Phấn đấu tổng giá trị cây vụ đông đạt trên 300 tỷ đồng, giá trị mỗi héc-ta canh tác đạt 28 - 30 triệu đồng - mục tiêu này không phải quá cao đối với một tỉnh đã có phong trào làm cây vụ đông hơn 15 năm. Tuy nhiên, trong bối cảnh sản xuất nông nghiệp hiện tại cùng với giá vật tư phân bón tăng cao như hiện nay, nếu không quyết liệt, chủ động và có những giải pháp phù hợp thì cũng rất khó thành hiện thực.

Do đó, các địa phương cần chỉ đạo sát sao, vận động nông dân khẩn trương thu hoạch trà lúa mùa sớm nhanh, gọn, thu hoạch đến đâu làm đất ngay đến đó để trồng ngô bầu và các loại cây trồng khác.

Về giống nên sử dụng các giống ngắn ngày có thời gian sinh trưởng dưới 120 ngày như: B06, NK4300, C919, MX4, MX6, MX2... và phải làm bầu trước khi thu hoạch lúa từ 5 đến 7 ngày. Tùy theo điều kiện cụ thể từng vùng có thể gieo trồng các loại dưa chuột, bầu, bí nhưng thời vụ phải kết thúc trước ngày 20/10/2013. Với diện tích trồng cây rau đậu nên đưa các loại rau đậu ôn đới, các giống đặc sản địa phương như: dưa chuột Đài Loan, Trung Quốc, bí xanh, cải ngọt… và bố trí trồng thành nhiều đợt để rải vụ, nâng cao hiệu quả kinh tế.

Trong đầu tư thâm canh đảm bảo phân bón và bón phân cân đối, hợp lý, tăng cường sử dụng phân hữu cơ và rơm rạ che phủ cho đất. Một vấn đề nữa không thể không nói tới là quy hoạch vùng sản xuất rau theo hướng hàng hóa và hướng dẫn thực hiện quy định về rau an toàn, nâng cao giá trị.

Nói vậy không phải là ngành nông nghiệp, các huyện, thị không có quy hoạch trong sản xuất, nhất là sản xuất cây vụ đông nhưng giữa quy hoạch và thực hiện quy hoạch chưa có sự tương đồng. Nhà nước quy hoạch cứ quy hoạch, nhân dân sản xuất cứ sản xuất, từ đó dẫn đến khủng hoảng thừa.

Một vấn đề nữa là chúng ta luôn lấy cây ngô làm chủ lực, phải chăng sản xuất ngô tuy giá trị không cao nhưng đó là giải pháp an toàn nhất? Khoai tây, rau xanh nếu làm tốt, giá trị kinh tế luôn cao gấp 1,3 lần đến 1,5 lần so với cây ngô nhưng vấn đề giống, kỹ thuật, thị trường luôn làm khó nông dân.

Về lâu dài, thiết nghĩ phải thay đổi cách làm, cách nghĩ như trong những năm vừa qua. Cơ cấu giống là yếu tố quan trọng song cũng không phải là yếu tố quyết định tất cả. Vấn đề cốt lõi là bố trí cơ cấu mùa vụ một cách hệ thống, khoa học trong cả năm. Vấn đề nữa là quy hoạch vùng sản xuất chuyên canh, tạo vùng hàng hóa lớn gắn với chế biến công nghiệp.

Một quy luật tất yếu của nền cơ chế thị trường là ở đâu có hàng hóa tập trung với khối lượng lớn ắt sẽ có thị trường, có chế biến công nghiệp, nhất là hàng hóa nông sản. Yên Bái tuy chưa phải là một “vựa ngô” nhưng sản lượng ngô không phải ít. Song thực tế lại không có một doanh nghiệp nào trong nước thu mua, hầu như đều do các tư thương thu mua rồi xuất bán ra thị trường Trung Quốc trong khi mỗi năm, Việt Nam phải nhập khẩu hàng chục triệu tấn ngô làm thức ăn chăn nuôi với giá thành cao. Rõ ràng ở đây đang có một nghịch lý đã tồn tại khá lâu và dường như vẫn chưa có lời giải. 

Để sản xuất cây vụ đông thực sự phát huy hiệu quả, trong công tác chỉ đạo phải sát thực tế, quan trọng hơn là quy hoạch thành vùng sản xuất hàng hóa đồng thời tích cực áp dụng các biện pháp kỹ thuật, chuyển dịch cơ cấu giống, cây trồng phù hợp với đất đai và thị trường, tạo bước đột phá trong sản xuất.

Ngọc Trúc