Trong 9 tháng qua, toàn huyện Văn Yên có 182 trường hợp sinh con thứ 3 trở lên, là địa phương có số này cao thứ hai trong tỉnh, sau huyện vùng cao Mù Cang Chải (183 trường hợp).

Nguyên nhân của thực trạng này, qua trao đổi với đội ngũ cán bộ, cộng tác viên dân số huyện và người dân sinh sống trên địa bàn, được biết, Văn Yên là huyện có nhiều đồng bào dân tộc anh em cùng sinh sống, nhiều xã, thôn bản thuộc vùng đặc biệt khó khăn, đồng bào công giáo chiếm tỷ lệ khá đông... Chính vì thế đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho việc giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên gặp trở ngại. Những quan niệm, suy nghĩ thiên lệch về giới tính "trọng nam khinh nữ", "đẻ con trai để nối dõi tông đường" vẫn tồn tại ở không ít các gia đình, đặc biệt là ở các gia đình dân tộc thiểu số.

Tới Nà Hẩu – một trong những xã đặc biệt khó khăn của huyện Văn Yên, nơi có trên 90% đồng bào dân tộc Mông sinh sống; điều dễ nhận ra nhất là hầu như gia đình nào cũng đông con và  cũng nghèo. Những đứa trẻ mới chỉ lên 5, 6 tuổi nhưng đã phải trông em giúp mẹ hoặc ra suối mò cua, bắt ốc. Thiếu ăn, thiếu mặc khiến cho việc học hành của lũ trẻ cũng không đến nơi đến chốn. Đứa nào may mắn lắm thì được gia đình cho học lên cấp III trường huyện, không thì cũng chỉ hết cấp I, cấp II rồi lại ở nhà chăn trâu, kiếm củi, làm nương, làm rẫy và tiếp tục rơi vào vòng luẩn quẩn: lấy vợ, lấy chồng sớm, sinh con đông, nghèo đói, thất học...

Vùng sâu, vùng xa như Nà Hẩu đã vậy nhưng ngay cả những xã ở gần với trung tâm huyện như An Thịnh (nơi có số hộ gia đình theo đạo Thiên chúa chiếm 65% dân cư trong xã) người dân cũng còn có cách nhìn nhận về việc thực hiện các biện pháp tránh thai và sinh con thứ 3 trở lên chưa thực sự đúng. Nhiều gia đình cho rằng việc uống thuốc tránh thai hay đặt vòng là không tốt cho sức khoẻ của người phụ nữ, ảnh hưởng đến nòi giống, vì thế nên việc tự kế hoạch của các cặp vợ chồng nếu bị lỡ thì cũng không được bỏ mà phải để đẻ.

Ở An Thịnh, có phụ nữ đặt vòng đã được gần 2 năm nhưng chẳng may bị mẹ chồng và chồng phát hiện ra bắt tháo bỏ nên đến nay đã có đến 8 người con. Một gia đình khác, mặc dù cả hai vợ chồng đã lên chức ông bà nội, ngoại, có đủ cả nam lẫn nữ nhưng vẫn tiếp tục sinh đến  con thứ 10.

Trước thực trạng khó khăn trên, hiện tại, huyện Văn Yên vẫn tiếp tục tăng cường các hoạt động truyền thông dân số thông qua việc tổ chức chiến dịch truyền thông tư vấn lồng ghép dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản/kế hoạch hóa gia đình, tổ chức nói chuyện chuyên đề, sinh hoạt câu lạc bộ, tư vấn tại hộ gia đình, phát tờ rơi, tờ gấp... Tuy nhiên, cùng với sự cố gắng của cơ quan chuyên môn là ngành dân số, cũng rất cần hơn nữa sự phối hợp giữa chính quyền địa phương và các ngành thành viên, có như vậy mới hy vọng việc giảm sinh con thứ 3 đạt kết quả và chất lượng dân số mới ngày càng được nâng cao.

H.O