không vượt quá tỷ lệ 1/1 triệu và không quá 7/1 triệu với động cơ 2 kỳ. Còn đối với động cơ chạy dầu DIEDEL quy định chung một tiêu chuẩn giới hạn độ khói trung bình không quá 72%.

Theo ông Vũ Huấn - Giám đốc Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới đường bộ, (Sở GTVT Yên Bái), hiện nay toàn tỉnh có khoảng hơn 3.700 xe ô tô các loại. Chỉ tính riêng trong vòng 10 ngày đầu khi thực hiện quy định kiểm soát khí thải xe cơ giới đường bộ, đã có 20% xe ô tô không đạt yêu cầu. Vì vậy, với quy định này, chắc chắn nhiều xe ô tô cũ không đảm bảo tiêu chuẩn khí thải sẽ phải ngừng hoạt động. Rõ ràng, cùng với quy định cấm xe công nông, xe 3 bánh và các xe tự chế hoạt động thì đây là một quyết định mạnh mẽ của Chính phủ nhằm nâng cao chất lượng các phương tiện tham gia giao thông, giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm không khí và bảo vệ sức khỏe con người.

Tuy nhiên, bên cạnh quy định này, nhiều người dân còn rất nhiều băn khoăn, bởi với đa phần người dân còn khó khăn về kinh tế, trong khi ô tô luôn được coi là thứ hàng xa xỉ mà Nhà nước không khuyến khích dùng; các mức thuế nhập khẩu ô tô cũng liên tục tăng và giá xe ô tô ở Việt Nam luôn ở mức cao nhất thế giới, nên từ lâu thị trường xe cũ ở Việt Nam cũng như ở Yên Bái khá nhộn nhịp.

Với túi tiền hạn hẹp của mình, xe cũ luôn là lựa chọn tối ưu đối với nhiều người dân. Người dân không đủ tiền để mua các loại xe mới, tốt, đảm bảo tất cả các yêu cầu đăng kiểm, trong khi vẫn cần xe để hoạt động với mục đích mưu sinh. Và nếu không kiểm soát chặt chẽ thì để đáp ứng các yêu cầu đăng kiểm, nhiều người sẵn sàng dùng biện pháp tiêu cực để đối phó như việc thuê đồ thay thế khi đăng kiểm, nhưng khi lưu hành lại trở về với những chiếc xe cà tàng đôi khi đã hết cả niên hạn sử dụng.

Bên cạnh đó, có một thực tế là khi làm thủ tục kiểm tra chất lượng khí thải tại các trung tâm đăng kiểm, các xe đều ở trạng thái không tải, nên có thể lúc đó chiếc xe đạt yêu cầu về chất lượng khí thải. Tuy nhiên, khi lưu thông trên đường, những chiếc xe đó lại chở hàng quá trọng tải, như vậy mức độ khí thải ra môi trường lại không đảm bảo yêu cầu.

Trong khi đó, các chế tài xử lý cũng như những thiết bị kiểm tra chất lượng khí thải của các lực lượng chức năng còn chưa đồng bộ nên chúng ta vẫn chưa thể kiểm soát lượng khí thải của các xe cơ giới ra môi trường không khí.

Xem ra, để kiểm soát chặt chẽ vấn đề khí thải xe cơ giới đường bộ, vẫn còn rất nhiều việc phải làm và nếu làm không đúng thì quy định cũng sẽ chỉ có tác dụng về mặt lý thuyết.

Phương Lan