Tuy nhiên, sự cố gắng của những cán bộ ở Trung tâm vẫn chưa tạo ra được sự chuyển biến căn bản trong nhận thức của người dân về việc sinh đẻ có kế hoạch. Các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ vẫn đẻ dày, trong khi cuộc sống còn rất nhiều khó khăn, thiếu thốn.

Theo nhận định của ông Nguyễn Văn Quý- Giám đốc Trung tâm DS- KHHGĐ huyện thì những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến đồng bào các dân tộc trong huyện, nhất là đồng bào Mông đẻ dày, đẻ nhiều là họ muốn phải sinh bằng được con trai và nhận thức của một số cán bộ, nhân dân về chính sách dân số còn hạn chế. Tư tưởng muốn nhiều con đẻ có người làm nương rẫy cũng là yếu tố cản trở  việc chấp nhận và thực hiện gia đình ít con… Mặt khác, công tác tuyên truyền chưa thực sự phù hợp các nhóm đối tượng vị thành niên, thanh niên, nam giới, phụ nữ vùng cao, vùng đồng bào Công giáo. Sự quan tâm của một số cấp ủy Đảng, chính quyền cơ sở với công tác DS- KHHGĐ còn hạn chế từ công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện đến kiểm tra, giám sát.

Thực tế, trong 3 năm gần đây mặc dù Trung tâm DS- KHHGĐ huyện Trạm Tấu đã tham mưu cho UBND huyện nhiều văn bản quan trọng để chỉ đạo thực hiện các mục tiêu công tác DS- KHHGĐ trên địa bàn như: Kế hoạch số: 41/KH- UBND huyện ngày 12 tháng 4 năm 2012 của UBND huyện về việc thực hiện Đề án “Đẩy mạnh công tác DS- KHHGĐ huyện Trạm Tấu năm 2012”; Kế hoạch hành động triển khai thực hiện Chiến lược Dân số- Sức khỏe sinh sản giai đoạn 2011- 2015 huyện Trạm Tấu; Kế hoạch tổ chức Chiến dịch truyền thông DS- KHHGĐ đến vùng khó khăn có mức sinh cao huyện Trạm Tấu năm 2012; Kế hoạch số: 35/KHHĐ-BCĐ ngày 29 tháng 3 năm 2013 của Ban Chỉ đạo công tác DS- KHHGĐ huyện hành động truyền thông chuyển đổi hành vi về DS- KHHGĐ giai đoạn 2012- 2015; Kế hoạch số 30/KH- BCĐ ngày 24 tháng 3 năm 2014 và Kế hoạch số: 92/KH- BCĐ ngày 15/9/2014 của Ban Chỉ đạo DS- KHHGĐ huyện về tổ chức Chiến dịch truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ SKSS- KHHGĐ đến vùng khó khăn và vùng có mức sinh cao trên địa bàn huyện… Đồng thời, năm nào Trung tâm DS- KHHGĐ huyện cũng tham mưu với UBND huyện và các xã, thị trấn hàng chục văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện công tác DS- KHHGĐ nhằm mục tiêu giảm sinh, giảm sinh con thứ ba trở lên, nâng cao chất lượng DS, SKSS...

Song, điều thực sự đáng buồn là trong 3 năm gần đây, từ 2012- 2014 trên địa bàn 12 xã, thị trấn của huyện vẫn còn tình trạng sinh con thứ ba và sinh con thứ ba trở lên. Xin được minh chứng bằng những con số sau: năm 2012, huyện Trạm Tấu có 246 trường hợp sinh con thứ ba, trong đó tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên là 27,3%, tất cả các xã, thị trấn đều có trường hợp sinh con thứ ba và nhiều xã có người sinh con thứ ba trở lên. Ít như thị trấn Trạm Tấu cũng có 1 trường hợp; xã Hát Lừu 6 trường hợp, còn lại đều từ 11 trường hợp trở lên. Cá biệt như xã Bản Mù 46 trường hợp; xã Bản Công, Xà Hồ, Pá Hu đều có 28 trường hợp…

Năm 2013, toàn huyện có 213 trường hợp sinh con thứ ba, trong đó tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên là 26% ở cả 12 xã, thị trấn, trong đó nhiều nhất vẫn là Bản Mù 43 trường hợp, Túc Đán 32 trường hợp, Xà Hồ 30 trường hợp… Năm 2014, trường hợp sinh con thứ ba và sinh con thứ ba trở lên ở Trạm Tấu đã giảm xuống còn 188 trường hợp.

Tuy nhiên, tình trạng này vẫn xảy ra ở tất cả các xã, thị trấn trong huyện, thậm chí thị trấn Trạm Tấu còn tăng hơn hai năm trước và tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên bình quân chung toàn huyện vẫn còn tới 24,9%. Một số xã tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên vẫn khá nhiều như: xã Bản Mù có 35 trường hợp; Xà Hồ 30 trường hợp; Túc Đán 27, Làng Nhì 20… Trong 3 tháng đầu năm 2015, trên địa bàn huyện có 31 trường hợp ở 9 xã sinh con thứ 3 trở lên và những xã khác cũng đang có biểu hiện…

Để thực hiện nghiêm chính sách DS- KHHGĐ trên địa bàn huyện Trạm Tấu trong năm 2015 và những năm tiếp theo, cùng với việc xử lý nghiêm các trường hợp cán bộ, đảng viên sinh con thứ ba trở lên như huyện đã từng xử lý từ năm 2003- 2014 huyện Trạm Tấu đã xử lý trên 100 cán bộ, đảng viên sinh con thứ ba trở lên. Trung tâm DS- KHHGĐ huyện cần phối hợp chặt chẽ hơn với các ban, ngành, đoàn thể của huyện và các xã, thị trấn làm tốt công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức, tuyên truyền tiếng phổ thông, tiếng Mông, sân khấu hóa, băng video, tờ rơi, tranh, ảnh… vào đúng, trúng đối tượng đang trong độ tuổi sinh đẻ, lứa tuổi vị thành niên, thanh niên.

Tăng cường đào tạo, tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ chuyên trách DS- KHHGĐ ở các xã và đội ngũ cộng tác viên DS-KHHGĐ ở thôn, bản và tăng mức trợ cấp cho đội ngũ này. Bởi vì, theo đánh giá của lãnh đạo Trung tâm DS- KHHGĐ huyện: “Năng lực, trình độ đội ngũ cán bộ chuyên trách, cộng tác viên cơ sở còn rất nhiều hạn chế, đa số chưa được đào tạo, tập huấn…”. Thực hiện đồng bộ các giải pháp trên thì Trạm Tấu mới có thể từng bước giảm được tình trạng vi phạm chính sách KHHGĐ này. 

Minh Hằng