Chắc hẳn đến bây giờ, nhiều người vẫn chưa thể quên được những hình ảnh hoang tàn, thương tâm của trận lũ lịch sử xảy ra tại xã Cát Thịnh (Văn Chấn) năm 2005. Chỉ trong thời gian ngắn, lũ quét tràn về cướp đi sinh mạng của hơn 40 người cùng hàng trăm ngôi nhà, thiệt hại không thể đong đếm.

Từ thực tế cho thấy, bản chất của lũ ống, lũ quét là nhanh, bất ngờ và tàn phá khủng khiếp khiến người dân không kịp trở tay. Những trận lũ này lại chỉ xảy ra trong một thời gian ngắn và tại những địa điểm như: khu vực bờ sông suối, chân núi...

Đặc biệt, với đặc điểm tỉnh Yên Bái địa hình dốc, nhiều chia cắt, trong khi nhiều khu vực, hộ dân cư thuộc diện bị ảnh hưởng của bão lũ vẫn còn nhiều thì vấn đề cảnh báo trực tiếp, kịp thời tại những nơi này trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Nếu có các công cụ dự báo trực tiếp như thùng đo mưa đơn giản thì việc thông tin kịp thời tình hình bão lũ ngay tại những khu vực như thế thì thiệt hại về người và của chắc chắn sẽ được hạn chế rất nhiều.

Chính vì vậy, ngay sau trận lũ tại Cát Thịnh, Yên Bái được sự hỗ trợ của Cục Phòng chống lụt bão và Quản lý đê điều đầu tư 90 thùng đo mưa đơn giản phục vụ công tác phòng chống lũ quét và sạt lở đất tại cơ sở. Đến năm 2008, UBND tỉnh quyết định đầu tư thêm 200 thùng cấp tiếp cho các thôn, bản tiềm ẩn nguy cơ xảy ra mưa lũ. Sau một thời gian triển khai, thiết bị này đã hoạt động khá hiệu quả, phục vụ đắc lực cho việc cảnh báo mưa lũ tại các địa phương.

Tuy nhiên, hiện nay, sau một thời gian giao cho các địa phương, đa phần các thùng đo mưa đã bị hỏng, không còn sử dụng được. Trong khi đó, số thôn, bản được cấp thùng đo mưa chỉ chiếm số ít, vẫn còn tới 1.600 thôn, bản chưa được cấp.

Công tác bảo quản, duy tu, sửa chữa các thùng đo mưa chưa được các địa phương quan tâm. Thêm vào đó, công tác sử dụng thiết bị và thông tin, báo cáo về tình hình mưa lũ mới chỉ là kiêm nhiệm nên nhiều khi hiệu quả của thùng đo mưa chưa được phát huy triệt để.

Thùng đo mưa đơn giản là thiết bị đo mưa theo hình thức thủ công, bao gồm: một phễu hứng mưa và một chiếc bình để đo mưa. Khi lượng mưa đến vạch nguy hiểm, có nguy cơ xảy ra lũ, người đo mưa có trách nhiệm thông báo, cảnh báo để mọi người sơ tán, chuẩn bị mọi điều kiện để ứng phó với lũ. Qua đó sẽ góp phần tránh và giảm nhẹ thiệt hại về người và của do thiên tai gây ra.

Để phát huy tốt hiệu quả của thiết bị này, nâng cao hiệu quả cảnh báo trong  phòng chống lụt bão, nhất là trong điều kiện diễn biến thời tiết ngày càng bất thường, các trận mưa cục bộ xảy ra bất ngờ và ngày càng rõ rệt hơn thì các địa phương cũng như người sử dụng cần nâng cao hơn nữa ý thức, trách nhiệm trong việc sử dụng, bảo quản các thùng đo mưa.

Mỗi địa phương nên giao trách nhiệm cụ thể cho những người có uy tín và trách nhiệm như trưởng thôn, trưởng bản. Họ sẽ là những người trực tiếp đo đạc, thông báo, cảnh báo cho người dân khi có nguy cơ xảy ra bão lũ.Bên cạnh đó, các cấp chính quyền cần xem xét mua sắm thêm thùng đo mưa để cấp cho các xã, các thôn bản có nguy cơ xảy ra lũ ống, lũ quét đồng thời có chế tài hỗ trợ kinh phí cho việc sử dụng và bảo quản thiết bị… Có như vậy, công tác cảnh báo lũ ống, lũ quét mới kịp thời, chính xác, góp phần giảm đến mức thấp nhất thiệt hại do mưa lũ gây ra.

Hùng Cường