Quá trình này là việc bổ sung những vi sinh vật có khả năng phân giải hữu cơ nhanh và phân giải triệt để các phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp thành phân bón hữu cơ vi sinh tốt và an toàn.

Ở Trấn Yên, bà con đã dùng rơm, rạ, lóng già của măng Bát Độ, bã đao, bã mía... để sản xuất phân hữu cơ. Cách làm đơn giản từ thu gom phụ phẩm, tưới ủ bằng dung dịch chế phẩm, trộn thêm một số thành phần vô cơ và phân chuồng theo tỷ lệ nhất định rồi đậy đống ủ bằng nilon hoặc vật liệu khác để đảm bảo vệ sinh, tránh bị rửa trôi khi trời mưa, đồng thời giữ độ ẩm và nhiệt độ. Sau khoảng 30 ngày, nếu đảm bảo yêu cầu có thể mang phân vi sinh bón bổ sung cho cây trồng.

Theo nghiên cứu, sử dụng phân hữu cơ vi sinh đã làm tăng đáng kể lượng vi sinh vật có lợi trong đất, kích thích bộ rễ của cây trồng phát triển, làm tăng khả năng huy động cũng như dễ dàng sử dụng các nguồn dinh dưỡng từ đất.

Quan trọng hơn, người trồng cấy tiết kiệm được việc sử dụng phân hóa học, giúp cho đất tơi xốp, hệ vi sinh vật được duy trì, phòng trừ bệnh phần rễ, hạn chế thuốc bảo vệ thực vật hướng tới thâm canh bền vững... Hiệu quả kinh tế mà quá trình sử dụng phân vi sinh tự sản xuất mang lại là điều rất đang quan tâm.

Kết quả sử dụng loại phân này ở Trấn Yên cho thấy, lúa thuần cho năng suất cao hơn 1,6tạ/ha, hiệu quả so với sử dụng phân chuồng cao hơn 1,8 triệu đồng, khoai tây vụ đông cho hiệu quả cao hơn 1,1 triệu đồng/sào. Đối với tre măng Bát Độ đã cho hiệu quả cao hơn tới 3,6 triệu đồng/ha.

Rõ ràng, với một khoảng thời gian không dài, phương pháp tạo nguồn phân vi sinh đơn giản, chi phí và công lao động ít nhưng tác dụng lớn với cây trồng. Trong khi môi trường ở vùng nông thôn của các địa phương trong tỉnh lại đang cần những nỗ lực để giữ gìn vệ sinh chung như: tình trạng vương vãi chất thải gia súc gây ô nhiễm vẫn xảy ra; vào mùa thu hoạch lúa người dân thường dùng máy tuốt phun rơm dọc theo các con đường để tự phân hủy, ở nhiều nơi, bà con vẫn có thói quen đốt các đống rơm, rạ gây mất mỹ quan và ảnh hưởng đến đời sống của người dân.

Cùng với đó, việc xả rác thải sinh hoạt, trong đó phần lớn là rác hữu cơ gây ô nhiễm và lãng phí; tình trạng chăn nuôi gia súc ở những nơi tập trung đông nhà dân, xử lý chất thải không tốt gây bầu không khí "nặng nề" là điều vẫn đang diễn ra.

Thành công của Dự án ở huyện Trấn Yên được coi là một giải pháp quan trọng để có nền sản xuất nông nghiệp bền vững, song đây chính là cách để góp phần bảo vệ môi trường. Đã có những hộ dân ý thức được việc bảo vệ môi trường, đồng thời tính toán được hiệu quả kinh tế của việc tận dụng các phụ phẩm nông nghiệp.

Song, công tác tuyên truyền vận động, nhân rộng mô hình cần được đẩy mạnh hơn nữa, thậm chí cần tạo điều kiện về vốn đối với những hộ triển khai với quy mô lớn, qua đó, lợi ích kinh tế, cũng như hoạt động bảo vệ môi trường sẽ sớm đạt được mục tiêu.

Minh Quang