Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước và chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, Yên Bái không phải là vùng trực tiếp giao tranh giữa ta và địch và cũng không phải là trung tâm kinh tế, chính trị lớn của cả nước. Song trên địa bàn Yên Bái có Nhà máy thủy điện Thác Bà, có sân bay Yên Bái và có tuyến đường sắt huyết mạch nối thủ đô Hà Nội với các nước XHCN. Chính vì vậy, trong chiến tranh phá hoại miền Bắc 1968 - 1972, đế quốc Mỹ đã sử dụng không quân tập trung đánh phá Nhà máy Thủy điện Thác Bà, sân bay Yên Bái và đánh phá dọc theo tuyến đường sắt. Trong chiến tranh, đa số bom đã nổ, song còn không ít chưa nổ, còn nằm sâu trong lòng đất. Từ năm 2010 đến nay, lực lượng công binh phối hợp với các huyện, thị, thành phố hủy nổ 18 quả bom các loại bảo đảm an toàn.

Người dân khi phát hiện thấy BM,VN hoặc vật thể lạ cần báo ngay với cơ quan quân sự địa phương để xác minh và tiến hành xử lý, tuyệt đối không được vận chuyển, đục đẽo, cưa cắt BM,VN. Đối với các cơ quan, tổ chức, đơn vị khi chuẩn bị lập dự án xây dựng các công trình cần liên hệ với Bộ CHQS tỉnh xác định khu vực xây dựng có bị ô nhiễm BM,VN hay không để có phương án rà phá, giải phóng mặt bằng, bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản cho nhân dân và của Nhà nước.

 Trung tá Nguyễn Đình Tạo - Trưởng ban Công binh Bộ CHQS tỉnh Yên Bái cho biết: "Khi có thông báo, báo cáo của người dân, doanh nghiệp, hoặc cơ quan quân sự phát hiện có BM,VN, chúng tôi sẽ cử cán bộ trực tiếp xuống hiện trường xác định chủng loại, cùng ban CHQS huyện xây dựng kế hoạch phương án xử lý bảo đảm an toàn tuyệt đối. Đồng thời cung cấp thông tin về tình hình BM,VN trên địa bàn tỉnh cho các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp khi chuẩn bị lập dự án xây dựng công trình để tiến hành rà phá bom, mìn, bảo đảm an toàn cho người và trang thiết bị, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách Nhà nước và nguồn vốn đầu tư của các doanh nghiệp".

Thực hiện Quyết định số 504/QĐ-TTg, ngày 21/4/2010 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom, mìn sau chiến tranh giai đoạn 2010 - 2025, cơ quan công binh đã tham mưu cho Bộ CHQS tỉnh lập kế hoạch trình UBND tỉnh phê duyệt, thành lập Ban chỉ đạo và các tổ chuyên môn từ cấp tỉnh đến cấp xã, tổ chức tập huấn kỹ năng cho đội ngũ cán bộ chuyên ngành ở các cấp, khảo sát và đã xác định toàn tỉnh hiện có 125/180 xã, phường, thị trấn bị ô nhiễm BM,VN tồn sót sau chiến tranh với tổng diện tích đất bị ô nhiễm khoảng 48.780 ha. Qua điều tra khảo sát, Thường trực Ban chỉ đạo 504 tỉnh Yên Bái (Bộ CHQS tỉnh) đã lập bản đồ thực trạng ô nhiễm BM,VN gửi về Trung tâm Công nghệ xử lý BM,VN Bộ Tư lệnh Công binh tổng hợp và triển khai các bước rà phá theo quy trình thực hiện Đề án trong phạm vi toàn quốc.

Việc triển khai thực hiện tốt Quyết định 504/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính Phủ và kế hoạch của Chủ tịch UBND tỉnh là trách nhiệm của cả cộng đồng vì môi trường sạch và an toàn thông qua xác định rõ các khu vực ô nhiễm BM,VN còn sót lại sau chiến tranh trên địa bàn tỉnh Yên Bái, làm cơ sở khắc phục hậu quả BM,VN có thể xảy ra, bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản của Nhà nước và nhân dân, góp phần tạo tiền đề để tỉnh Yên Bái có mặt bằng sạch, tiếp tục kêu gọi đầu tư phát triển kinh tế - xã hội vào địa bàn, bảo đảm hiệu quả, nhanh và bền vững.

Đức Dũng