Sau hàng triệu năm kiến tạo, núi đã đứng đây thách thức với thời gian. Nắng mưa, sương gió như bàn tay của thiên nhiên tạo nên những huyền thoại về núi Lục Yên. Những khoáng vật nằm trong lòng dãy đá vôi sừng sững, chịu tôi luyện trong điều kiện nhiệt độ và áp suất nhất định mà thành ngọc.

Rồi núi cũng chuyển mình, ngọc trong lòng đất Lục Yên trở nên nổi tiếng. Ngoài báu vật quốc gia, những viên ru-bi, sa-phia, xi-ti-len và nhiều loại khác có dịp kiêu hãnh khoe sắc. Đá quý được tính bằng triệu triệu đồng, được tính cho giá trị của từng thứ trang sức đắt tiền.

Không chỉ đơn lẻ, hồng ngọc còn được tìm thấy dưới dạng gắn kết đầy ngẫu hứng trong từng phôi đá gốc. Người chơi đá quý giữ nguyên dạng, hoặc tài hoa chạm trổ với muôn hình vạn vật cho thỏa chí sáng tạo của những con người sống trên mảnh đất huyền thoại này.

Cầu kỳ hơn, ở đây đá quý được đưa vào tranh bởi những bàn tay ngọc khéo léo, những đôi mắt ngọc tinh tường. Những bàn tay, đôi mắt như đang gửi cả tấm lòng ngọc ngà, trong sáng của người Lục Yên vào mỗi tác phẩm hội họa lưu danh một thủa.

Thuận lợi bởi có nguyên liệu tại chỗ hoặc thu mua từ nhiều nguồn đa dạng, người ta tiến hành phân chia đá theo màu sắc, cỡ hạt và chất lượng từng phẩm cấp đá quý sao cho phù hợp với mỗi loại tranh, từng giá trị đơn hàng.

Rồi miệt mài như thế, những viên đá quý sần sùi, khô cứng sau khi làm sạch tạp chất được nghiền nhỏ - mịn theo nhiều mức độ khác nhau tùy sáng tạo của người làm tranh. Dù sao chép, nhưng với đá quý, ngoài những quy luật chung của hội họa, việc làm tranh đá còn đòi hỏi không ít phẩm chất riêng có của người sáng tạo, để tác phẩm có được chất đá lung linh.

Màu đá được phối trộn tỷ mỷ bởi đôi tay ngọc. Mắt ngọc Lục Yên dõi theo từng nét vẽ tinh tế. Người làm tranh như thổi hồn cho đá quý Lục Yên. Chất ngọc của đá quý làm cho những bức họa vốn đã mang giá trị nghệ thuật cao, lại đạt thêm sự sang trọng và một tầm giá trị thẩm mỹ đặc biệt.
hình

Một nghề mới được hình thành ở Lục Yên, hàng chục cửa hàng giới thiệu sản phẩm, xưởng chế tác được lập ra ngày một nhiều để đáp ứng nhu cầu của khách gần xa. Sau bảy tám năm, những họa sỹ, những nghệ nhân làm tranh ngọc đã truyền nghề cho không ít lớp cháu con. Những người thợ này với bàn tay ngọc cần cù, khéo léo, bằng đôi mắt ngọc và sự vượt lên gian khó của người Lục Yên đã mang nghề làm tranh đá đến nhiều địa phương khác.

Nhiều cửa hàng, cửa hiệu bán tranh, nhiều cơ sở làm tranh đá xuất hiện ở thành phố Yên Bái, Hà Nội, Hải Phòng, thành phố Hồ Chí Minh và những điểm du lịch trong cả nước. Danh tiếng của tranh đá Lục Yên được lan truyền rộng rãi và thu hút được sự quan tâm của khách du lịch gần xa.

Bức tranh đá làm kỷ niệm hay quà tặng sau chuyến đi xa. Một chữ tâm đặt trên bàn làm việc. Một bức tranh của danh họa treo trong phòng khách. Một bức dân gian, một bộ tứ quý, một phong cánh của danh họa. Tất cả, tất cả như chỉ nói lên sự sâu sắc, biểu hiện sang trọng của người sở hữu tác phẩm. Bởi ở trong đó hội tụ tất cả giá trị tinh hoa của đất trời, núi rừng và tấm lòng của con người Lục Yên đất Ngọc.

Quang Tuấn