Trong danh sách bầu chọn có người Tày, người Dao, người Nùng, người Mông, người Cao Lan và một số dân tộc khác. Người có uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số là già làng, trưởng bản, trưởng dòng họ; người làm bí thư chi bộ hay trưởng thôn bản hoặc chỉ là nông dân, có thể là người đang công tác hay đã nghỉ hưu. Không ít người 70 - 80 tuổi nhưng cũng có anh nông dân mới ba mươi tuổi. Tuy không phải là người đại diện cho chính quyền cơ sở nhưng mỗi người có uy tín đã bằng lời nói, hành động của mình cùng với các trưởng thôn bản, các đoàn thể mặt trận tạo được chuyển biến tích cực trong phong trào thi đua yêu nước từ khu dân cư.

Thực tế cho thấy, những người được xếp vào danh sách có uy tín là vì họ đều thực hiện tốt và biết tuyên truyền, vận động mọi người cùng chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước; biết dạy bảo con cháu làm ăn, học hành tiến bộ. Đó là người chịu khó làm ăn, biết cách phát triển kinh tế gia đình đồng thời giúp đỡ nhiều người khác làm theo; là người biết giữ gìn các bản sắc văn hóa tốt đẹp, xóa bỏ hủ tục, đoàn kết xây dựng thôn bản văn hóa... Ý thức vai trò của mình, những người có uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số đã nêu cao trách nhiệm, cố gắng vươn lên giữ trọn "chữ tín" của mình.

Ở xã Quy Mông (Trấn Yên) có 9 thôn, bầu 9 người có uy tín là người dân tộc Mường (gồm 6 nam, 3 nữ), tuổi đời bình quân 50 - 60 tuổi. Ở độ tuổi này, những người được bầu với kinh nghiệm và trách nhiệm đã tích cực tham gia các hoạt động của ban công tác mặt trận thôn; phối hợp với thôn bản tuyên truyền, vận động, giải quyết các công việc ở thôn bản và hầu hết đều là người giữ được uy tín nhiều năm.

Ông Hà Xuân Ngọ là người có uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số ở thôn 7 cho biết: "Là người được bà con bầu chọn, lại là Bí thư Chi bộ nên tôi có thuận lợi là sớm được tiếp nhận đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước. Từ đó, tôi trao đổi với mọi người, động viên bà con tham gia các phong trào của đoàn thể và mặt trận trong khu dân cư, mục tiêu cuối cùng là tranh thủ tối đa sự ủng hộ của mọi người cùng nhau phát triển kinh tế, chăm sóc, giáo dục trẻ em và giữ gìn trật tự thôn xóm". Hiện thôn 7 có 97 hộ, 357 khẩu, trong đó 75% là người Mường và với những cố gắng của các hộ dân, tỷ lệ hộ nghèo đã giảm còn 36 hộ.

Ở xã Động Quan của huyện Lục Yên có tới 53% là đồng bào Dao. Cả xã có 21 khu dân cư gọi là làng hoặc xóm. Những làng này đều tổ chức bầu một người có uy tín giữ vai trò là trưởng làng trong một năm. Người giữ trọng trách này có trách nhiệm tổ chức cúng làng đầu năm; trong năm phải biết nói với các hộ dân việc làm ăn của làng; cuối năm phải chủ trì tổng kết để mọi người phân tích, làm rõ việc tốt, việc xấu của từng nhà trong làng để mọi người tiến bộ.

Trong các cuộc họp của thôn, những trưởng làng được mời dự, nắm được chủ trương của xã nên việc giải phóng mặt bằng, hiến đất làm đường giao thông, nuôi nhốt gia súc, làm nhà tiêu hợp vệ sinh ở các làng đều diễn ra khá thuận lợi. Cùng đó là việc tự so sánh thành tích giữa làng này với làng khác đã có sự thi đua ngay từ các làng với nhau, tạo phong trào từ cơ sở.

Đối với 2 huyện đặc biệt khó khăn của tỉnh là Trạm Tấu và Mù Cang Chải với đa số là đồng bào Mông, vai trò của những người có uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số càng được các cấp ủy, chính quyền quan tâm. Ngoài việc cố gắng để các ấn phẩm báo chí đến tay người có uy tín, đảm bảo chế độ quà tết theo quy định, hàng năm, các huyện đều bỏ ra một phần kinh phí để tổ chức gặp mặt già làng, trưởng dòng họ và người có uy tín để tuyên dương, tặng quà động viên đồng thời chia sẻ thông tin đến các đối tượng.

Bà Lê Thị Thu Hà - Phó chủ tịch UBND huyện Trạm Tấu khẳng định: “Ngoài triển khai qua hệ thống chính trị cơ sở, huyện coi đóng góp của những người có uy tín là yếu tố quan trọng, quyết định thành công hay thất bại đối với các phong trào ở các lĩnh vực kinh tế - xã hội, nhất là trong thực hiện nhiệm vụ xây dựng đời sống văn hóa, xóa bỏ hủ tục trong đời sống của đồng bào”.

Còn theo Bí thư Đảng ủy xã La Pán Tẩn (Mù Cang Chải) Giàng Chứ Ly, xã có 7 bản, đồng bào tự bầu chọn được 7 người có uy tín. Đó là những già làng, trưởng dòng họ nên hầu như được nhiều người nghe theo. Những việc như vận động cấy hai vụ, trồng ngô đồi, ăn chung một tết làm đạt kết quả cũng nhờ tiếng nói của người có uy tín. “Giá như có một khoản chi phí nhỏ hoặc chế độ thăm hỏi người có uy tín thì chắc sẽ động viên họ tốt hơn” - Bí thư Ly thật thà chia sẻ.

Đóng góp của người có uy tín đối với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương đã rõ, băn khoăn của chính quyền cơ sở về người có uy tín trong cộng đồng các dân tộc thiểu số cũng hết sức chính đáng. Với những kết quả đã đạt được và sự quan tâm của chính quyền, 1.170 người có uy tín tiếp tục nêu cao trách nhiệm của mình trên các mặt hoạt động và nêu cao vai trò tuyên truyền, vận động ở địa phương để xóa đói giảm nghèo, bỏ tập quán lạc hậu, đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi các tệ nạn xã hội, giữ vững trật tự an toàn xã hội, góp phần xây dựng quê hương.

Quang Tuấn