Hiện, Trại đang quản lý, giam giữ trên 2.590 phạm nhân có án cao, những phần tử cộm cán ngoài xã hội, với trên 50 phạm nhân mức án tù chung thân. Phạm nhân mang án tù trên dưới 20 năm thường là phạm tội án ma túy hoặc giết người, có nhiều tiền án, tiền sự chiếm tỷ lệ cao. Nhiều phạm nhân chuyển đến là dân tộc thiểu số, chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc như: Lào Cai, Yên Bái, Sơn La, Lai Châu, Điện Biên…, phạm nhân trình độ dân trí thấp, không biết đọc, không biết viết chữ phổ thông, sống bằng nghề truyền thống là làm nương rẫy, du canh du cư tỷ lệ không nhỏ. Địa hình nơi Trại đóng chân có nhiều đồi núi nên không ít phạm nhân án cao có tư tưởng, âm mưu chống đối, lôi kéo, trốn trại,…

Bên cạnh đó, nhiều phạm nhân mới nhập trại thường gầy yếu, mắc các bệnh có nguy cơ lây nhiễm cao như: lao phổi, viêm gan B, C, nhiễm HIV..., có những trường hợp chuyển giai đoạn AIDS.

Với tinh thần trách nhiệm, Trại giam Hồng Ca thường xuyên tổ chức học tập giáo dục công dân cho phạm nhân (do cán bộ giáo dục trực tiếp truyền đạt) học tập đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, quán triệt thực nội quy trại giam, phổ biến 4 tiêu chuẩn thi đua chấp hành án, quy định rõ những điều phạm nhân phải làm, được làm và không được làm; phân công mỗi cán bộ quản giáo, cán bộ nghiệp vụ hàng tuần tổ chức tuyên truyền các nội dung học tập qua hệ thống truyền thanh từ thứ hai đến thứ năm và ngày thứ bảy hàng tuần tới từng buồng phạm nhân; phối hợp với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Trấn Yên tổ chức lớp dạy văn hóa và duy trì 1 lớp học xóa mù cho một số phạm nhân.

Trại còn tổ chức lồng ghép phong trào thi đua vào các hoạt động văn hóa, văn nghệ thể thao như: bóng chuyền, cầu lông, bóng bàn, cờ tướng, kéo co… được tổ chức vào các ngày lễ, tết, nhân dịp sơ kết, tổng kết, tạo cho phạm nhân phấn khởi, yên tâm cải tạo, "tích cực học tập, rèn luyện, cải tạo tốt".

Vào các dịp lễ, Giám thị quyết định khen thưởng cho cá nhân bằng vật chất từ 150.000 đồng đến 200.000 đồng, biểu dương toàn Trại cá nhân, tập thể có thái độ cải tạo tốt, tổ chức Hội nghị gia đình phạm nhân. Từ đó, tạo sức lan tỏa và thu hút đông đảo phạm nhân hăng hái tham gia các hoạt động, tích cực lao động, rèn luyện, yên tâm cải tạo, bớt tự ti, mặc cảm tội lỗi và tin vào tương lai cuộc sống để được hưởng chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước trong những dịp như 30/4, Quốc khánh 2/9 và tết Nguyên đán. Hiểu rõ tâm lý phạm nhân, Ban giám thị cùng CBCS Trại vận dụng nhiều hình thức kiểm tra, quản lý, động viên, cảm hóa nhưng cũng đồng thời kiên quyết ngăn chặn, xử lý kịp thời phạm nhân vi phạm. Vì vậy, không có phạm nhân phạm tội mới, trốn trại.

Những năm qua, với tinh thần trách nhiệm cao của Đảng ủy, Ban Giám thị và sự nỗ lực của CBCS, Trại luôn thực hiện tốt các chính sách của Đảng và Nhà nước ta đối với những người phạm tội, thực hiện nghiêm Nghị định 117/2011/NĐ-CP ngày 15/12/2011 của Thủ tướng Chính phủ về chế độ ăn, ở, mặc, sinh hoạt, chăm sóc y tế, các hoạt động phòng chống bệnh dịch; đặc biệt điều trị quản lý những đối tượng bị lao phổi, viêm gan B, C, HIV chuyển giai đoạn AIDS.

Thực hiện Thông tư 46/TT-BCA ngày 30/6/2011 quy định phạm nhân gặp thân nhân, nhận - gửi thư, nhận tiền, quà và liên lạc điện thoại với thân nhân, tổ chức học văn hóa, vui chơi giải trí… tạo môi trường cải tạo có sức cảm hóa, thuyết phục trong thời gian chấp hành án, thực hiện tốt Thông tư 04/2010/TTLT-BTC-BCA-BQP ngày 20/01/2010 mở các lớp kỹ thuật sản xuất vật liệu xây dựng, kỹ thuật khai thác đá, đào tạo nghề mộc, làm mí giả, que kem, dán vàng mã, may gia công, kỹ thuật trồng chè, trồng rau, kỹ thuật chăn nuôi gia súc…

Vì thế, bên cạnh thực hiện nhiệm vụ quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù, Trại giam Hồng Ca đã thực hiện tốt việc dạy nghề, dạy cách làm người để khi được hoàn lương, phạm nhân nhanh chóng hòa nhập với cộng đồng, không tái phạm.

Nguyễn Thị Hải