Ngay từ những ngày đầu thành lập, ngày 14/6/1945, tại chùa Hiền Lương “Đội du kích Âu Cơ”, tiền thân của bộ đội địa phương tỉnh Yên Bái đã cùng với nhân dân và lực lượng vũ trang (LLVT) tỉnh tham gia hàng vạn ngày công vận chuyển lương thực, thực phẩm, đạn dược cho Chiến dịch Điện Biên Phủ, góp phần vào chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, lực lượng DQTV tiếp tục chiến đấu tiễu phỉ, diệt trừ thám báo, biệt kích; tham gia hàng trăm trận đánh, bắt sống hàng trăm tên địch, bắn rơi nhiều máy bay địch; tiêu biểu là nữ dân quân Lương Thị Mới ở xã Hưng Khánh, huyện Trấn Yên đã phát hiện và bắt trói tên giặc lái Mỹ đầu tiên...

Thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, lực lượng DQTV đã không ngừng trưởng thành và phát triển, tập trung ra sức thi đua cùng toàn quân, toàn dân khắc phục hậu quả chiến tranh, đẩy mạnh sản xuất và xây dựng kinh tế, xây dựng lực lượng vững mạnh; không chỉ giỏi trong chiến đấu, giữ gìn an ninh chính trị ở cơ sở, khắc phục hậu quả thiên tai bão lũ, phòng, chống cháy rừng mà còn giỏi lao động sản xuất, phát triển kinh tế, xã hội, xóa đói giảm nghèo ở địa phương; được nhân dân tin yêu và hết lòng giúp đỡ. Có thể nói, lực lượng DQTV có một bề dày lịch sử, lập nhiều chiến công hiển hách. Vì vậy, xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh là một nội dung quan trọng trong đường lối quân sự của Đảng, là trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các cấp và của cả hệ thống chính trị.

Với chủ trương mỗi huyện, thị, thành phố giúp đỡ từ một đến hai xã tập trung xây dựng vững mạnh toàn diện; mỗi xã, phường, thị trấn tham gia xây dựng từ 1 đến 2 thôn, bản và lực lượng dân quân các xã, phường, thị trấn giúp đỡ từ 1 đến 2 gia đình thoát nghèo, năm 2014, hàng vạn lượt cán bộ, chiến sỹ "sao vuông" đã tham gia xây dựng cơ sở, làm công tác dân vận giúp đỡ nhân dân chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, phát triển kinh tế, tham gia hàng trăm nghìn ngày công trồng rừng, làm đường giao thông nông thôn; điển hình như các mô hình: xây dựng bản văn hóa Tà Ghênh, xã Nậm Có (huyện Mù Cang Chải); dân vận khéo tại các xã Suối Quyền, Phúc Sơn (huyện Văn Chấn) và Nghĩa Phúc, Nghĩa An (thị xã Nghĩa Lộ). Bên cạnh đó, lực lượng DQTV còn tích cực tham gia hoạt động xã hội ở địa phương như: phòng, chống, khắc phục hậu quả bão lũ, sạt lở đất; vận động nhân dân không tái trồng cây thuốc phiện; giúp nhiều hộ nghèo phát triển kinh tế, vươn lên làm giàu...

Cụ thể, lực lượng DQTV tỉnh Yên Bái đã tham gia 9.400 ngày công tổ chức sửa chữa và làm mới 86,8km đường giao thông nông thôn; tu sửa, nạo vét 59,5km kênh mương nội đồng, 4 cầu gỗ, 13 lớp học và nhà công vụ cho học sinh, giáo viên ở vùng cao, trị giá trên 170 triệu đồng; phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương đẩy mạnh các hoạt động "Đền ơn đáp nghĩa", "Uống nước nhớ nguồn", thăm viếng nghĩa trang liệt sỹ, di tích lịch sử văn hóa; tổ chức thăm hỏi, chúc tết, tặng quà các gia đình thương binh, liệt sỹ, bà mẹ Việt Nam anh hùng, gia đình có công với cách mạng, gia đình cán bộ, chiến sỹ làm nhiệm vụ nơi đặc biệt khó khăn, với tổng số 248 suất quà, trị giá trên 179 triệu đồng; phối hợp với các đơn vị Trung ương và địa phương khám bệnh, cấp thuốc miễn phí cho 745 người; tặng 20 suất quà cho gia đình chính sách, 10 suất quà cho các cháu học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn; tặng thiết bị y tế cho xã Pá Lau (huyện Trạm Tấu) trị giá trên 20 triệu đồng… những việc làm thiết thực ấy đã góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương phát triển, làm gắn bó thêm tình cảm giữa nhân dân với người lính Cụ Hồ.

Thượng tá Nguyễn Quang Trung - Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự huyện Trạm Tấu cho biết: “Công tác dân vận có vai trò quan trọng trong xây dựng lực lượng, bảo đảm thế trận lòng dân vững chắc. Chúng tôi thường xuyên chú trọng vai trò của lực lượng DQTV trong việc thực hiện lời dạy của Bác Hồ, luôn là những người bạn thực sự của bà con nhân dân, tình quân với dân đúng như cá với nước”. 

Bí thư Huyện ủy Mù Cang Chải Ngô Thanh Giang chia sẻ: “Cùng với việc tăng cường cán bộ, chiến sĩ LLVT về cơ sở nắm bắt tình hình, tham mưu cho cấp ủy, chính quyền triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ về quốc phòng, quân sự địa phương, cán bộ, chiến sĩ DQTV còn là những tuyên truyền viên làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách  pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương. Hàng năm, các địa phương trong huyện đều làm tốt công tác chọn nguồn và cử đủ chỉ tiêu đi đào tạo chỉ huy trưởng ban chỉ huy quân sự xã, thị trấn; sắp xếp, bổ nhiệm đủ số lượng chính trị viên, xã đội trưởng và xã đội phó theo đúng các quy định của pháp luật”.

Có thể nói, bằng công tác dân vận, đội ngũ DQTV tỉnh đã góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, tuyên truyền, vận động nhân dân yên tâm lao động sản xuất, vươn lên xóa đói giảm nghèo. Điều đó đã chứng tỏ hình ảnh những người lính sao vuông trên mũ, khoác trên mình màu áo xanh của núi đã trở nên thân thuộc đối với mỗi người dân Yên Bái.

Thiên Cầm