Trong những năm qua, thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về dân số và chăm sóc sức khoẻ sinh sản (CSSKSS), đặc biệt là thực hiện Chiến lược Dân số Việt Nam và Chiến lược Quốc gia về sức khỏe sinh sản (SKSS) giai đoạn 2001 - 2010, Kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược Dân số và SKSS Việt Nam tỉnh Yên Bái giai đoạn 2011 - 2015, công tác dân số, CSSKSS, trong đó có chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên (CSSKSSVTN) của tỉnh đã đạt được những kết quả quan trọng.

Mức sinh và tỷ lệ tăng dân số tự nhiên cơ bản đã được khống chế, đạt và duy trì mức sinh thay thế; tình trạng sức khỏe bà mẹ và trẻ em, SKSSVTN được cải thiện rõ rệt.

Những kết quả đạt được đã góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân, xóa đói giảm nghèo, tạo điều kiện thuận lợi thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Công tác CSSKSSVTN đã có sự quan tâm, phối hợp chặt chẽ của các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể từ tỉnh đến các địa phương nên đã có những chuyển biến tích cực. Sở Y tế chỉ đạo đến các đơn vị y tế trong ngành, đặc biệt là Trung tâm CSSKSS là cơ quan thường trực đã chủ động xây dựng kế hoạch hàng năm, đã cụ thể hóa các mục tiêu đề ra, bám sát các chỉ tiêu kế hoạch giao, đồng thời phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể, các đơn vị y tế tổ chức triển khai các hoạt động truyền thông, đặc biệt là tăng cường truyền thông trong trường học, truyền thông tại cộng đồng  cho đối tượng là học sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông về CSSKSSVTN.

Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh đã thực hiện nhiều chương trình hành động như: phối hợp với ngành giáo dục tăng cường thông tin, kiến thức về giới tính, SKSS, sức khỏe tình dục toàn diện cho vị thành niên  thông qua hoạt động ngoại khóa trong trường học; phối hợp với Tỉnh đoàn Thanh niên thực hiện tuyên truyền nâng cao nhận thức cho vị thành niên thông qua chiến dịch “Thanh niên tình nguyện hè” hàng năm; duy trì sinh hoạt Câu lạc bộ “Cha mẹ và vị thành niên/thanh niên về SKSS/sức khỏe tình dục” ở cấp xã; đẩy mạnh hoạt động đề án “Tư vấn và kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân”.

Tỉnh hội Phụ nữ cũng có nhiều hình thức tuyên truyền như tổ chức tọa đàm, nói chuyện chuyên đề về giới tính, tình yêu, tình dục an toàn cho hàng ngàn học sinh, sinh viên tại các trường học trên địa bàn tỉnh; thành lập “Câu lạc bộ kết nối mẹ và con”; “Câu lạc bộ mẹ”; “Câu lạc bộ con”, “Câu lạc bộ SKSSVTN... nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng và hành vi cho các em học sinh trong việc tự bảo vệ và chăm sóc sức khỏe bản thân.

Tuy nhiên, hiện nay công tác dân số - CSSKSS nói chung và công tác CSSKSSVTN nói riêng của tỉnh  cũng còn nhiều khó khăn và xuất hiện những thách thức mới cho quá trình phát triển bền vững. Đó là tỷ suất sinh thô cao, tỷ lệ sinh con thứ 3 cao, tỷ số giới tính khi sinh cao, chất lượng dân số được cải thiện nhưng vẫn còn ở mức thấp; sự hiểu biết của người dân về SKSS còn hạn chế và không đồng đều; công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao SKSSVTN vẫn chưa thực sự được quan tâm, nhất là ở các xã vùng cao, vùng sâu, vùng xa...; tình trạng phá thai, có thai ngoài ý muốn vẫn còn phổ biến, đặc biệt là mang thai, phá thai trong độ tuổi vị thành niên/thanh niên đang có chiều hướng gia tăng; các hoạt động truyền thông, giáo dục về SKSS, sức khỏe tình dục còn hạn chế…

Các bạn trẻ tìm hiểu về kiến thức chăm sóc sức khỏe sinh sản. (Ảnh: H.O)

Theo thống kê của Trung tâm CSSKSS, số phụ nữ có thai trong toàn tỉnh năm 2012 là 21.094 trường hợp, trong đó có 2.109 trường hợp có thai ở tuổi vị thành niên; 6 tháng đầu năm 2013, toàn tỉnh có 13.522 phụ nữ có thai, trong đó có 974 trường hợp có thai ở tuổi vị thành niên; tỷ lệ nạo phá thai ở tuổi vị thành niên trên địa bàn tỉnh chiếm khoảng 5 - 7% tổng số ca nạo phá thai. Đây cũng chỉ là con số thống kê từ các bệnh viện công lập, còn số liệu từ các bệnh viện, phòng khám tư nhân thì chưa thống kê được.

Nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng nạo phá thai ở tuổi vị thành niên phần lớn là do các em còn thiếu kiến thức về sức khỏe sinh sản, giới tính, tình yêu và tình dục,  ảnh hưởng mặt trái của hệ thống mạng Internet, một số em chưa có sự quan tâm của gia đình, cha mẹ, nhà trường.

Việc chăm sóc giáo dục SKSS đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách và giá trị của mỗi thanh thiếu niên khi các em bước vào đời. Để hạn chế đến mức tối thiểu tình trạng vị thành niên quan hệ tình dục sớm dẫn đến có thai,  cần có sự vào cuộc, quan tâm hơn nữa của các cấp, ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị xã hội đến công tác chăm sóc giáo dục SKSS lứa tuổi vị thành niên, nhằm tạo môi trường xã hội thuận lợi cho việc bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe vị thành niên/thanh niên.

Để ngày một nâng cao chất lượng CSSKSS, ngành y tế tỉnh Yên Bái tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, tăng cường phối hợp chặt chẽ hơn nữa trong công tác tuyên truyền giáo dục lối sống, quan niệm và cách ứng xử trong hôn nhân, giới tính, tình bạn, tình yêu cho đoàn viên thanh niên, vị thành niên; nhân rộng các câu lạc bộ, các hoạt động giáo dục đồng đẳng và có chính sách khuyến khích thanh thiếu niên tham gia; ngành cũng sẽ là nòng cốt để cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, các thông tin kiến thức phòng tránh cho thanh thiếu niên về các bệnh lây truyền qua đường tình dục; cung cấp cho thanh thiếu niên các thông tin về các trung tâm tư vấn, CSSKSS, vấn đề tiền hôn nhân, các dịch vụ tư vấn tránh thai, nạo phá thai...; đẩy mạnh sự phối hợp với  ngành giáo dục để cụ thể hóa các chương trình giảng dạy giới tính, SKSS phù hợp theo các cấp học để trang bị đầy đủ kiến thức về sức khỏe sinh sản cho các em học sinh.

Các trường học tiếp tục tổ chức nhiều hoạt động về CSSKSSVTN bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng; kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình để quản lý, giáo dục và chăm sóc sức khỏe cho các em đồng thời trang bị đầy đủ kiến thức về CSSKSSVTN tạo điều kiện thuận lợi cho các em có một môi trường tốt trong học tập và nâng cao sức khỏe.

Kết quả thực hiện các chỉ tiêu dân số - kế hoạch hoá gia đình 6 tháng đầu năm 2013 - Tổng số trẻ sinh: 6.448 trẻ, tăng 247 trẻ so với cùng kỳ năm 2012 (trong đó có 511 trẻ là con thứ 3 trở lên, giảm 14 trẻ so với cùng kỳ năm 2012). - Tổng số thực hiện các biện pháp tránh thai: + Đặt dụng cụ tử cung: 4579 ca/9.500ca, đạt 48,2% kế hoạch năm. + Triệt sản: 107 ca/350 ca, đạt 33,4% kế hoạch năm. + Tiêm thuốc tránh thai: 2.521 ca/3.500 ca, đạt 72% kế hoạch năm. + Cấy thuốc tránh thai: 56 ca + Thuốc uống tránh thai: 17.961 ca/ 24.650 ca, đạt 72,9% kế hoạch năm. + Bao cao su: 11.903 ca/18.160 ca, đạt 65,5% kế hoạch năm.

Nguyễn Thị Kim Huế