Đi tìm định nghĩa….

Vài năm trở lại đây, xu hướng “xê dịch” của những người trẻ không còn là quá xa lạ. Hai từ xê dịch hiểu cơ bản là dời đổi vị trí, không ở nguyên một chỗ. Khi “xê dịch” đã trở thành một xu hướng, tức là ngày một định hình, rõ ràng, thì biểu hiện của nó diễn ra trên nhiều phương diện của cuộc sống: suy nghĩ, lối sống, công việc… mà phổ biến nhất là job-hopping (nhảy việc) và  “phượt”.

Nhảy việc thực chất là cách dịch, cách nói đầy hình ảnh, sinh động về việc chuyển công việc, vị trí công tác với tần suất thường xuyên. Hiểu vui như là “nhảy”  từ chỗ này ra chỗ kia, nhảy việc thì nhảy hết từ công việc này đến công việc khác, vị trí này ra vị trí khác. Vì thế nên nó được tính là một biểu hiện rõ ràng của xu hướng “xê dịch” chăng? Ngày nay, nhiều bạn trẻ không còn thích vào biên chế hay làm công ăn lương cố định theo một cơ quan nhà nước, công ty nào đó lâu dài. Làm hợp đồng với họ cũng chẳng có gì đáng phàn nàn vì họ chỉ muốn làm cho đơn vị đó một vài năm, thậm chỉ vài ba tháng, rồi chuyển sang một công việc khác, làm cho một công ty khác hoặc ở vị trí khác. Với họ thì: “Là chuyện thường, chỗ này không ổn thì tìm chỗ khác”.

Trong sở thích, đi phượt là trào lưu mới mà ai cũng từng nghe qua, rất nhiều trong số đó cũng ao ước và muốn thử. Đi phượt là hình thức du lịch “bụi” nhập khẩu theo phương Tây. Người đi phượt tới mọi miền đất, có thể là dọc dải đất hình chữ S hoặc xa hơn là nước lân cận, còn có thể là nhiều nước trên thế giới bằng phương tiện “thô sơ” như xe máy là chủ yếu, ngoài ra còn có dạng đạp xe hoặc đi bộ.

Khác với đi du lịch là đi theo tour hoặc cùng gia đình, tới những danh lam thắng cảnh, khu nghỉ dưỡng để tận hưởng, nghỉ ngơi; đi phượt mang tính khám phá, trải nghiệm nên địa điểm được chọn là những miền xa xôi, khó khăn với túi tiền giới hạn. Chính vì đi phượt thử thách bản lĩnh và khả năng tự xoay xở, vận động của bản thân nên nó trở nên đầy hấp dẫn với những người trẻ vốn thích phiêu lưu và những điều mới lạ. Trào lưu này càng được cổ vũ mạnh mẽ hơn bởi những hiện tượng sách tự truyện như “Xách ba lô lên và đi” của các tác giả trẻ.

Trong học - thi, xu hướng “xê dịch” không phải là không xuất hiện. Học đủ các trung tâm này, thầy cô kia là một chuyện. Khi lựa chọn con đường bước tiếp của mình là những kì thi quan trọng trong cuộc đời vẫn có những người xê dịch. Hết thi- học rồi lại bỏ, lại thi - học. Trường hợp điển hình của kì thi tuyển sinh đại học 2013, con trai của thí sinh 53 tuổi Hoàng Văn Toán là anh Hoàng Văn Tĩnh (sinh năm 1985), đã thi đỗ vào Đại học Bách Khoa, Học viện Quân Y, Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia với tất cả 5 lần thi đại học trước khi thi đỗ ĐH Hồng Đức.

Những lần thi trước số điểm của anh đều cao, có trường anh đã học được một thời gian, nhưng rồi thấy mình không phù hợp thì bỏ. Bác Toán đi thi năm nay cũng là để động viên con, hai cha con cùng cố gắng cho lựa chọn quyết định này.

Trong hôn nhân - gia đình, tỉ lệ ly hôn ngày càng tăng có phải mang bóng dáng phần nào của  xu hướng “xê dịch”. Không muốn bó buộc, cố định mãi một “nơi chốn” là lý do người trẻ dễ dàng kết hôn rồi li dị.

Ngược dòng về quá khứ, nhà văn Nguyễn Tuân hồi trẻ cũng từng là người theo chủ nghĩa xê dịch, hai lần bị bắt giam vì vượt biên trái phép thời thuộc Pháp. Ông luôn muốn chu du khắp bốn phương để cảm nhận về thế giới xung quanh, cho ra đời những tác phẩm đa sắc màu và thấm đẫm hơi thở cuộc sống.

Như vậy, xu hướng “xê dịch” luôn nhen nhóm  trong mạch ngầm những con người trẻ, và đến thời đại ngày nay xu hướng đó cuộn trào thành một làn sóng mới.     

Và câu trả lời…

Thoạt nhiên, khi nghĩ về xu hướng “xê dịch”, phần lớn mọi người có thể lập tức hạ một chữ: “Nhảm”, “Khùng”, “Dở hơi” hay mĩ miều hơn chút “Rảnh rỗi sinh nông nổi”. Trong những biểu hiện của xu hướng “xê dịch” thì phần nào đó kết luận này đúng. Vì sao vậy? Nền tảng văn hóa là yếu tố cần phải xét đến. Người Á Đông nói chung hay người Việt Nam nói riêng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của Nho giáo rất khuôn khổ, nguyên tắc và hệ tư tưởng của những người định cư. Tổ tiên chúng ta, khác với tổ tiên người Mĩ là dân du mục, sống lối định canh định cư lâu dài, thích “an cư lạc nghiệp”.

Ông bà ta chỉ mong con cháu ổn định sự nghiệp, gia đình. Điều này không phải là không đúng trên thực tế. Ổn định là nền tảng của phát triển, tạo gốc rễ và đà tiến cho mỗi người. Xét trong thời buổi kinh tế khó khăn ngày nay, không phải cứ bỏ việc này thì dễ có việc khác, cho dù bạn giỏi đến đâu. Ngoài năng lực, bề dày kinh nghiệm trong một công việc giúp bạn tiến xa.

Việc thăng tiến cũng vậy, làm sao bạn có thể thăng chức, tăng lương và có các mối quan hệ bền vững nếu vừa làm một thời gian ngắn, chưa kịp quen việc đã chuyển việc khác? Ừ thì lương không thỏa đáng, sếp khó ưa hay đồng nghiệp không hợp tác là những lý do chính đáng. Nhưng nhà tuyển dụng có đặt một câu hỏi lớn không khi bạn không đủ đam mê để gắn bó với một công việc nào, “cả thèm chóng chán” hay đủ bản lĩnh để đối mặt với những khó khăn gặp phải.

Tương tự như trong hôn nhân, ngoài cái “tình”, người ta sống với nhau còn vì cái “nghĩa”. Sau cùng đâu mới là bến đỗ hạnh phúc thực sự khi mà “đứng núi này trông núi nọ”, khi tình yêu, bản lĩnh không đủ lớn để vượt qua sóng gió? Hệ lụy của những cuộc hôn nhân đổ vỡ là không thể đo đếm. Chuyện phượt cũng vậy, không chỉ dừng lại ở mạo hiểm mà nó là nguy hiểm khi có sinh viên mất tích khi phượt Fansipan hay nhiều người bỏ mạng trên những cung đường mang tên phượt. Có “xê dịch” mãi được không khi mà đến lúc nào đó ta không còn trong tuổi trẻ, đã bắt đầu mỏi mệt và muốn nghỉ chân?

Tuy nhiên, nói qua thì cũng phải nói lại. Không phải tự dưng mà người ta khùng điên lao theo xu hướng “xê dịch”. Khi đang trong thời tuổi trẻ sung sức nhất, tràn đầy năng lượng nhất, người ta muốn thỏa mãn niềm đam mê của mình. Hành trình khám phá bản thân là không ngừng nghỉ. Ta được quyền thử, được phép thử nghiệm cho đến khi tìm ra đáp số. Việc này không hợp thì tìm việc khác đúng năng lực, sở trường. Nhiều người qua quá trình nhảy việc mới tìm thấy đam mê thực sự và một công việc trong mơ. Chúng ta xứng đáng với những gì ta có và công sức đã bỏ ra. Những công việc mới mẻ mang cho cuộc sống của chúng ta không nhàm chán, tẻ nhạt và tạo động lực, nguồn hứng khởi lớn để làm việc. Thêm vào đó, đặt mình ở nhiều vị trí khác nhau, làm qua nhiều công việc tích lũy cho bạn vốn sống và đó là  một điểm cộng cho đích- đến- thực- sự. Thay đổi là để phát triển. Hoàn thiện từng ngày một và tìm cách thích ứng chính là cách con người có ngày hôm nay.

“Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Đi nhiều nơi, biết nhiều chuyện hay đơn giản là thử qua các món ăn lạ, sống cùng dân địa phương khiến ta có được cái nhìn đa chiều và phong phú hơn về cuộc sống. Hôn nhân cũng có khi là một sai lầm, mà sai thì sửa, đừng để đến khi vết thương đã hoại tử thì chỉ gây khổ sở mà thôi. Thành công không phải là con đường thẳng tắp trải hoa hồng mà là chuỗi những thất bại, va vấp rồi đứng dậy. Huống chi khi ta còn đang là những người trẻ, có cả tuổi thanh xuân phía trước để tìm kiếm thành công, hạnh phúc. Xê dịch mãi rồi cũng sẽ thấy điểm dừng lý tưởng nhất trong cuộc đời.

Tạm kết…

Không có kết luận đúng hay sai cho câu hỏi về xu hướng “xê dịch”. Chỉ có nhận định nên hay không là tùy thuộc vào mỗi người. Không phải ai thích cũng đủ điều kiện cho phép xê dịch mà muốn dịch đâu thì dịch. Khi đó, xê dịch là mạo hiểm. Còn nếu có khả năng và tin vào bản thân mình thì tại sao không thử?

Nguyễn Diệu Huyền