Sinh thời, cứ đến Tết Trung thu, Bác Hồ đã dành cho thiếu niên, nhi đồng cả nước những tình cảm yêu thương thắm thiết.

Ngày 17/9/1945, giữa lúc vận mệnh đất nước đang "ngàn cân treo sợi tóc" và tuy bận trăm công ngàn việc, nhưng Tết Trung thu đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Bác Hồ đã viết thư gửi các cháu nhi đồng:

 "... Hôm nay là Tết Trung thu... Cái cảnh trăng tròn, gió mát, hồ lặng trời xanh của Trung thu lại làm cho các em thêm vui cười hớn hở. Các em vui cười hớn hở, già Hồ cũng vui cười hớn hở với các em. Đố các em biết vì sao? Một là vì già Hồ rất yêu mến các em. Hai là vì Trung thu năm ngoái, nước ta còn bị áp bức, các em còn là bầy nô lệ trẻ con. Trung thu năm nay, nước ta đã được tự do và các em đã thành những người tiểu quốc dân của một nước độc lập...".

Năm 1947, đất nước ta đang còn kháng chiến, các cháu không được ăn Tết Trung thu. Trong thư Trung thu năm ấy, tình thương của Bác rất cụ thể, thiết thực. Người hiểu rất rõ những gian khổ, thiệt thòi mà các cháu nhi đồng phải chịu đựng trong hoàn cảnh chung của đất nước:

"Tết Trung thu là của các cháu. Trăng thu soi xuống các cháu êm ái như một người mẹ lành...
Thấy các cháu không được ăn Tết, lòng Bác rất áy náy và thêm căm giận bọn thực dân phản động Pháp...

Bác hứa với các cháu: các bác, các chú, toàn thể đồng bào sẽ ra sức tranh đấu, để sớm đuổi bọn thực dân phản động, để trường kỳ kháng chiến sớm thắng lợi, thống nhất độc lập sớm thành công, để các cháu được ăn Tết Trung thu vui vẻ như năm kia, năm ngoái. Và Bác sẽ ăn Tết vui vẻ với các cháu...".

Trung thu năm 1951, Bác Hồ đã mở đầu bức thư gửi các cháu nhi đồng như sau:

"Trung thu trăng sáng như gương,
Bác Hồ ngắm cảnh, nhớ thương nhi đồng.
Sau đây Bác viết mấy dòng
Gửi cho các cháu, tỏ lòng nhớ nhung".

Trung thu năm 1952, Bác gửi các cháu nhi đồng ở vùng tự do, vùng du kích, vùng tạm bị chiếm và ở ngoài nước thư này:

"Ai yêu các nhi đồng
Bằng Bác Hồ Chí Minh?
Tính các cháu ngoan ngoãn,
Mặt các cháu xinh xinh,
Mong các cháu cố gắng
Thi đua học và hành.
Tuổi nhỏ làm việc nhỏ,
Tùy theo sức của mình
Để tham gia kháng chiến,
Để giữ gìn hòa bình.
Các cháu hãy xứng đáng:
Cháu Bác Hồ Chí Minh!".

Mùa thu năm 1953, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của ta trên đà thắng lợi, tiền tuyến có thêm nhiều chiến công mới. Thư Trung thu của Bác tràn trề tinh thần lạc quan:

"... Thu này Bác gửi thơ chung,
Bác hôn các cháu khắp vùng gần xa,
Thu này hơn những thu qua,
Kháng chiến thắng lợi gấp ba, bốn lần...".
Và Bác kết luận:
"Các cháu vui thay!
Bác cũng vui thay!
Thu sau so với thu này vui hơn".

Những lời động viên và niềm tin của Bác Hồ có cơ sở sâu sắc từ thực tiễn cách mạng nên có sức cổ vũ thật lớn lao.

Mùa thu năm 1954 là mùa thu hòa bình đầu tiên, sau 8, 9 năm kháng chiến anh dũng của nhân dân ta. Trong thư Trung thu năm ấy, sau khi khen ngợi các cháu nhi đồng về những đóng góp cho cuộc kháng chiến cứu nước, Bác "Chúc các cháu vui vẻ, mạnh khỏe, ngoan ngoãn và cố gắng thi đua học hành.

Đến ngày Nam Bắc một nhà,
Các cháu xúm xít, thì ta vui lòng".

Một trong những bức thư Trung thu cuối cùng của Bác, Bác Hồ đã gửi gắm nhiều niềm tin và tình thương với thiếu nhi và Người luôn luôn mong muốn:

"Nhân dịp Tết Trung thu,
Thân ái chúc các cháu:
Vui vẻ, mạnh khỏe,
Đoàn kết chặt chẽ.
Thi đua học hành,
Tiến bộ mau lẹ".

Những bức thư Bác Hồ gửi thiếu nhi nhân dịp Tết Trung thu đều ngắn và súc tích, bên cạnh những lời lẽ yêu thương thắm thiết còn là những lời dạy bảo ân cần và niềm mong đợi của vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc đối với những  "công dân nhỏ" của đất nước.

Thu và thơ Trung thu của Bác Hồ đã để lại những dấu ấn tốt đẹp trong lòng thế hệ trẻ và suốt cuộc đời không bao giờ quên.

Nguyễn Xuyến