Trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đang lấy ý kiến, Bộ LĐ-TB&XH đề xuất bổ sung một số đối tượng tham gia BHXH bắt buộc nhằm tăng diện bao phủ chính sách để nhiều người về già có lương hưu.
Nhiều nhóm đối tượng được bổ sung
Theo Bộ LĐ-TB&XH, Luật BHXH năm 2014 chỉ quy định chung về cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến đóng BHXH mà chưa quy định đối tượng thụ hưởng các chế độ BHXH, cơ quan quản lý nhà nước về BHXH, cơ quan tổ chức thực hiện BHXH. Điều này gây ra một số khó khăn trong việc áp dụng các quy định của luật cũng như việc quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành các quy định của luật.
Cạnh đó, qua tổng kết thi hành luật, Bộ LĐ-TB&XH thấy pháp luật BHXH bắt buộc còn bỏ sót một số nhóm đối tượng có nhu cầu và khả năng nhưng chưa được luật hóa để tham gia BHXH bắt buộc.
Vì vậy, cơ quan soạn thảo đề xuất bổ sung đối tượng tham gia là người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ một tháng (quy định hiện hành là đủ ba tháng), kể cả trường hợp hai bên thỏa thuận bằng tên gọi khác (biên bản, giao kèo) nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên.
Cơ quan soạn thảo cũng bổ sung đối tượng tham gia là người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn; chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý, điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương, người lao động làm việc không trọn thời gian.
Bộ LĐ-TB&XH cũng đề xuất bổ sung đối tượng tham gia BHXH bắt buộc là người lao động nước ngoài có hợp đồng lao động ở Việt Nam từ một năm trở lên.
Thêm hàng triệu người sẽ tham gia BHXH bắt buộc
Theo lý giải của Bộ LĐ-TB&XH, các nhóm đề xuất bổ sung đều có khả năng và nhu cầu tham gia BHXH, song luật hiện hành chưa bắt buộc.
Cạnh đó, quy định "ký hợp đồng” hiện nay khiến nhiều lao động chưa được đóng BHXH bởi chủ doanh nghiệp thuê mướn, ký kết theo dạng giao kèo hoặc tự thỏa thuận. Theo thống kê, cả nước có 404.000 doanh nghiệp, đơn vị chưa tham gia hoặc đóng chưa đầy đủ BHXH cho 3 triệu người. Số này chủ yếu ngoài quốc doanh, quy mô nhỏ và siêu nhỏ.
Ngoài ra, cả nước có hơn 5,1 triệu hộ kinh doanh cá thể, gấp sáu lần số doanh nghiệp với 1,7 triệu hộ có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm đang đóng thuế. Nhóm này chưa đóng BHXH bắt buộc và cũng chỉ có rất ít hộ kinh doanh cá thể tham gia BHXH tự nguyện. Cả nước có 29.000 hợp tác xã với 6 triệu thành viên nhưng mới có 7.000 hợp tác xã đóng BHXH cho 40.000 lao động.
Cơ quan soạn thảo cũng nhận định: Nếu áp dụng với các đối tượng trên sẽ phát sinh kinh phí đóng BHXH 25% (22% đóng vào Quỹ hưu trí, tử tuất; 3% đóng vào Quỹ ốm đau, thai sản). Tuy nhiên, bù lại người lao động và người sử dụng lao động đều nhận được lợi ích từ việc tham gia đóng góp vào Quỹ BHXH.
Song song đó, các nhóm này tham gia BHXH bắt buộc sẽ tăng độ bao phủ và giảm áp lực cho ngân sách nhà nước chi trợ cấp xã hội cho người già không có lương hưu sau này. Nguồn thu vào Quỹ BHXH từ đó tăng, song tiền chi cho các chế độ ngắn hạn (thai sản, ốm đau), trung hạn (bảo hiểm thất nghiệp) và dài hạn (hưu trí) cũng sẽ tăng lên.
Nhiều chính sách hạn chế tình trạng trốn, chậm đóng BHXH
Bộ LĐ-TB&XH cũng bổ sung quy định người sử dụng lao động phải bồi thường cho người lao động nếu không tham gia hoặc tham gia BHXH bắt buộc không đầy đủ, kịp thời mà gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động;
Cơ quan chức năng có thẩm quyền hoãn xuất cảnh đối với trường hợp doanh nghiệp trốn đóng BHXH từ 12 tháng trở lên; công đoàn và BHXH có quyền khởi kiện vụ việc về BHXH ra tòa…
(Theo PLO)
