Thực tế cho thấy, sau 2 năm triển khai Dự án “Cải thiện sức khỏe bà mẹ, trẻ em dân tộc thiểu số (DTTS) thông qua hành vi có lợi cho sức khỏe” tại Lục Yên, người dân vùng có đông đồng bào đã dần thay đổi nhận thức.

Lục Yên là một trong hai huyện được chọn triển khai Dự án bởi nơi đây còn nhiều tồn tại trong công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em những năm gần đây. Tình trạng kết hôn và mang thai sớm khá phổ biến: tuổi kết hôn và mang thai sớm hơn khoảng 3 đến 4 năm so với tuổi trung bình của quốc gia; tai biến sản khoa cao, ước tính huyện Lục Yên có 21% số phụ nữ có vấn đề về sản khoa; sinh con thiếu sự hỗ trợ của cán bộ y tế chiếm tỷ lệ 5,7%; tình trạng tử vong bà mẹ và trẻ em vẫn còn; người chồng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định nơi sinh, mong muốn có con trai vẫn còn phổ biến và phụ nữ mang thai phải lao động nặng cho tới gần ngày sinh; tình trạng trẻ em ốm đau, tiêu chảy khá phổ biến, chiếm 13%; kiến thức làm mẹ an toàn của phụ nữ dân tộc thiểu số hạn chế...

Bác sỹ Hoàng Văn Gia - Phó giám đốc Trung tâm Y tế huyện Lục Yên cho biết: “Tháng 4 năm 2011, Dự án bắt đầu được triển khai tại địa phương. Trong năm thứ nhất đã triển khai tại 3 xã: Khánh Thiện, Tô Mậu, Minh Tiến và năm 2012 triển khai thêm 7 xã: Tân Lập, Mường Lai, Tân Phượng, Vĩnh Lạc, Động Quan, Trúc Lâu, An Phú. Với những khó khăn trong công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em DTTS, huyện xác định, Dự án có ý nghĩa rất quan trọng bởi sẽ góp phần giảm bệnh tật và giảm tử vong bà mẹ, trẻ em trong nhóm đồng bào DTTS của huyện Lục Yên thông qua khuyến khích các hành vi có lợi cho sức khỏe trong các cặp gia đình và cộng đồng”.

Bên cạnh đó, Dự án góp phần nâng cao kiến thức, thái độ, hành vi của cá nhân, gia đình và cộng đồng về chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em; tăng cường tiếp cận và sử dụng dịch vụ y tế của bà mẹ và trẻ sơ sinh thông qua hoạt động can thiệp có hiệu quả của hệ thống chuyển tuyến dựa vào cộng đồng ở vùng sâu, vùng xa; tăng cường cam kết của lãnh đạo địa phương và ủng hộ của cộng đồng cho các chương trình truyền thông thay đổi hành vi về chăm sóc sức bà mẹ, trẻ em tại các nơi triển khai Dự án; nâng cao năng lực truyền thông thay đổi hành vi của địa phương; cải thiện thái độ, hành vi về bình đẳng giới nhằm nâng cao vị thế của người phụ nữ…

Trung tâm Y tế huyện Lục Yên đã chủ động xây dựng kế hoạch, triển khai các hoạt động truyền thông cụ thể đến hệ thống y tế cơ sở, đặc biệt là đội ngũ nhân viên y tế thôn, bản thông qua các lớp tập huấn, nâng cao kỹ năng tuyên truyền; phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể được phân công phụ trách các xã chủ động phối hợp với bí thư chi bộ, trưởng thôn nắm bắt địa bàn, vận động phụ nữ đi khám phụ khoa và cho trẻ đi kiểm tra cân nặng, tiêm phòng…

Bên cạnh đó, Trung tâm chủ động chỉ đạo các trạm y tế đẩy mạnh vận động chị em thực hiện tốt việc chăm sóc sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình, hướng dẫn chị em cách nuôi dạy con theo khoa học và cách tổ chức cuộc sống gia đình, vận động chị em đi khám phụ khoa và điều trị phụ khoa, đối với phụ nữ mang thai đảm bảo được khám 3 lần trong chu kì mang thai; tư vấn, thảo luận nhóm, trực tiếp tới các hộ gia đình vận động, tuyên truyền cho các bà mẹ nuôi con bằng sữa mẹ. Đối với công tác chăm sóc trẻ em, vận động các bà mẹ có con dưới 1 tuổi đi tiêm chủng đầy đủ để đề phòng 6 bệnh nguy hiểm và uống vắc-xin.

Sau 2 năm triển khai Dự án, công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em DTTS số tại huyện Lục Yên đã có những chuyển biến rõ rệt. Nếu như năm 2012, số phụ nữ đẻ được khám thai 3 lần là 1.818/2.078, đạt trên 87% kế hoạch, số phụ nữ khám phụ khoa là 14.888/13.000, đạt 114% kế hoạch; số phụ nữ điều trị phụ khoa là 6.459/6.500, đạt trên 99%, số trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm đầy đủ là 2.227/1.976, đạt 112,7% kế hoạch… thì từ đầu năm 2013, số phụ nữ đẻ đươc khám 3 lần đạt 1.216, bằng 86,36%, số phụ nữ khám phụ khoa là 10.689/13.000, đạt trên 82%, số phụ nữ điều trị phụ khoa 4.420/6.500, đạt 68%, số trẻ được tiêm đầy đủ dưới 1 tuổi là 1.761, đạt 85,6%...

 Những thay đổi bước đầu trong nhận thức và hành vi của phụ nữ DTTS huyện Lục Yên chính là kết quả tích cực sau một thời gian triển khai Dự án. Dự án không chỉ giúp chị em nâng cao kiến thức về chăm sóc, bảo vệ sức khỏe của bản thân và giảm tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em mà còn tạo cơ hội để cán bộ y tế, cộng tác viên y tế có môi trường học hỏi, rèn luyện kỹ năng tuyên truyền.

An Nguyên