Trung tâm xã có nhà văn hóa, có làng nghề dệt vải thổ cẩm truyền thống. Đây chính là nơi hội tụ của những du khách từ khắp nơi đến thăm quan, du lịch. Thêm vào đó địa giới hành chính rộng và phức tạp cũng chính là nguyên nhân dẫn đến tệ nạn ma túy ở đây phát triển mạnh. Vào những năm 1990, toàn xã có tới trên 10 tụ điểm buôn bán ma túy, 22 người lập bàn đèn hút tại nhà, 26 đối tượng nghiện nặng và có tới 10 người chết do nghiện ma túy.

Xuất phát từ tình hình đó, Đảng ủy, chính quyền xã đã nhận thức rõ sự nguy hiểm của ma túy, trong đó phụ nữ và trẻ em là những người phải gánh chịu hậu quả lớn nhất của tệ nạn này. Sau nhiều năm trăn trở, Đảng ủy, chính quyền xã chỉ đạo các đoàn thể phối hợp quyết tâm xóa sạch các tụ điểm mua bán ma túy trên địa bàn xã. Nắm bắt được chủ trương của xã, Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về ma túy Công an tỉnh Yên Bái đã tham mưu và làm cầu nối cho Hội Phụ nữ Cục C17 và Hội Phụ nữ xã Nghĩa An ký kết Kế hoạch phối hợp "Xây dựng xã Nghĩa An thành địa bàn không có ma túy". Kế hoạch được đề ra với những nhiệm vụ hết sức cụ thể để hai đơn vị cùng nhau phối hợp thực hiện.

Với phương pháp "Mưa lâu thấm đất", các chị đã phát huy tốt vai trò của những người vợ, người mẹ trong gia đình, dùng tình cảm và lý lẽ để giảng giải cho những người thân hiểu rõ về tác hại của việc buôn bán và sử dụng ma túy. Cùng với đó, các chị đã kiên trì thuyết phục, chia sẻ, động viên những gia đình có người nghiện, phối hợp với chính quyền và lực lượng công an đưa họ đi cai nghiện. Với sự khéo léo của các chị, những "trinh sát" không chuyên tài tình này đã giúp chính quyền địa phương trong việc giải quyết dứt điểm những tụ điểm buôn bán ma túy trên địa bàn xã.

Hội Phụ nữ Cục cảnh sát phòng chống tội phạm về ma túy (CSPCTPVMT) cũng đã dành sự quan tâm đặc biệt đến chương trình này. Hàng năm, hai đơn vị Hội đều tổ chức gặp gỡ, trao đổi, tiến hành sơ, tổng kết, đánh giá nắm bắt những tình hình cụ thể, từ đó có sự tư vấn về kinh nghiệm hoạt động và chia sẻ những khó khăn đối với chị em phụ nữ trong xã. Đồng thời đề xuất lãnh đạo Cục hỗ trợ kinh phí để tạo điều kiện cho mọi hoạt động được thực hiện thường xuyên và có hiệu quả.

Qua 3 năm thực hiện Kế hoạch, từ thực trạng năm 1990, trên địa bàn xã còn tồn tại trên 10 tụ điểm buôn bán ma túy, 22 người lập bàn đèn, 26 người nghiện nặng và 10 người chết do nghiện ma túy… đến nay, Nghĩa An đã xóa sạch các tụ điểm buôn bán ma túy, đưa 3 đối tượng nghiện đi cai, 1 đối tượng được giáo dục và cho cai tại địa phương. Sự chuyển biến trong công tác này có thể thấy rất rõ ở nhiều gia đình có người thân mắc nghiện.

Trường hợp của gia đình chị Lò Thị Máy, thôn Đêu 4, xã Nghĩa An là một ví dụ. Trước đây, chồng và hai người con trai của chị đều mắc nghiện. Bao nhiêu tài sản do vợ chồng chị khó nhọc làm ra đã bay theo làn khói thuốc. Một mình chị lam lũ vất vả cả ngày cũng không đủ nuôi ăn, nuôi hút cho ba người đàn ông trong nhà. Sự túng quẫn về kinh tế, sự đau đớn về tinh thần đã có lúc tưởng chừng như chị không còn sức để chịu đựng. Chị em hội viên Hội Phụ nữ xã Nghĩa An và Hội Phụ nữ Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về ma túy chính là nguồn động lực giúp chị có thêm sức mạnh để vươn lên giành lại hạnh phúc gia đình.

Với tất cả tấm lòng, tình thương, trách nhiệm của một người vợ, người mẹ và sự quyết tâm loại bỏ ma túy ra khỏi đời sống cộng đồng, chị đã làm được những điều kỳ diệu. Chồng và hai người con trai của chị đã cai nghiện thành công trở về chung tay xây dựng cuộc sống gia đình ấm no, hạnh phúc. Hay như gia đình chị Tăng Thị Phanh ở thôn Đêu 2, luôn lục đục to tiếng, "cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt", kinh tế gia đình túng quẫn cũng chỉ vì lý do anh chồng chị Phanh mắc nghiện, hạnh phúc gia đình chị Phanh cũng vì thế mà tan vỡ. Với sự cảm thông sâu sắc, chị Máy đã cùng chị em trong Hội Phụ nữ xã kiên trì vận động, thuyết phục và hỗ trợ về vật chất giúp chồng chị Phanh cai nghiện. Sau những tháng ngày vật lộn với ma túy, giờ đây anh đã cai nghiện thành công. Hạnh phúc gia đình đã yên ấm trở lại. Những hoàn cảnh số phận trên chính là hiệu quả thiết thực trong việc thực hiện kế hoạch phối hợp giữa hai đơn vị Hội.

Ghi nhận và động viên những cố gắng nỗ lực của chị em, Thiếu tướng Vũ Hùng Vương - Phó tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh sát nhân dân Bộ Công an dự hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện Kế hoạch đã ghi nhận kết quả, động viên và chỉ đạo hai đơn vị Hội tiếp tục duy trì hoạt động để chương trình thực hiện có hiệu quả hơn nữa, quyết tâm đưa xã Nghĩa An trở thành điểm sáng về công tác toàn dân tham gia phòng chống ma túy, từ đó nhân rộng mô hình này ra nhiều địa phương trong cả nước.

Nguyễn Thị Hồng