Qua hoạt động giám sát cho thấy việc triển khai Quyết định 326 của UBND tỉnh rất chậm, các mục tiêu của Quyết định chưa đạt do chưa có nguồn lực. UBND tỉnh đã giao Sở Kế hoạch & Đầu tư hàng năm xem xét ghi kế hoạch mang tính đặc thù, trình UBND tỉnh hỗ trợ nguồn vốn cho huyện; xem xét phê duyệt các dự án mang tính đặc thù của huyện Trạm Tấu năm 2007 để thực hiện năm 2008.

Chủ trương là như vậy, nhưng nhiều ngành và bản thân huyện Trạm Tấu cũng chưa vào cuộc một cách quyết liệt, việc lập và phê duyệt dự án chậm, chưa một chính sách đặc thù nào đã nêu trong Nghị quyết 03 của Tỉnh ủy và Quyết định 326 của UBND tỉnh được bố trí vào kế hoạch phân bổ và dự toán ngân sách năm 2008 nên không có điều kiện để thực hiện. Theo lãnh đạo ngành nông nghiệp & phát triển nông thôn thì huyện Trạm Tấu cũng chưa một lần cử lãnh đạo huyện làm việc với Sở về những vấn đề huyện quan tâm.

Ban Dân tộc HĐND tỉnh nhận thấy: để thực hiện Quyết định 326 của UBND tỉnh phải có một số chính sách đặc thù kèm theo kế hoạch ngân sách được HĐND tỉnh có nghị quyết thông qua mới có cơ sở thực hiện. Sau giám sát, Ban Dân tộc đã kiến nghị và được Thường trực HĐND tỉnh nhất trí giao cho UBND tỉnh chỉ đạo các ngành chuẩn bị trình kỳ họp thứ 13 HĐND tỉnh vào tháng 7 tới.

Quý II/2008, Ban Dân tộc tiếp tục giám sát việc thực hiện dự án phát triển sản xuất thuộc Chương trình 135 giai đoạn II (2006-2010) phần thực hiện từ năm 2006 đến nay.

Cuộc giám sát được tiến hành tại 3 ngành cấp tỉnh là Sở Kế hoạch & Đầu tư, Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn và Ban Dân tộc tỉnh. Ở cấp huyện tiến hành giám sát trực tiếp tại 4 huyện, 8 xã và hàng chục hộ, nhóm hộ được thụ hưởng dự án, thời gian giám sát tiến hành từ 21/4 đến 05/6/2008.

Qua giám sát thấy rằng các ngành, các địa phương đã có nhiều cố gắng để triển khai thực hiện. Chương trình 135 giai đoạn II ở Yên Bái được thực hiện tại 59 xã đặc biệt khó khăn và 148 thôn bản thuộc các xã vùng II nhưng có điều kiện đặc biệt khó khăn.

Phải nói Chương trình 135 giai đoạn II thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với người nghèo. Nếu như giai đoạn I dành nhiều vốn xây dựng cơ sở hạ tầng, khai hoang, thủy lợi, thì giai đoạn II đã hỗ trợ đầu tư trực tiếp "đến nồi cơm của người dân" như nhiều người dân địa phương thường nói.

Tuy nhiên, do thời gian thực hiện quá gấp gáp bởi nguồn vốn Chương trình 135 giai đoạn II cả năm 2006 và 2007 đến 14/8/2007 mới quyết định phê duyệt. Do đó, thời gian thực hiện chủ yếu từ quí IV/2007 đến quí I/2008. Trong tình hình đó, một số địa phương đã triển khai thực hiện có phần vội vã, cốt được việc. Do đó, có biểu hiện thực hiện không đúng qui trình để người dân tự đề xuất nhu cầu mà phần lớn do huyện gợi ý "hướng dẫn" mang tính áp đặt cho người dân đăng ký rồi huyện tổng hợp báo cáo tỉnh.

Do cách làm thiếu dân chủ nên đã có huyện đưa cây thanh long lòng đỏ, cây vải Trung Quốc về cho dân trồng mang tính thử nghiệm là trái với hướng dẫn tại Thông tư 01/2007 ngày 15/1/2007 của Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn. Do đưa cây, con mới vào nuôi trồng đòi hỏi chủ hộ phải có đất đai, có nguồn lực kinh tế và sức lao động khá nên không ít địa phương đầu tư không đúng đối tượng. Tại xã Qui Mông (Trấn Yên), xã Cát Thịnh, Nậm Lành (Văn Chấn) đều đầu tư sai đối tượng.

Thông tư số 01/2007/TT-BNN ngày 15/1/2007 của Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn qui định rõ tại mục I, phần II về đối tượng hỗ trợ là hộ nghèo nhưng nếu trồng cây thanh long, dự án chỉ hỗ trợ cây giống, hộ nghèo làm sao có tiền đổ cọc bê tông làm cột leo cho cây? Ở Văn Chấn có hộ đã có 20 ha rừng vẫn được hỗ trợ để trồng 1 ha chè, có hộ đã có hai ao ba ba được xây kiên cố chắc không phải hộ nghèo mà vẫn được đầu tư 9,5 triệu để nuôi nhím (?) trong khi con nhím không thuộc danh mục gia súc được Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn hướng dẫn nuôi. Nếu nuôi thử nghiệm thì phải dùng vốn nghiên cứu khoa học, không ai lại dùng vốn xóa đói giảm nghèo, dùng người nghèo để làm thử nghiệm, cũng tại Văn Chấn còn đầu tư 20 triệu đồng cho một hộ khá giả để nuôi ếch Thái Lan.

Để đầu tư hiệu quả hơn, Ban chỉ đạo Chương trình 135 của tỉnh nên xem xét điều chỉnh cơ cấu đầu tư theo hướng: tăng vốn đầu tư hỗ trợ phát triển sản xuất nhiều hơn cho các mô hình, hỗ trợ cây con giống, vật tư nông nghiệp, giảm hỗ trợ mua máy móc. Thực tế hộ nghèo qui mô sản xuất nhỏ nên ở huyện T có hộ chỉ có vài sào ruộng mà được trang bị máy cày đã bán lại cho hộ giàu, khi có cấp trên về kiểm tra thì lập tức "mượn lại" để che mắt đoàn kiểm tra.

Từ thực tế qua giám sát, Ban Dân tộc HĐND tỉnh đề nghị UBND tỉnh, Ban chỉ đạo Chương trình 135 của tỉnh tăng cường kiểm tra uốn nắn kịp thời, chấn chỉnh những việc làm không đúng với qui định, nhất là sai đối tượng để đảm bảo chính sách của Đảng, Nhà nước được thực hiện nghiêm túc, đến đúng đối tượng là người nghèo được hưởng. Đó là mong muốn và cũng là trách nhiệm của người đại biểu nhân dân đối với cử tri và với quê hương đất nước.

Ngân Hà