Ấy là lúc, lũ chúng tôi tha hồ chơi trò "Bắn bùm" săn lùng thám báo - những cảnh mà chúng tôi thuộc làu từ những buổi xem phim đèn chiếu ở sân kho hợp tác. Trò chơi bao giờ quân ta cũng thắng, nên chẳng đứa nào chịu làm thám báo nữa. Chúng tôi lại rủ nhau đi tìm quả rừng bày trò yến tiệc.

Đất đồi quê tôi dạo ấy hoa trái mọc hoang nhiều đến vậy! Nhất là ven những đám nương. Sau trận mưa rào, tro và đất mùn dồn xuống tha hồ cho đám lạc tiên và dưa chuột dại thỏa thuê vươn dài thành từng vạt lớn. Dễ tìm nhất vẫn là những trái lạc tiên bởi mùi hương thơm nức cách xa hàng chục mét vẫn cứ nhận ra. Lạc tiên vùng đồi là loại dây leo, lá hình trái tim mọc cách to hơn chiếc lá mồng tơi và có màu xanh ngọc. Dọc thân dây, thi thoảng lại có những chiếc tua xanh mềm mại bám vào cành cây bụi, giữ cho ngọn lạc tiên luôn vươn lên phía mặt trời. Từ nách lá, nảy ra những bông hoa xinh xắn như đồng năm xu. Hoa lạc tiên rất đẹp với những cánh đài bên ngoài màu ngọc có nhiều tơ lông êm xốp như phiến lá măng. Cánh hoa màu tím phớt với những đường tơ trắng tỏa đều từ chân nhụy trông như một chiếc ô xinh. Quả lạc tiên màu lục, bằng trái cà pháo xanh, khi chín, quả ngả màu vàng óng tỏa hương thơm nức vừa giống mùi dưa lê, lại thêm cả mùi thơm của trái dứa. Bên trong lớp vỏ mỏng là những hạt nhỏ giống như hạt ổi kết dính với nhau bởi chất dịch mật lóng lánh như thạch, có vị ngọt sắc đến lạ kỳ. Trái gần gốc đã chín, nhưng ngọn cây vẫn nảy những nụ hoa xinh nên vụ lạc tiên bao giờ cũng kéo dài nhiều tuần. Những trái dưa chuột dại cũng là món ăn khoái khẩu của đám trẻ trăn châu chúng tôi. Dưa chuột dại quả chỉ to bằng ngón tay trỏ, khi chín quả có màu đỏ và vị ngọt mát tựa đu đủ. Đặc biệt là hạt của nó ăn rất bùi và ngậy...

Quả đồi vô kể, thỏa thuê chúng tôi tìm hái trút đầy mũ nan, mũ vải... Nào lạc tiên, dưa đồi vàng au, rồi những trái đùm đũm đầy như đĩa xôi gấc mẹ đơm ngày rằm cúng cụ, những chùm quả sang năm cánh hồng tươi - khi bóc tách lớp vỏ nhung lộ ra hàng hạt đen nhánh đều đặn tựa hàm răng hạt huyền "Cười như mùa thu tỏa nắng" của những cô hàng xén trong thơ Hoàng Cầm. Và, còn cả những trái dâu đồi mọng ngọt, những cành dùi chi chít quả như những hạt cốm phồng căng ngọt lịm, khiến lũ chào mào cũng líu lời. Quả chín trong nắng chiều như mật rót trên nương.

Chúng tôi lớn lên bằng hạt lúa, củ mài và cả vị ngọt ngào của cây trái nơi đất đồi hoang dã. Những trò chơi ngày bé, tiếng mõ trâu vui rộn trong chiều và cả ánh đèn dầu - trang sách nhỏ đã nuôi lớn trong tôi tình yêu quê mẹ cùng những ước mơ trong trắng thuở đầu đời. Đại học ra trường, công tác nơi thành phố với biết bao bộn bề công việc và cả những đủ đầy của cuộc sống thường ngày. Đồ tráng miệng mùa nào cũng sẵn: táo, cam, lê, dưa hấu, mãng cầu, rồi cả hồng xiêm Thái, chà là, nho Mỹ... Những khoảnh khắc một mình trong tĩnh lặng, lòng bỗng nhớ hương vị quê xưa. Nhớ mùi hương lạc tiên ngọt ngào trong gió, vị mật đường ngòn ngọt trái dùi xinh. Nhớ nụ cười duyên "Như mùa thu tỏa nắng" nơi những chùm sang xao xuyến rực trong chiều. Và cả tiếng mõ trâu, ngọn đèn dầu tỏa rạng ấm trang sách hồng rộn những ước mơ.

Nhớ tuổi thơ mình, xấp tôi chạnh lòng thương tuổi thơ nay. Xưa, học đèn dầu mà "xấp" chúng tôi không mấy người phải đeo kính cận? Nay, đèn "Nê ông" hai đứa con tôi đeo kính cận cả rồi. Cũng vì lẽ, chúng phải học quá nhiều. Ngày hai buổi ở trường, tối lại ôn bài và còn học thêm nữa chứ. Đâu như ngày xưa chỉ vài trang sách nhỏ cũng đủ cho chúng tôi khôn lớn nên người. Lại thương các em nhỏ bây giờ, khi sách nhiều hơn tuổi thơ của bé. Dẫu đã cải tiến đi nhiều, song các em vẫn phải đeo vài ki lô trên vai mỗi buổi tới trường. Thằng nhỏ nhà tôi học lớp ba, đã mấy lần nó khóc. Bởi sách yêu cầu phải tả một vị giáo sư. Những hành văn đầy thuật ngữ chuyên ngành, những danh từ: kỹ sư, trí thức, nghiên cứu sinh... rồi cả tên thuốc men trong bài văn kể về cô y tá... khiến người lớn đọc xong, bỗng cũng thấy mình già!

Yêu lắm quê hương! Tuổi thơ tôi hồn nhiên như tiếng mõ vang rộn chiều quê, những làn gió xôn xao nơi triền đồi thơm tho mùa quả chín và mãi trẻ trung đất nước quê mình trong những trang sách nhỏ ngày xưa!

Thanh Tửu