Tiếng lịch kịch của chiếc xe đẩy bán đồ ăn sáng rong qua đường phố Yên Ninh - tất cả vẫn diễn ra như buổi sáng thường ngày. Nhưng bỗng nhận ra mùi thơm nồng của mùa đao riềng cuối vụ từ phía bên sông bay về; mùi thơm mát của bột sắn dây từ phố Bùi Thị Xuân và mùi lạp xường hong khói ở đâu đây phả lại, ta ngẩn ngơ nhận ra xuân đang về với thành phố mà không đợi mưa bay và gió bụi.

Vào những buổi ban mai như thế, ta cứ muốn nhìn vào thành phố để nhận ra những điều mới lạ mà suốt một năm miệt mài bươn trải ta chưa kịp nhìn ra. Chao ôi, vẫn đường phố mà ta thuộc từng viên đá lát, vẫn hàng cây hoa sữa thơm hắc mỗi đêm, vẫn những gương mặt thân quen, tâm hồn mộc mạc mà sao sớm nay thân yêu là thế! Thành phố sáng xuân đẹp đến nao lòng, không chỉ vì cảnh sắc và những hạt sương bay long lanh trên mái tóc ai trên đường phố mà còn vì một điều gì đó ta chỉ có thể cảm nhận mà rất khó gọi thành tên.

Như một thói quen, cứ mỗi độ xuân về, tôi lại đạp xe ra vùng ngoại ô thành phố để được nhìn bầu trời xanh thoáng đãng và những con chim én bay cao, bay thấp; được nghe tiếng gió vi vu của đồng nội, tiếng xào xạc của lá ngô non trên bãi sa bồi. Sớm nay, tôi tìm ra ngoại ô Tuy Lộc còn để tìm lại những con trâu đang nhởn nhơ gặm cỏ với những chú sáo sậu nhảy tưng tưng trên lưng bắt rận. Tôi gặp những cậu bé mục đồng ngồi trên lưng trâu đọc truyện như gặp lại chính mình những năm tháng tuổi thơ. Thế nhưng hình bóng con trâu đã thưa thớt dần, thay vào đó là những chiếc máy cày đa năng và những chiếc máy cày chuyên dụng phục vụ cho những dự án trồng hoa, trồng rau quả xuất khẩu. Xã có hơn mười chiếc máy cày, đồng ruộng đang chuyển dần sang cơ giới hóa.

Đã có một lần nào đó tôi tự hỏi: nếu như làng quê mình không còn bóng dáng con trâu, không còn cái khung cảnh đơn sơ mà thơ mộng “Trên đồng cạn, dưới đồng sâu/ Chồng cày, vợ cấy, con trâu đi bừa” thì làng quê còn gì để ta thương nhớ? Mặc lòng, ở Tuy Lộc, bên cạnh những chiếc máy cày vẫn còn có con trâu. Và cho dù thế nào đi chăng nữa thì hình bóng con trâu vẫn còn mãi mãi trong lịch sử của nền văn minh lúa nước Việt Nam.

Theo con đường bê tông còn xanh màu xi măng mới đổ hôm nào đến thôn Minh Thành. Cây đào trong vườn nhà ai đã nở hoa. Vẫn cây đào đã thấy từ mấy mùa xuân trước bây giờ hình như đẹp hơn, hoa đơm đầy tận ngọn. Nhưng đẹp hơn và rạng rỡ hơn là gương mặt của những người nông dân và diện mạo của làng quê.

Tuy Lộc là xã đầu tiên của tỉnh Yên Bái được Hội đồng nghiệm thu công nhận đạt chuẩn nông thôn mới vào những ngày cuối năm 2014. Đành rằng điện - đường - trường học - trạm xá là những tiêu chí đầu tiên làm thay đổi hẳn bộ mặt nông thôn để người dân nơi đây cho đến người nơi khác đến nhận ra nhưng còn hai tiêu chí cuối cùng là cơ sở vật chất cho văn hóa và giảm tỷ lệ hộ nghèo lại là hai tiêu chí đầy cam go.

Trải qua hơn ba năm với sự nỗ lực của thành phố và của người dân nơi đây, Tuy Lộc đã cán đích: xã đạt chuẩn nông thôn mới. Cái tiêu chí đầy cam go tăng thu nhập, giảm hộ nghèo cũng chính là mục tiêu có ý nghĩa nhất của cuộc cách mạng ở nông thôn là nâng cao thu nhập cho người nông dân mà từ đó giảm được tỷ lệ hộ nghèo đến mức thấp nhất hoặc chẳng còn ai nghèo nữa.

Tuy Lộc vượt qua hai tiêu chí đầy cam go ấy lại chính không phải là tiền mà bằng trí tuệ và sức sáng tạo của Đảng bộ, chính quyền và mỗi người dân. Nơi đây đã biết tiếp nhận và triển khai có hiệu quả nhiều dự án, từ trồng hoa cao cấp bằng công nghệ mới thay cho cây ngô, cây lúa trên bãi sa bồi đến dự án trồng rau quả xuất khẩu, trồng rau sạch, chăn nuôi công nghiệp qui mô lớn, dự án phát triển ngành nghề, dự án cơ giới hóa nông nghiệp.

Đã nhiều lần qua vùng ngoại ô có tên tuổi của thành phố nhưng mãi đến bây giờ ta mới nhận ra một điều thú vị là bằng tư duy sáng tạo, người nông dân nơi đây đã gọi được các nhà khoa học, các chủ doanh nghiệp lừng danh và cả Nhà nước đến với mình. Và cũng chính những người nông dân đang tạo ra mối liên kết ngành, liên kết địa phương, liên kết khu vực để hình thành nên một nền nông nghiệp hàng hóa có sản lượng lớn và giá trị kinh tế cao.

Mô hình nông thôn mới Tuy Lộc nói lên nhiều điều cần tổng kết và tìm ra những giá trị đích thực của nó nhưng trước hết và trên hết, nó như ngọn gió xuân thổi bùng lên sức sống ngàn đời của nông nghiệp Việt Nam trên vùng ngoại ô thành phố. Minh Bảo, Giới Phiên, Âu Lâu, Tuy Lộc, Văn Phú… đang đi vào giai đoạn nước rút cuối cùng để sớm trở thành những vùng nông thôn mới.

Một trung tâm điều dưỡng qui mô bảy mươi giường dành cho người có công được xây dựng ở thôn 6, xã Giới Phiên đang được hoàn thiện đưa vào sử dụng đầu năm mới. Mỗi năm có khoảng hai nghìn lượt người có công được về đây điều dưỡng. Một bệnh viện qui mô lớn 500 giường đang được khẩn trương xây dựng trên phần đất của xã Tuy Lộc… Nhìn những công trình tầm cỡ đang mọc lên ở vùng ngoại ô thành phố, tôi không chỉ nghĩ đến ý nghĩa chính trị, xã hội to lớn, tính nhân văn sâu sắc của nó mà còn nghĩ đến không gian nửa thành phố bên hữu ngạn sông Hồng đang hình thành và nghĩ đến một cuộc chuyển dịch kinh tế của một vùng nông thôn dưới tác động của những công trình kia.

Năm con ngựa đang lùi dần vào quá khứ, nhường chỗ cho năm con dê hoạt động. Vào cái thời khắc thiêng liêng này, con người ta thường tĩnh tâm ngồi trước máy nhấn bàn phím trích sổ của năm cũ và kiếm tìm những dự cảm cho một năm mới. Có phải năm chúng ta vừa mới đi qua là năm khó khăn đã giảm đi đáng kể, nền kinh tế đất nước có dấu hiệu phục hồi trở lại, thời cơ và thuận lợi nhiều hơn nhưng vẫn là năm phải bươn trải, không ít cam go.

Một năm như thế, thành phố vẫn đạt mức tăng trưởng kinh tế cao (gần 17%), nâng mức thu nhập bình quân đầu người lên trên 46 triệu đồng, tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống đáng kể nhưng lại nâng tổng mức đầu tư cho phát triển lên trên 2.000 tỷ đồng. Những con số ấy nói với chúng ta rất nhiều điều, làm cho lòng người thêm phấn khích.

Có thể gọi năm con ngựa vừa mới đi qua là năm thành phố Yên Bái mở cửa được không? Một sự kiện mang tính đột phá trong hướng đi đã diễn ra. Ấy là Hội nghị xúc tiến đầu tư mang tầm vóc quốc gia, chưa có một thành phố trực thuộc tỉnh nào trong cả nước làm được việc đó. Ta đã mời gọi, chào đón nhiều tổ chức, nhiều doanh nghiệp tầm cỡ ngoài nước và trong nước đem theo dự kiến và cảm hứng đến với thành phố. Đó không chỉ là quảng bá hình ảnh, tiềm năng, lợi thế mà là để tiếp cận các đối tác với những mục tiêu cụ thể. Bảy biên bản ghi nhớ đã được ký kết giữa thành phố với các tổ chức, các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Một số doanh nghiệp, nhà đầu tư đã có những bước khởi đầu cho chuỗi đầu tư vào thành phố tỉnh lỵ nói riêng và Yên Bái nói chung.

Chứng kiến sự kiện có tầm cỡ trên, tôi nhớ lại, có một lần, một đồng chí có trọng trách lớn ở đây nói: thành phố đang nỗ lực để biến những lợi thế ít thành lợi thế nhiều, biến tiềm năng nhỏ thành tiềm năng lớn và phải biết biến thuận lợi ít thành thuận lợi nhiều để đón các nhà đầu tư. Thành phố biết rằng, mình đang nằm trên trục hành lang kinh tế quốc tế Vân Nam (Trung Quốc) - Hà Nội - Hải Phòng; biết rằng con đường cao tốc dài nhất cả nước Nội Bài - Lào Cai đi qua; biết rằng quốc lộ 32C qua địa phận thành phố đang được cải tạo nâng cấp - phải biết đón những cơ hội quí như vàng ấy cho đầu tư và phát triển. Đến phần mình, thành phố phải nỗ lực nhiều hơn, xây dựng kết cấu hạ tầng làm cho mỗi ngôi nhà, góc phố đẹp hơn lên để "biến thuận lợi ít thành thuận lợi nhiều".

Trong tay thành phố đang quản lý hơn 620 doanh nghiệp nhưng hầu hết là doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa đủ sức để khai thác tiềm năng, lợi thế. Đón nhận tiền của, công nghệ, công trình đang hối thúc thành phố chúng ta.

Con đường cao tốc, đúng hơn đó là một đại lộ dài nhất thành phố, gần mười ki-lô-mét từ trung tâm đến cửa ô phía Nam mà nay đang tạm gọi là con đường tránh ngập được đầu tư và khẩn trương xây dựng. Vào cái khoảnh khắc giao thừa năm ngoái, con đường tránh ngập vừa được thông tuyến giải phóng mặt bằng. Năm qua, các ngành, các cấp tập trung chỉ đạo quyết liệt để có thể hoàn thành đón đầu đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai và kết nối với quốc lộ 32C đang được cải tạo, nâng cấp.

Một năm trôi qua, thôi lỡ mất rồi, cao tốc Nội Bài - Lào Cai đã làm xong, ngày đêm rầm rầm xe chạy mà đại lộ chưa mở xong cửa ngõ phía nam, không kết nối kịp với đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai. Nhưng cũng không sao, lỡ rồi phải cố để mở đường cho người ta đến với mình.

Từ vùng ngoại ô lại trở về trung tâm thành phố. Hàng ngày, ta vẫn đi qua mà sao như lạ lẫm, hè phố hình như vừa được chỉnh trang. Suối Hào Gia, bờ Ngòi Dài, bờ sông Hồng được kè lát. Con đường dạo trên bờ kè sông Hồng trở nên thơ mộng, nơi dạo chơi của người dân thành phố, nơi nắm tay nhau hẹn hò của những cặp tình nhân, nơi lắng đọng tâm hồn cho những con người thơ mộng. Tất cả như mới tinh khôi, cùng ùa về buổi sáng xuân này.

Cây cầu vừa mới làm xong nối liền bờ công viên phía đại lộ với bán đảo giữa hồ làm cho mặt hồ Yên Hòa long lanh sóng biếc, hàng dương liễu và hàng tùng Ấn Độ bên bờ mềm mại và duyên dáng hơn lên. Dạo bước trên cầu, ta lại nhớ đến cầu Thê Húc Hà Nội. Cây cầu nối từ chân đồi có ngọn Tháp Bút vươn cao chọc trời xanh với đền Ngọc Sơn giữa hồ có tháp nghiên sâu đã làm nên vẻ đẹp muôn đời của Hồ Gươm Hà Nội.

Mây nước Công viên Yên Hòa quện vào nhau dưới bóng cây cầu. Lại có thêm một địa danh để ta nhớ thương thành phố, mỗi lúc đi, về.

Năm mới đến. Thành phố mở lòng đón khách, đón thời cơ và cả ước mong cao đẹp hơn năm cũ. Em ơi, ta mở cửa đón xuân!       

Hải Đường