Dự kiến vụ đông 2013 - 2014, toàn tỉnh đưa vào gieo trồng 9.000ha nhưng ngay sau Lễ phát động phong trào thi đua sản xuất vụ đông tại xã Phù Nham (Văn Chấn), các huyện, thị đã tích cực chỉ đạo nông dân đưa vào gieo trồng 10.630ha. Trong đó, cây ngô vẫn là chủ lực với 6.625ha, khoai lang trên 1.000ha, còn lại là khoai tây, cà chua và rau màu các loại.

Qua đó cho thấy, chính quyền các cấp, đặc biệt là người dân đã rất chú trọng đến sản xuất vụ đông và coi vụ đông là vụ sản xuất chính trong năm. Sản xuất cây vụ đông không xa lạ với bất cứ người dân nào nhưng nét mới trong sản xuất vụ đông năm nay là nông dân đã biết làm liền ô liền thửa, tạo khối lượng hàng hóa lớn chứ không còn sản xuất “đa canh” như những năm trước. Đặc biệt, các giống cây có năng suất, chất lượng cao được đưa vào gieo trồng nhiều hơn. Nói đúng hơn là nông dân không còn lấy diện tích, năng suất làm thước đo mà đã tính hiệu quả kinh tế trên mỗi héc-ta canh tác.

Văn Chấn đã đưa vào gieo trồng 2.350ha cây vụ đông, trong đó cây ngô chiếm 1.850ha, còn lại là các loại rau màu. “Sản xuất cây vụ đông đối với các xã vùng cánh đồng Mường Lò đã có hàng chục năm nay nhưng đối với các xã vùng ngoài thì còn rất mới mẻ” - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Nguyễn Văn Toản nói. Do đó, vụ đông này, Văn Chấn đã chỉ đạo sát sao và có nhiều cơ chế, chính sách phù hợp để đưa cây vụ đông, nhất là cây ngô bén rễ ở các xã vùng ngoài.

Sau những ngày ra quân, nhân dân các xã vùng ngoài đã đưa vào gieo trồng trên 500ha cây vụ đông, trong đó có gần 100ha ngô và tuy chưa đạt kế hoạch theo dự kiến nhưng đó sẽ là nền tảng quan trọng cho sự  phát triển của những năm tiếp theo. Đến nay, toàn bộ diện tích cây vụ đông đã cơ bản thu hoạch xong, năng suất ngô bình quân chung toàn huyện đạt 3,2 tấn/ha, cao hơn vụ trước 0,2 tạ/ha, giá trị cây vụ đông đạt bình quân 35 triệu đồng/ha.

Đặc biệt, một số địa phương đã đưa giống ngô PAC 339 vào gieo trồng mang lại hiệu quả rất cao, năng suất đạt 7 tấn/ha. Không chỉ có vậy, đến khi thu hoạch, lá ngô vẫn xanh, nông dân thu về phục vụ phát triển chăn nuôi và làm thức ăn dự trữ cho gia súc trong mùa đông rất tốt. Với 7.000m2, gia đình ông Đinh Văn Hùng, xã Thanh Lương đã đưa vào gieo trồng 100% giống ngô PAC 339.

Cũng vẫn chân ruộng đó, công đầu tư chăm sóc như nhau nhưng ngô đã đạt năng suất 7,5 tấn/ha, cao hơn 2 tấn so với các giống ngô lai. Nhờ đưa giống ngô mới vào sản xuất, vụ đông này, gia đình đã thu được trên 30 triệu đồng, thân và lá ngô thu hoạch bán cho các hộ chăn nuôi gia súc và nuôi cá cũng được gần 500.000 đồng.

Nông dân xã Thanh Lương (Văn Chấn) thu hoạch ngô đồng, năng suất đạt 45 tạ/ha.

Ông Trịnh Xuân Thành - Chủ tịch UBND xã Thanh Lương phấn khởi cho biết: “Vụ đông năm nay, toàn xã gieo trồng 110ha, trong đó có 15ha rau đậu, 20ha cá ruộng, còn lại là cây ngô. Xã có 761 hộ dân thì 100% số hộ tham gia, trồng nhiều và hiệu quả nhất vẫn là Bản Lý, Bản Lào. Đến nay, đã cơ bản thu hoạch xong, giá trị cây vụ đông đạt trên 1 tỷ đồng. Đây là số thu không lớn nhưng với một xã thuần nông như Thanh Lương thì đã góp phần không nhỏ để xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới”.

Cũng như Văn Chấn, vụ đông này, nhà nông Văn Yên chung một niềm vui được mùa với gần 3.000ha, trong đó có 1.011ha cây ngô trên đất 2 vụ lúa, 250ha rau màu, gần 200ha khoai lang mang về trên 30 tỷ đồng. Đại Phác là một xã điển hình về phát triển cây vụ đông. Toàn xã có 129ha lúa ruộng, bà con đưa vào gieo cấy trên 120ha ngô vụ đông. Không chỉ nhiều về diện tích mà người dân nơi đây sản xuất bài bản, đồng loạt làm bầu, đồng loạt ra đồng, áp dụng quy trình chăm sóc cũng như phòng chống sâu bệnh nghiêm ngặt nên năng suất đạt khá cao, bình quân trên 4,5 tấn/ha.

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, sản xuất vụ đông vẫn còn những hạn chế nhất định. Khá nhiều địa phương có đủ điều kiện sản xuất nhưng người dân vẫn bỏ hoang ruộng nương mấy tháng đông. Nhiều địa phương sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, thiếu tính quy hoạch, thiếu đầu tư chăm sóc nên hiệu quả chưa cao.

Song song, chúng ta vẫn thụ động trong khâu tiêu thụ sản phẩm. Hầu hết sản phẩm vụ đông không xây dựng được thương hiệu, phần lớn làm theo phong trào, hoàn toàn phụ thuộc vào tư thương. Giá trị thu nhập cây vụ đông tuy đã đạt 30 triệu đồng/ha nhưng sau trừ chi phí cũng như phần hỗ trợ của tỉnh thì người nông dân cũng chẳng còn được là bao.

Rõ ràng, ngành nông nghiệp, các huyện, thị cũng như các ngành chức năng cần tìm ra những giải pháp, đặc biệt là khâu tiêu thụ sản phẩm và khắc phục hạn chế thì sản xuất cây vụ đông mới thực sự hiệu quả, người nông dân sống tốt nhờ sản xuất nông nghiệp.

Ngọc Trúc