Những năm trước đây, bên cạnh những kết quả đã đạt được trên các lĩnh vực phát triển kinh tế - xã hội, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, sinh con thứ ba, đặc biệt là trong các dân tộc thiểu số còn nhiều diễn biến phức tạp. Điển hình như năm 2014, toàn tỉnh có 281 cặp tảo hôn, 4 cặp hôn nhân cận huyết thống và trên 1.300 cặp vợ chồng sinh con thứ 3.

Trước thực trạng trên, thực hiện sự chỉ đạo của Tỉnh ủy Yên Bái về việc tuyên truyền, vận động nhân dân, đồng bào các dân tộc thiểu số khắc phục tình trạng “Tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, sinh con thứ ba” trở lên ở vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tháng 9/2014, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam tỉnh Yên Bái đã phối hợp với các ngành chức năng, các tổ chức chính trị - xã hội triển khai thực hiện Cuộc vận động "Không tảo hôn, không hôn nhân cận huyết thống, không sinh con thứ 3" (gọi tắt là Cuộc vận động “3 không”; trong đó, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số đóng vai trò quan trọng.

Ông Nông Văn Lịnh - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh cho biết: “Để thực hiện tốt Cuộc vận động “3 không”, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Yên Bái đã phối hợp với các ngành chức năng tiến hành thành lập Ban Vận động gồm 18 thành viên. Từ đó, Ban đã họp và triển khai phân công nhiệm vụ cho từng thành viên và chỉ đạo các huyện, thị, thành phố thành lập ban vận động để tuyên truyền sâu rộng trong quần chúng nhân dân, nhất là trong đồng bào dân tộc thiểu số”.

Ở địa bàn huyện Văn Chấn, từ năm 2009 đến năm 2013, bình quân mỗi năm có 211 cặp vợ chồng sinh con thứ 3 trở lên. Tuy nhiên, mấy năm trở lại đây, với sự nỗ lực của các cấp ủy Đảng, chính quyền, MTTQ các cấp đã tuyên truyền sâu rộng về ý nghĩa của việc không sinh con thứ 3 trở lên, không tảo hôn, không hôn nhân cận huyết thống, tình trạng sinh con thứ 3 trở lên trên địa bàn huyện Văn Chấn đã giảm từ 152 cặp sinh con thứ 3 năm 2014 xuống còn 110 cặp của 10 tháng đầu năm 2016.

Cũng như huyện Văn Chấn, trước đây tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống và sinh con thứ 3 trở lên ở huyện Trạm Tấu cũng diễn biến khá phức tạp. Nhưng 2 năm trở lại đây, việc cải thiện tình trạng này đã có nhiều kết quả tích cực hơn khi huyện có nhiều giải pháp đồng bộ trong công tác tuyên truyền vận động đồng bào dân tộc thiểu số xóa bỏ hủ tục, không tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống và không sinh con thứ ba.

Đến nay, trên địa bàn huyện không còn tình trạng hôn nhân cận huyết thống; 100% thôn, bản xây dựng quy ước, hương ước phù hợp với phong tục tập quán của địa phương.

Hàng năm, mức sinh giảm 0,3%; tỷ lệ sinh con thứ 3 năm 2011 là 22%, đến năm 2015 giảm còn 17%; năm 2014 có 4 cặp hôn nhân cận huyết thống thì đến nay còn 1 cặp, giảm 75%.

Để biểu dương các điển hình thực hiện Cuộc vận động “3 không”, mới đây, tại huyện Văn Chấn, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Yên Bái đã tổ chức Hội nghị Biểu dương người uy tín tiêu biểu trong vận động nhân dân các dân tộc thực hiện Cuộc vận động “3 không” năm 2014 - 2016.

Tại Hội nghị, các đại biểu đã đóng góp nhiều ý kiến, giải pháp để tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động không tảo hôn, không hôn nhân cận huyết thống, không sinh con thứ 3 trở lên trong thời gian tới.

Nói về bài học kinh nghiệm sau 2 năm thực hiện Cuộc vận động, đồng chí Nông Văn Lịnh - Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh Yên Bái cho biết: “Các địa phương cần tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng, sự phối hợp chặt chẽ của các ngành, các tổ chức đoàn thể trong công tác chỉ đạo, điều hành; phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, ngành, các lực lượng trong công tác truyên truyền; phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, người có uy tín tiêu biểu trong các vận động quần chúng để thực hiện tốt Cuộc vận động này”.

Văn Tuấn