Là địa phương có diện tích rừng khá rộng lớn, trên 93.000ha và có nhiều loại gỗ quý hiếm giá trị kinh tế cao, một thời Văn Yên từng là "điểm nóng" trong chặt phá, khai thác rừng, nhất là rừng tự nhiên. Nhiều diện rừng bị khai thác kiệt quệ, những cây gỗ quý hiếm bị đốn hạ, rừng bị tàn phá không thương tiếc. Thế nhưng trong một vài năm trở lại đây, bằng nhiều biện pháp phòng chống, bảo vệ rừng (BVR) hiệu quả, số vụ vi phạm lâm luật trên địa bàn huyện đã cơ bản được kiềm chế.

Không còn ngọn núi cao nào, cánh rừng nào là không có dấu chân người, nhiều khu rừng tự nhiên ở Nà Hẩu, Đại Sơn, Mỏ Vàng, Xuân Tầm, Phong Dụ Thượng, Phong Dụ Hạ, đến những cánh rừng ở Yên Hợp luôn bị khai thác, chặt phá nặng nề. Số vụ vi phạm lâm luật bị phát hiện và xử lý ngày một gia tăng, mức độ vi phạm cũng lớn và nghiêm trọng hơn. Trước thực trạng đó, huyện Văn Yên, lực lượng kiểm lâm đã tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhân dân cùng tham gia BVR, phòng, chống chữa cháy rừng một cách thường xuyên, liên tục. Huyện yêu cầu UBND các xã phải vào cuộc để bảo vệ và phát triển vốn rừng, xã nào mà để xảy ra tình trạng khai thác chặt phá rừng tràn lan thì bí thư, chủ tịch UBND xã đó phải chịu trách nhiệm trước lãnh đạo huyện.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác xây dựng và thực hiện quy ước BVR trong cộng đồng dân cư phù hợp với phong tục, tập quán của từng địa phương, thôn, bản; thể chế hóa Luật Bảo vệ và phát triển rừng; nâng cao chất lượng khoán và BVR tới hộ, nhóm hộ dân, chỉ khi nghiệm thu đảm bảo chất lượng tốt mới chi trả tiền khoán BVR. Qua đó, chất lượng rừng được giao khoán, bảo vệ đã được nâng lên rõ rệt, trách nhiệm người dân được nhận BVR ngày một nâng cao.

Bên cạnh đó, lực lượng kiểm lâm còn tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, quản lý khai thác, vận chuyển, chế biến, tiêu thụ lâm sản trên địa bàn. Cán bộ kiểm lâm đều phải "nằm vùng" ở các xã, thôn bản mình phụ trách để tuyên truyền, bảo vệ và phát triển vốn rừng. Không chỉ kiểm lâm mà lãnh đạo UBND huyện cùng các ngành chuyên môn cũng thường xuyên đi kiểm tra cơ sở về công tác quản lý, BVR.

Bằng những việc làm và giải pháp cụ thể, việc chặt phá, khai thác rừng ở Văn Yên đã giảm trông thấy. Tuy vẫn còn xảy ra việc khai thác gỗ nhỏ lẻ trong dân nhưng những vụ khai thác, chặt phá, vận chuyển với khối lượng lớn không còn, nhất là đã xóa được những "điểm nóng" về khai thác rừng trái phép. Không chỉ có vậy, ý thức bảo vệ, quản lý rừng ở các cấp cơ sở cũng được chú trọng và nâng lên, nhất là ý thức của người dân, vùng đồng bào dân tộc.

Người dân xã vùng cao ở Mỏ Vàng, Nà Hẩu, Xuân Tầm, Phong Dụ Thượng... những năm trước đây lấy khai thác chặt phá rừng là chính thì nay đã biết bảo vệ và phát triển vốn rừng. Trong hầu hết các vụ vi phạm lâm luật bị phát hiện thì phần lớn là do người dân phát giác và cung cấp thông tin cho các cơ quan chức năng xử lý.

Anh Đoàn Giao Lương - phụ trách bộ phận quản lý BVR Hạt Kiểm lâm huyện phấn khởi nói: "Ý thức cũng như nhận thức của người dân về quản lý BVR, phát triển rừng đã nâng lên rõ rệt. Toàn bộ diên tích rừng đặc dụng, rừng tự nhiên, rừng phòng hộ, rừng tự nhiên sản xuất đã được người dân, nhóm hộ nhận khoán và bảo vệ rất tốt. Đặc biệt từ năm 2012 tỉnh thực hiện chính sách chi trả phí dịch vụ môi trường rừng, người dân lại càng quý trọng và bảo vệ rừng tốt hơn. Tuy diện tích được chi trả ít, chỉ có 1.500ha tập trung ở xã Phong Dụ Thượng nhưng người dân rất phấn khởi. Không chỉ bảo vệ tốt mà bà con còn trồng và phát triển nghề rừng rất mạnh, rừng đã trở thành một nguồn thu nhập, một nghề không thể thiếu đối với đại bộ phận người dân nông thôn".

Anh Triệu Tài Tìn - Trưởng nhóm bảo vệ rừng thôn 6, xã Phong Dụ Thượng cho biết: "Trong nhóm có 19 hộ nhận khoán bảo vệ 174ha rừng tự nhiên phòng hộ, trước đây chỉ được nhận tiền khoán bảo vệ của Nhà nước, năm 2012 lại được nhận 4.480 ngàn đồng từ phí dịch vụ môi trường rừng, anh em trong tổ rất phấn khởi".

Cũng như anh Tìn, anh Triệu Trung Lý vừa ký nhận 11 triệu 690 ngàn đồng từ phí dịch vụ môi trường rừng hồ hởi nói: "Số tiền không lớn, mỗi năm chỉ được có hơn 24 ngàn đồng/ha nhưng đó là nguồn động viên và sự hỗ trợ của Nhà nước với những người BVR chúng tôi. Thông qua đó ý thức, nhận thức về rừng của người dân sẽ được nâng lên, rừng được bảo vệ tốt hơn".

Rõ ràng, khi người dân đã hiểu được lợi ích từ rừng thì công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng cũng dễ dàng hơn. Bởi chính người dân là những người gần rừng và cũng là tai mắt của rừng, rừng là bạn, rừng che chở, rừng là cuộc sống  của nhân dân.

Thanh Phúc