Làm ở phòng tiếp dân, nhận đơn của một tòa án cấp huyện, hàng ngày tôi được nghe người dân “dốc bầu tâm sự” đủ thứ chuyện mâu thuẫn trong gia đình họ. Có đến một nghìn lẻ một những lý do để họ phải “ra tòa”, nhưng có một thực trạng đáng buồn là ly hôn ngày càng bị “trẻ hóa”.

Có bác đến than thở với tôi rằng: “Bác muốn hỏi xem thủ tục ly hôn tại tòa án cần những giấy tờ gì để về chuẩn bị cho con gái. Nó vừa tốt nghiệp cấp ba, yêu đương nhăng nhít qua mạng về đòi cưới bằng được cái thằng ở tận đẩu đâu. Gia đình khuyên can thế nào nó cũng không nghe. Không cho nó cưới thì nó đòi tự tử, khóc lóc mấy ngày liền. Trời không chịu đất thì đất phải chịu trời. Cưới xong được đúng một tháng, vợ chồng chúng nó cãi nhau, nó lại nằng nặc về đòi ly hôn”. Những câu chuyện cứ thế ngày qua ngày tiếp diễn giữa tôi và những người dân đến nộp đơn. Có những “nguyên đơn, bị đơn” sinh năm 1997, khi các em mới vừa bước qua thời điểm đủ tuổi kết hôn. Các vụ án ly hôn có vợ hoặc chồng dưới 30 tuổi chiếm tỷ lệ cao. Nguyên nhân ly hôn thường gặp là do tính cách vợ chồng không hợp nhau; một trong hai bên ngoại tình; do kinh tế gia đình chưa ổn định; chồng mắc vào các tệ nạn ma túy, cờ bạc, rượu chè, đánh đập vợ…

Điều đáng nói khi các cặp vợ chồng trẻ được tòa án triệu tập đến để hòa giải thường mang tâm lý “được thì ở, dở ra tòa”, sẵn sàng đường ai nấy đi. Nhiều cặp vợ chồng ra tòa mang theo rất nhiều các biên bản hòa giải từ gia đình đến chính quyền địa phương, bản cam kết sẽ sửa chữa và mặc dù đã được tích cực vận động, trực tiếp hòa giải từ cán bộ địa phương đến cán bộ toà án, song tỷ lệ đoàn tụ không cao. Hoặc đã đoàn tụ nhưng được một thời gian ngắn lại nộp đơn ra tòa.

Dù có muôn vàn lý do để những người trẻ muốn giải thoát cho mình, nhưng nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng ly hôn gia tăng là do nhận thức về giá trị cuộc sống gia đình của nhiều cặp vợ chồng trẻ còn hạn chế; chưa ý thức được trách nhiệm của bản thân với gia đình, đặc biệt là với những trường hợp đã có con chung. Khi cuộc sống hôn nhân gặp rắc rối, những khó khăn ập đến khi sinh con, khi một nửa của mình không như ý muốn, thay vì tìm cách giải quyết, vợ chồng ngồi lại bàn bạc tháo gỡ, họ lại nhanh chóng chán nản, mất niềm tin vào đối phương và ly hôn là phương pháp duy nhất giải quyết được nút thắt.

Thời điểm những năm sau khi mới kết hôn thường “tiềm ẩn” nhiều yếu tố dẫn đến mâu thuẫn gia đình. Khi các cặp vợ chồng trẻ về chung sống với nhau, mọi thứ với họ đều rất “mới” từ chăm sóc con cái đến cơm áo gạo tiền … Chính vì sự lạ lẫm và phức tạp ấy, nên đó cũng là lúc hơn hết cần sự sẻ chia, cần sự vun vén và trách nhiệm của cả hai người. Song “cái tôi” của người trẻ còn quá lớn, thiếu kỹ năng “làm vợ, làm chồng”, chưa quen với những rắc rối mà cuộc sống hôn nhân mang đến. Dẫn đến hậu quả tờ giấy chứng nhận kết hôn dường như không sánh được với cái tôi, sự hiếu thắng và ích kỷ của mỗi người.

Hôn nhân giống như một chiếc bánh xe đạp. Các nan hoa tượng trưng cho các lĩnh vực khác nhau trong đời sống vợ chồng như quản lý tài chính, nuôi dạy con cái, đối nội đối ngoại, cân bằng giữa gia đình và công việc... Để chiếc bánh xe có thể chuyển động một cách vững chắc thì tình yêu và lòng tôn trọng, sự tin cậy phải là trung tâm của cuộc hôn nhân và nó giống như chiếc trục vững chãi của bánh xe vậy. Vành bánh xe tượng trưng cho sự cam kết bền chặt của các mối quan hệ vợ chồng. Đó là một bánh xe vững chắc để có thểvượt qua mọi chặng đường gian nan. Nhưng không phải ai cũng nhận thức được hôn nhân và gia đình không chỉ là mối quan hệ tình cảm giữa vợ và chồng, mà nó còn là tổng hòa của những yếu tố tài chính, tình dục, là những mối quan hệ giữa cha mẹ với con cái, giữa mẹ chồng và nàng dâu…

Thực trạng hiện nay cho thấy, phần lớn những cặp vợ chồng “yêu nhanh, cưới vội” chưa tìm hiểu kỹ về nhau, chưa chuẩn bị những kỹ năng sống, kỹ năng ứng xử và tổ chức cuộc sống gia đình cần thiết khi bước vào cuộc sống hôn nhân. Họ bị ảo tưởng rằng, chỉ cần có tình yêu là sẽ vượt qua tất cả. Chính vì vậy, khi đối mặt với những va chạm trong đời sống vợ chồng, những cám dỗ ngoài xã hội, họ loay hoay không biết phải xử lý thế nào, giải quyết ra sao và dẫn đến bạo lực gia đình và hôn nhân đổ vỡ là điều khó tránh khỏi.

Không có một công thức chung nào cho mọi cuộc hôn nhân áp dụng để cho ra một kết quả là sự hạnh phúc bền chặt. Nó là sự xây dựng, vun vén, đôi khi là sự hy sinh từ cả hai phía. Những mâu thuẫn từ bên trong, những tác động từ bên ngoài sẽ không trừ một gia đình nào cả, nhưng chọn phương pháp giải quyết như thế nào, nắm hay buông, giữ hay bỏ... là cách lựa chọn của mỗi người. Không phải cặp vợ chồng nào ly hôn cũng là đáng trách, cũng như không phải cứ ly hôn sẽ là lối thoát tốt cho cả hai.

Hy vọng rằng, những cặp vợ chồng trẻ nên sống có trách nhiệm với người bạn đời mà mình đã lựa chọn, có ý thức và trách nhiệm giữ gìn tổ ấm. Bởi ly hôn vì lý do gì đi nữa thì hệ quả cuối cùng nó để lại luôn là những tổn thương cho cả hai bên, ảnh hưởng đến tinh thần, sự phát triển nhân cách của con trẻ, từ đó để lại những hệ lụy xấu cho gia đình và xã hội.

Hà Thị Mai Na (Tòa án Nhân dân huyện Văn Chấn)