Để chính sách chi trả DVMTR phát huy hiệu quả, các nhà máy thủy điện và cơ sở sản xuất, kinh doanh nước sạch phải có trách nhiệm nộp phí. Phí DVMTR là công cụ kinh tế yêu cầu mọi cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức được sử dụng và hưởng thụ từ các dịch vụ này phải trả tiền cho những người cung ứng dịch vụ là các chủ rừng và các hộ dân, hộ nhận khoán bảo vệ rừng.

Bên cung ứng DVMTR là tổ chức, người lao động trong ngành lâm nghiệp trực tiếp đầu tư vốn và lao động để bảo vệ và phát triển rừng (BV&PTR). Bên sử dụng DVMTR là các nhà máy thủy điện, nhà máy sản xuất nước sạch, các đơn vị sử dụng môi trường rừng để sản xuất ra sản phẩm: điện, nước sạch, sản phẩm dịch vụ…

Nguồn tiền chi trả từ bên sử dụng DVMTR là một nguồn tài chính được huy động trong xã hội nhằm thực hiện công tác quản lý, BV&PTR. BV&PTR là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Tuy nhiên, những giá trị từ rừng được sử dụng trực tiếp để tạo ra giá trị hàng hóa cung cấp cho sản xuất, tiêu dùng thuộc về các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh được hưởng lợi trực tiếp từ DVMTR.

Nhận thức đúng về mục tiêu, ý nghĩa kinh tế và xã hội của chính sách sẽ góp phần tổ chức thực hiện chính sách đạt hiệu quả. Theo hình thức chi trả gián tiếp, bên sử dụng DVMTR ủy thác với Quỹ BV&PTR để chi trả tiền cho bên cung ứng DVMTR. Các cơ sở thủy điện và sản xuất, kinh doanh nước sạch đã ký hợp đồng ủy thác với Quỹ BV&PTR tỉnh ngay từ khi triển khai chính sách chi trả (có hiệu lực từ ngày 1/1/2011. Do đó, các đơn vị có sử DVMTR phải tuân thủ và thực hiện nghiêm túc.

Ngược lại, Quỹ BV&PTR có trách nhiệm hướng dẫn chính sách, đôn đốc bên sử dụng DVMTR nộp tiền chi trả đúng số kê khai, đúng kỳ hạn nhằm bảo đảm quá trình thực hiện kế hoạch chi trả đã được UBND tỉnh phê duyệt hàng năm, thông báo diện tích rừng cung ứng và kết quả nghiệm thu rừng cho bên sử dụng DVMTR, đồng thời giải quyết các vướng mắc phát sinh theo hợp đồng đã ký kết.

Theo ông Kiều Tư Giang - Chi cục trưởng Chi cục Phát triển lâm nghiệp, Phó giám đốc Quỹ BV&PTR Yên Bái, trên cơ sở hợp đồng ủy thác chi trả đã ký, đến nay, hầu hết các nhà máy thủy điện nằm trên địa giới hành chính liên tỉnh đã thực hiện đầy đủ chính sách chi trả DVMTR. Quỹ đã tiến hành chi trả cho các chủ rừng, các ban quản lý rừng, cộng đồng thôn, bản theo đúng quy định.

Năm 2012, tổng số thu ủy thác thông qua Quỹ BV& PTR tỉnh là 23,5 tỷ đồng (chủ yếu do Quỹ Trung ương điều tiết, thu trong tỉnh của các nhà máy nước 104,4 triệu đồng, các công ty thủy điện trong tỉnh còn nợ 5,4 tỷ đồng). Tổng số chi là 21,3 tỷ đồng (trong đó trích chi phí quản lý điều hành 10%, dự phòng 5%) số tiền chi trả trực tiếp cho các chủ rừng trên 18,7 tỷ đồng với trên 23.959 hộ dân và các tổ chức, doanh nghiệp và chủ rừng theo đơn giá tại Quyết định 178/QĐ-UBND ngày 28/02/2013 của Chủ tịch UBND tỉnh về việc điều chỉnh kế hoạch thu chi tiền DVMTR năm 2012 trên địa bàn tỉnh Yên Bái. Tuy nhiên, còn một vài đơn vị sản xuất điện vẫn chưa thực hiện nộp đủ số phí phải thực hiện với số tiền hàng tỷ đồng gây khó khăn trong chi trả cho các chủ rừng.

Phí DVMTR là trách nhiệm của các bên sử dụng DVMTR, do đó, các cơ sở sản xuất thủy điện và nước sạch phải đề cao trách nhiệm thu và nộp đủ số tiền chi trả DVMTR theo quy định, theo cam kết trong hợp đồng ủy thác với Quỹ BV&PTR tỉnh. Các bên sử dụng DVMTR cần nhanh chóng và có giải pháp tích cực với bên mua điện giải quyết tồn tại để thanh toán và chuyển đủ số tiền DVMTR theo quy định để thực hiện chi trả cho các chủ rừng theo kế hoạch chi trả được UBND tỉnh phê duyệt.

Bên cạnh đó, các cơ sở sản xuất cần nghiêm túc thực hiện kê khai, nộp tiền chi trả DVMTR hàng quý theo thời gian quy định của chính sách và chuyển tiền trả từng quý theo quy định tại Thông tư liên tịch số 62/TTLT-BNNPTNT-BTC và hợp đồng ủy thác đã ký với Quỹ BV&PTR.

Trên tinh thần trách nhiệm, hợp tác, cộng đồng trách nhiệm, các doanh nghiệp đang sử dụng DVMTR nên thực hiện đúng nghĩa vụ của mình đã được ký kết, góp phần đưa chính sách chi trả DVMTR đi vào cuộc sống và phát huy vai trò của dịch vụ này trong mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh.

Ngọc Trúc